Wstęp
Przedszkole uczy bawić się dzieci, podejmować i wykonywać różne zadania, stwarza warunki do wspólnego przeżywania przez nie radości i smutków. Te właśnie elementy, obok troski o zdrowie i prawidłowy rozwój fizyczny dziecka, powinny występować na pierwszym planie w pracy wychowawczej w przedszkolu.
Wychowywać to znaczy planowo oddziaływać na młodego człowieka, w celu uzyskania określonych postaw, nawyków i umiejętności. Współczesne podejście nauczyciela do dziecka jako jednostki wymagającej traktowania podmiotowego, daje możliwość osiągnięcia zamierzonych celów.
Wśród dzieci uczęszczających pierwszy rok do przedszkola ( również 6-latki), są takie które już na starcie edukacji przedszkolnej sprawiają kłopoty wychowawcze. Dziecko bojaźliwe, zamknięte w sobie, reaguje zbyt emocjonalnie na każdą uwagę czy zaistniałą sytuację, trudniej nawiązuje kontakt z rówieśnikami, źle czuje się w grupie, reaguje płaczem lub agresją. Takie sytuacje zdarzają się również w grupie dzieci z którymi rozpoczynam prace z każdym nowym rokiem szkolnym. Postanowiłam więc złagodzić ten trudny okres w życiu dziecka przedszkolnego, stosując w pracy metody aktywizujące oparte na śmiechu i humorze. Metody te dostarczają dzieciom dużo radości, łagodzą niepożądane zachowania, wprowadzają miłą atmosferę w grupie, ułatwiają kontakt z nauczycielem. Tylko w atmosferze zaufania do nauczyciela, zadowolenia ze współdziałania z rówieśnikami, poczucia bezpieczeństwa i znaczenia wśród innych- dziecko uzewnętrznia swoje potrzeby, przeżycia i zainteresowania a swoje zadowolenie wyraża śmiechem i radością.
1. Istota śmiechu i humoru, zjawiska wywołujące śmiech
Śmiech towarzyszy nam przez całe życie – od dzieciństwa do starości, był, jest i będzie zawsze potrzebny. Dzięki niemu czujemy się szczęśliwi, potrafimy zapomnieć o trudnościach dnia codziennego. Śmiech to przede wszystkim beztroska radość i optymistyczna postawa. Człowiek pogodny, radosny, śmiejący się, ma możliwość ożywiania otoczenia. Gdy radość jest intensywna, doprowadza do rozmaitych bezcelowych ruchów np. klaskania, tupania itd., i także do głośnego śmiechu. Humor natomiast, służy jako środek redukcji napięć psychicznych, uczuć agresywności, może pobudzać twórcze rozwiązywanie problemów, a także dostarczać pasjonującej rozrywki. Śmiechu i radości pragną wszyscy, jednak dzieci śmieją się bardziej spontanicznie i spostrzegają w swoim otoczeniu o wiele więcej sytuacji komicznych niż dorośli
Źródłem śmiechu dla dzieci przedszkolnych i nieco starszych, jest zaskoczenie, nieprawdopodobieństwa, jakieś „odchylenia„ od normalności stwierdzone ich dotychczasowym doświadczeniem. Humor dziecka zależy głównie, od zaobserwowania przez nie tego co sprawia, że inni się śmieją nie zależnie od tego czy dziecko uważa to za zabawne, czy nie. (M.Dudzikowa, 2002).
Do typowych wytworów humoru i śmiechu dziecięcego E. B. Hurlock (1985) zalicza:
- kalambury, czyli zabawa słowna, polegająca na przekręcaniu znaczenia lub wymowy słów.
- karykaturalne rysunki ludzi lub zwierząt robiących coś zabawnego.
- naśladowanie mowy, śpiewu, manier lub czynności ludzi bądź zwierząt.
- dowcipy i nie przyzwoite opowiadania.
- pokazywanie języka – często celowe.
- dokazywanie lub robienie „ głupstw”.
- przebieranie się, aby wyglądać dziwacznie.
- błaznowanie lub docinki.
- płatanie złośliwych figli lub „ rozrabianie z rówieśnikami.
- sztuczki wprowadzające innych w zakłopotanie.
- złośliwe uwagi lub słowne karykatury innych osób. (tamże ,s.102).
