W wieku przedszkolnym środowiskiem najsilniej oddziałującym na dziecko i kształtujący kontakt z literaturą jest dom rodzinny. To właśnie rodzice kupując pierwsze pozycje „Poczytaj mi mamo", pierwsze wiersze, bajki i baśnie- tworzą u swoich dzieci smak literacki, uczą przeżyć towarzyszących w lekturze, wychowują początkującego czytelnika zanim samo nauczy się czytać. Książka, bowiem jest takim towarem, na który popyt nie rodzi się na ogół sam z siebie. Jeśli nie zetkniemy dziecka z literaturą dziecięcą w okresie wczesnego dzieciństwa, nie musi ono wcale odczuwać jej braku. Mało tego, będzie ją traktować jako jeszcze jeden przedmiot do zabawy manualnej. Jak zatem zaprzyjaźnić dziecko z poezją? Czy wystarczy dać dziecku książkę do ręki, aby ono samo dostrzegło jej wielkie zalety?
Otóż okazuje się, że to na rodzicach spoczywa ogromna odpowiedzialność w rozwoju zainteresowań literaturą dziecięcą. To dorośli muszą pokazać ile możliwości stwarza ta nowa „zabawka". Pomoc dorosłych w pierwszych kontaktach z książką może mieć na wiele lat decydujące znaczenie dla uczuciowego stosunku dziecka do literatury, a także dla jego psychicznego rozwoju. Jest im potrzebny ktoś, kto potrafi wyjaśnić wątpliwości, ktoś, z kim dziecko może podzielić się własnym zachwytem. Oglądając wspólnie z rodzicami ilustracje nadaje im tytuły, opowiada o tym, co przedstawiają, snuje historyjki, wymyśla różne zakończenia. Pierwsze wierszyki pobudzają wyobraźnię dziecka, myślenie, pamięć oraz pomagają w rozwoju mowy. W tych pierwszych kontaktach z tekstem literackim, ważne jest głośne, piękne czytanie dziecku lub recytowanie np. wiersza. Już wtedy, właśnie w domu rodzinnym, jest okazja, aby nauczyć dziecko poszanowania książki, mycia rąk przed jej oglądaniem, prawidłowego trzymania jej w ręku.
W wieku przedszkolnym tekst literacki może być wykorzystany do zabawy w teatr, do „przedstawiania" poznanych historyjek, ł tutaj także może być znacząca rola rodziców, którzy również w czynny sposób winni włączyć się do wspólnej zabawy z dzieckiem. Warto zachęcać dzieci do tych inscenizacji, gdyż taka zabawa rozwija dziecko intelektualnie jak i emocjonalnie. Pozwala też na głębsze zrozumienie przez dziecko myśli zawartych w danym utworze. Dzieci bardzo silnie przeżywają bajki, baśnie i opowiadania literackie. Jest właściwie niezbadaną tajemnicą, dlaczego w okresie pytań i niepohamowanej ciekawości dziecka dla świata, trzyma się ono z uporem, jednej lub kilku książek, wracając stale do tych samych emocji. Potrzeba kontaktu z utworem literackim jest faktem kulturalnym i musimy ją sami obudzić w dziecku w procesie wychowania. Od wręczenia dziecku książki do poznania przezeń właściwie jej funkcji prowadzi długa droga i niezbędna jest cała sieć społecznych kontaktów rodzic-dziecko, skoncentrowanych na tekście literackim, aby dziecko mogło tę drogę przebyć.
Rodzicom zainteresowanym kształtowaniem prawidłowych kontaktów i ich dzieciom z poezją, można by przede wszystkim polecić głośne czytanie w domu, zachęcanie dzieci do uczenia się niektórych tekstów na pamięć. Konieczne trzeba rozmawiać na temat czytanych tekstów, wyjaśniać niezrozumiałe określenia. Wspólne omawianie, przeżywanie piękna opisów, uczenie prawidłowego używania określeń, kształtowania skojarzeń- to ważne zadania dla rodziców chcących zapewnić korzystny rozwój ich dzieci.
Nie bez znaczenia jest również obdarowywanie dzieci przez rodziców odpowiednimi książkami dla nich, oraz pomoc w kompletowaniu własnej biblioteczki czy zaprenumerowaniu dziecięcych czasopism. Dobrą okazją do zaprzyjaźnienia się z utworem poetyckim są rodzinne wycieczki do księgarni, biblioteki czy na kiermasze. Rodzice winni być partnerami swoich dzieci, oddziaływać na nich własnym, dobrym przykładem.
Czytający rodzice prenumerujący prasę, dyskutujący na temat nowości literatury pięknej, popularnonaukowej, jest bardziej godny naśladowania, niż długie tyrady w domu, czy w szkole na temat konieczności czytania. Zainteresowanie małego dziecka książką, ukazanie korzystania z niej, przyzwyczajanie do stałego z nią obcowania- wszystko to składa się na przygotowanie przyszłego czytelnika.
Ważne jest również ukazanie mu drogi dotarcia do poszukiwanego tekstu, oraz możliwości samodzielnego wyboru. Dom rodzinny ma stworzyć właściwy klimat do obcowania młodego człowieka z książką, ma ukazać jej wartość, użyteczność, wyrobić pożądane nawyki i doradzać na miarę własnych możliwości i posiadanej wiedzy.
Dziecko, rodzic, książka- to pewnego rodzaju układ wzajemnych zależności. Wczesny kontakt z książką budzi i rozwija potrzeby stałego z nią obcowania, a kontakty takie gwarantują przede wszystkim ci rodzice, którzy sami mają rozbudzone zamiłowania czytelnicze.
Pięknie o tym pisze Paul Hazard „...Ale wyobraźnia nie może żywić się tylko samą sobą, a więc umysł dziecięcy pragnie nowego pokarmu, bo przecież trudno jest żyć samym chlebem".
Opracowała
mgr Urszula Dąbrowska |
