W artykule przedstawiłyśmy wskazówki do pracy z recytatorem. Jest to efekt naszych przemyśleń. Od kilku lat przygotowujemy uczniów do konkursów recytatorkich. Zamieściłyśmy przykłady ćwiczeń dykcyjnych, artykulacyjnych, oddechowych, które pomogą młodemu recytatorowi w osiągnięciu sukcesu.
RECYTACJA TO WAŻNA SPRAWA. Jak przygotować ucznia do konkursu, aby odniósł sukces Chciałybyśmy się podzielić swoimi przemyśleniami związanymi z właściwą pracą z recytatorem. Dzięki studiowaniu literatury poświęconej temu zagadnieniu , uczestnictwu w warsztatach, corocznemu przygotowaniu uczniów do konkursów recytatorskich uważamy, że jest wiele czynników wpływających na osiągnięcie sukcesu. Każdy może recytować, ale nie każdy może zostać zauważony przez jurorów. W pracy z recytatorem ważne są następujące zasady:
- WŁAŚCIWY DOBÓR REPERTUARU
Tekst powinien być dostosowany do możliwości, zainteresowań i wrażliwości recytatora oraz dojrzałości recytatora. Pozwólmy dzieciom starszym na pewną swobodę, nie narzucajmy mu gotowych tekstów, co najwyżej zasugerujmy niewielkie zmiany. Będziemy mieć wtedy pewność, że tekst przez niego wybrany jest mu bliski i zrozumiały. Jeśli chodzi o młodsze dzieci sami powinniśmy dobrać repertuar uwzględniając przede wszystkim temperament i zainteresowania. Nie wybierajmy tekstów zbyt trudnych, poważnych, tematycznie obcych dziecku.
Właściwie dobrany wiersz lub fragment prozy znacząco przybliża sukces!
- ZROZUMIENIE I ANALIZA TEKSTU
Nauczmy dziecko patrzeć na wybrany tekst z pozycji „Co ja chcę przez ten utwór powiedzieć”. Popracujmy nad tym, aby dziecko „czuło” tekst – rozumiało i przeżywało.
- ZNAKI INTERPUNKCYJNE- ICH ZNACZENIE
Kropka informuje nas o konieczności zastosowania dłuższej pauzy, ale też o potrzebie obniżenia głosu. Zawiesić głos na dłuższą lub krótszą chwilę „każą” nam przecinek i średnik. Jeśli recytator „czuje” tekst, przyjdzie mu to z łatwością.
- CO Z TYM GESTEM?
Unikajmy go, jest zbędny. Swoje małe dzieło sztuki recytatorzy tworzą „malując słowami”. Wówczas, gdy recytator chce coś „zaznaczyć słowem”, drobny gest czy mimika twarzy są dopuszczalne.
- KAMIENNY WYRAZ TWARZY I POSTAWA „NA BACZNOŚĆ”
Tego należy unikać!
- SŁUCHAJMY NAGRAŃ WZOROWEJ RECYTACJI WIERSZY W WYKONANIU ZNANYCH AKTORÓW
- DYKCJA
Powinniśmy poświęcić na to sporo czasu, ponieważ czytelne, nośne słowo jest najważniejsze.
Piękne, wyraziste mówienie zależy od:
- dobrego oddychania
- unikania przesadnej wymowy samogłoski „ę”
- właściwego otwierania ust podczas wymowy poszczególnych głosek
- starannej wymowy trudnych zbitek spółgłoskowych w wyrazach
- poprawnego akcentowania sylab w wyrazach i właściwej intonacji różnych typów zdań
- właściwego tempa mowy
Pokażmy dzieciom, że recytacja to dobra zabawa. Oto ćwiczenia, które w tym pomogą.
a)zabawy z głoskami
- wymawianie głosek „a,o,e,u,i,y” staccato, potem legato
- wymawianie w/w głosek coraz głośniej, a potem coraz ciszej
- wymawianie w/w głosek z różnymi spółgłoskami , np. ma, mo, me, mu, mi, my
- cha, cha, cha, cha, cha
- op,op,op,op,op
- fe,fe,fe,fe,fe
- rak,rak,rak,rak,rak
- naśladowanie głosów ptaków i zwierząt
- naśladowanie odgłosów maszyn, pojazdów i urządzeń
b) powtarzanie lingwołamek językowych
- Moja miła mamo. Mam małą maskotkę.
- Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego.
- Sasza suszy szare spodnie.
- Nie każda prosta krzywej sprosta.
- Podawała baba babie przez piec malowane grabie.
- Ranek świta i króla już świt wita.
- Siedzi kura na koszyku liczy jaja do szyku: jedno jajo, drugie jajo, trzecie jajo,.
- Ene due like falce torba borba ósme smake deus deus korba deus baks.
- Przeleciały trzy pstre przepiórzyce przez trzy pstre kamienice.
- Ziarno do ziarnka a zbierze się miarka.
- Cząk czaka raka taka czik tak czaka taka cząk czaka raka taka czik tak czak.
- Dzwonił deszcz o deseczki i deszczułki.
- Trzech Czechów szło ze Szczebrzeszyna do Szczecina.
- Chrząszcz brzmi w trzcinie, świerszcz strzyka za ścianą.
- Grzebień zęby szczerzy, a szczotka się jeży. Czesz się Jerzy jak należy.
c) ćwiczenia oddechowe
- nadmuchiwanie balonów
- puszczanie baniek mydlanych
- dmuchanie piłki, żeby się toczyła
- dmuchanie piórka, aby utrzymało się w powietrzu
Podczas mówienia nieodzowne jest stosowanie oddechu przeponowego, w którym klatka piersiowa, rozszerzając się na boki, maksymalnie zwiększa pojemność płuc
d) ćwiczenia narządów artykulacyjnych
- nadymanie policzków
- zataczanie językiem kółka po dziąsłach przy zamkniętych ustach
- sztuczny uśmiech chi,chi,chi,chi
- naśladowanie odgłosu podkówek „kląskanie”
Ewa Szczurko Irena Chwaszczewska Nauczycielki SP w Studziankach |