Źródła dziecięcego śmiechu można odnaleźć również w poezji – jak podaje M. Ligęza (1992). W wierszach dla dzieci zawarty jest komizm sytuacyjny, który często występuje z komizmem postaci, oraz komizm słowny. Małe dzieci śmieszy już samo brzmienie niektórych słów, wyraźny rytm, proste rymy, powtórzenia, wyrażenia dźwiękonaśladowcze. Dzieci starsze śmieszy już nie tylko brzmienie słów, ale także ich sens. Śmieszne dla dzieci są wiersze odwołujące się do zasady zabawowej, tkwiące w mechanizmie wyliczania i powtarzania, a także zasada świata na opak, która jest próbą świadomego tworzenia rzeczywistości biegunowo przeciwnej do realnie istniejącej. Gdy dziecko opanuje wiedzę o rzeczywistym wyglądzie, właściwościach i stosunkach panujących w otaczającym go świecie, wtedy wiersze oparte na zasadzie „świat na opak” – są zabawą myśli pojęć, są źródłem do samodzielnego tworzenia niezwykłych zabawnych zdarzeń. (tamże, s. 116-117).
2. Funkcje śmiechu i humoru
Śmiech i humor pełni bardzo istotne funkcje w życiu każdego człowieka. Dla mnie istotnym jest, przedstawienie funkcji śmiechu i humoru w życiu dziecka przedszkolnego, oraz wyjaśnienie, jakie znaczenie pełnią w procesie wychowawczym.
Pierwsza którą chciałabym przedstawić to funkcja integrująca – śmiech w tym przypadku pełni główną rolę łączy, integruje wszystkich członków danej grupy. Tworzy się wtedy tzw. swoista wspólnota śmiechu. Śmiech w grupie ujawnia kulturową więź, element porozumiewania i poczucia partnerstwa. Śmiech integrujący może zjednoczyć nawet ludzi różnych narodowości np. na widowni w cyrku (K. Żygulski, 1985, s. 20). Dzieci w grupie bardzo szybko „zarażają” się śmiechem, np. podczas zabawy. Wtedy śmiech zmniejsza problemy adaptacji uatrakcyjnia interakcje, wytwarza się nastrój radości. Drugą jest funkcja odprężająco – rozrywkowa , inaczej nazywana funkcją ludyczną lub zabawową. Celem jej jest dostarczenie bodźców które powodują uczucie odprężenia, bawią, sprawiają, że łatwiej znosimy negatywne stany psychiczne. Jest ona szczególnie ważna dla dzieci, które szybko się męczą i potrzebują odpoczynku. Spełnienie tej funkcji może nastąpić w czasie kontaktu dziecka z pełnym komizmem utworu, w wesołej ruchowej zabawie, w obcowaniu z pogodną i pełną dowcipu osobą, co pomaga w rozładowaniu napięcia zmęczenia. (K. L Michałek).
Następna funkcja śmiechu i humoru to funkcja wychowawcza – ma na celu takie oddziaływanie na dziecko aby zmieniło ono swe negatywne postępowanie, pozbyło się złych nawyków, a utrwaliło to co pozytywne w jego charakterze. W tym przypadku humor okazuje się nieodzowny, działa skuteczniej od nudnych często pouczeń i perswazji. Dziecko, obawiając się „wyśmiania”, zmienia swe negatywne zachowanie. Ważnym jest jednak by śmiech nie zranił dziecka, dlatego wskazana jest przyjacielska łagodna uwaga.
Funkcja wychowawcza występuje też w utworach satyrycznych i w bajkach. Reagując na zachowanie bohaterów dzieci uczą się właściwego postępowania przyswajają pożądane normy zachowania. Kolejną funkcją śmiechu, to funkcja poznawcza – jest bardzo ważna dla dzieci przedszkolnych i dzieci w młodszym wieku szkolnym. Jeżeli trudne do opanowania dla nich wiadomości poprzemy humorystycznymi przykładami, to zostaną lepiej i na długo przyswojone, niż podane ,, suche „ informacje.
Funkcja ta związana jest więc z metodami i zastosowanymi środkami wykorzystującymi śmiech w procesie edukacyjnym. (tamże). Interesującą koncepcją poznawczych właściwości komizmu w odniesieniu do dzieci prezentuje K. Czukowski. Twierdzi on, że wszelkie przestawienia, zakłócenia ustalonego porządku służą nie tylko do wywołania śmiechu, ale przede wszystkim, są swoistym przykładem poznawania świata.
Słuchając np. utworów typu „świat na opak” – dziecko na podstawie swoich doświadczeń, wiedzy, odkrywa zakłócenia rzeczywistości, co wpływa pozytywnie na poczucie własnej wartości. Odwracanie naturalnego porządku może być jednocześnie dobrą zabawą w grupie rówieśniczej (np. w przedszkolu). Następna to funkcja katarktyczna – humor traktowany jest jako odreagowanie, rekompensata, łagodzenie konfliktów, rozładowania agresji. Funkcja ta umożliwia bardziej skutecznie radzić sobie z trudnościami. (M.Dudzikowa, 2002, ). w: „Poczucie humoru n-li w ocenie uczniów”). Poprzez śmiech i humor możemy wpływać solidaryzująco na grupę, tym bardziej gdy humor jest wytworem grupy.
Ostatnią funkcją śmiechu i humoru, prawie równoznaczną, z wyżej wymienioną jest funkcja terapeutyczna – służy ona jako środek samoobrony, rozładowania narastającego niezadowolenia, gniewu, oburzenia i kompleksów, pozwala łatwiej znosić stres i negatywne przeżycia.( M.L. Michałek, 1995,.) Funkcja terapeutyczna ma ścisły związek z zabawą, podczas zabawy występują figle, psoty, żarty, dowcipy, a przy tym śmiech. Śmiech łączy się z radością która ma charakter rozładowania napięcia, pomaga w kształtowaniu zdrowej psychiki dziecka. W pracy z dziećmi do rozładowania napięcia powinien przyczynić się nauczyciel, właściwe podejście do dzieci z wykorzystaniem humoru pomoże przezwyciężyć skrępowanie i wybrnąć z kłopotliwej sytuacji.
Jak wynika z przedstawionej charakterystyki, uważam, iż funkcje śmiechu i humoru odgrywają bardzo istotną rolę w pracy wychowawczej jak i edukacyjnej.
3. Charakterystyka grupy przedszkolnej – dzieci 6 letnie
Moje doświadczenia w pracy wychowawczej przedstawiają grupę dzieci sześcioletnich. Wszystkie dzieci pierwszy raz miały kontakt z przedszkolem. Był to dla nich przełomowy moment: obce miejsce, kontakt z dużą grupą dzieci, a zamiast mamy – nauczycielka.
Moim zadaniem jako wychowawczyni przydzielonej mi grupy, było wyjść dzieciom i rodzicom naprzeciw w tej trudnej dla nich sytuacji. Już na pierwszym zebraniu zaproponowałam rodzicom, aby przez pierwszy tydzień pobytu dziecka w przedszkolu mogli przebywać razem z nim, uczestnicząc w zabawach i zajęciach. Większość rodziców skorzystała z tej propozycji, byli to przede wszystkim rodzice z poza Rogowa (dzieci dojeżdżających). Pozwoliło to ułatwić adaptację większości dzieci w przedszkolu.
Po takich spotkaniach moja grupa szybko stała się jedną rodziną. Większość z nich, bo (14 na 20) osób, chętnie uczęszczała do przedszkola. Dzieci te chętnie uczestniczyły w zabawach i zajęciach, miały dobry kontakt z rówieśnikami i nauczycielką, potrafiły tworzyć dobrą atmosferę w grupie, a wspólne zabawy dostarczały im dużo przyjemności, radości oraz bardzo często wywoływały gromki śmiech w sali.
Kłopoty wychowawcze sprawiało sześcioro dzieci, przez dłuższy czas miały problem z adaptacją w grupie, były nieśmiałe, płaczliwe a nawet agresywne. Chętniej bawiły się w samotności lub tez swym zachowaniem wprowadzały w zakłopotanie mnie i swoich rówieśników. Dwoje z nich miało problemy zdrowotne- Patryk i Klaudia, dwie osoby wychowywały się w rodzinie o trudnych warunkach materialnych i bytowych – Kamil i Jarek, pozostałe to dzieci, które były bardzo emocjonalnie związane z rodzicami- szczególnie z matką – Weronika i Dawid.
4. Opis konkretnych działań podejmowanych w pracy z dziećmi przedszkolnymi mających wpływ na proces wychowawczy
Mając na uwadze dobro dziecka, jego potrzebę zabawy i radości, starałam się wykorzystywać śmiech w różnych sytuacjach by kształtować w dzieciach poczucie humoru. Często były to sytuacje zamierzone, czerpane z literatury, innym razem wywołane muzyką. Ale zdarzało się również tak, że prowokowałam dzieci do śmiechu nagle, niespodziewanie.
Cele podjętych działań:
- dziecko akceptuje nowe środowisko
- uczestniczy w zabawach z rówieśnikami
- uczestniczy w zajęciach dydaktycznych
- łatwiej pokonuje napotkane trudności
- wyraża swoje zadowolenie
- przestrzega zasady panujące w przedszkolu
Sytuacja Nr 1 „ Pani bawi się samochodem ”
„ Dzieci zgromadzone na dywanie przed tablicą - utrwalamy analizę i syntezę poznanych wcześniej wyrazów. Większość dzieci aktywnie uczestniczy w ćwiczeniach. Po chwili Kamil i Patryk przepychają się przy dużym samochodzie, który stoi obok. Jest to, samochód, którym lubi się bawić większość chłopców. ( dzieci wiedzą, że za chwilę będą zabawy dowolne ). Pytam: „ Chłopcy co wy tam robicie, dlaczego nie bawicie się z nami? ”. Kamil odpowiada: „ Bo ja chciałbym się bawić tym samochodem”. Patryk: „ Ja też chcę się bawić tym samochodem”. Odpowiadam im „ Chłopcy, ale to niemożliwe, bo dzisiaj to ja będę jeździć tym samochodem.
Dzieci słysząc moją odpowiedź, wybuchają śmiechem, Patryk i Kamil też się uśmiechają i przyłączają do nas – uczestniczą w ćwiczeniach. Po chwili informuję, że można się bawić w kącikach zainteresowań, wybrać sobie ulubione zabawki. Zauważyłam, że Patryk wybrał inny samochód i organizuje zabawę z innymi kolegami. Kamil stoi przy samochodzie, spogląda na mnie. Podeszłam do niego z uśmiechem i pozwoliłam mu zabrać samochód, powiedziałam, że „ja pobawię się innym razem” .
Wykorzystując wątek humorystyczny złagodziłam spór między chłopcami, jednocześnie zachęciłam do ćwiczeń utrwalających. Pobudziłam do myślenia, do skierowania uwagi w procesie nauczania, do kontynuacji analizy i syntezy wyrazów. W tym przypadku wątek humorystyczny złagodził niepożądane zachowanie chłopców, rozbawił całą grupę oraz wpłynął pozytywnie na dalszy proces uczenia się.
Inny moment wykorzystania sytuacji śmiesznej powstał podczas zajęć edukacyjnych.
Sytuacja Nr 2 „ Wszystko na opak ”
„ Na zajęciach matematycznych dzieci określają pojęcia (na, pod, za, obok, w). Na dywanie ustawiłam przedmioty w pary:
- lalka w wanience
- krasnal na krześle
- kubek na spodeczku
- kot pod krzesłem
- pies obok domu
- wazon z kwiatami na stole
Dzieci przyglądają się i prawidłowo określają w/w pojęcia oraz odpowiadają na pytanie „ Czy każdy przedmiot jest na swoim miejscu ?”. Następnie dzieci odwracają się, a ja z Klaudią – zmieniamy położenie przedmiotów:
- kot w wanience
- pies na dachu
- kwiaty w kominie
- krasnal na talerzyku
- kubek obok domu
- lalka pod krzesłem
Dzieci odwracają się i pytam: „ Co się zmieniło ?”. Ania, Dawid, Weronika, Jarek, Daria, Patrtyk K. śmieją się, mówią, że „ Wszystko się zmieniło i jest śmiesznie ”. Dzieci potrafią wyjaśnić sytuację. Sytuacja ta przedstawia „ Świat na opak ”, spowodowała, że dzieci chętnie uczestniczyły w zajęciu a wszystko przebiegało w atmosferze ogólnej wesołości. Chętnie przestawiały przedmioty w sali „ na opak ” i określały ich położenie, utrwalając poznane pojęcia. Klaudia była dumna, uwierzyła, że jej udział w zabawie pobudził dzieci do działania, uwierzyła w siebie. Zauważyłam, ze dziewczynka od tej pory zaczęła akceptować nowe środowisko, bawiła się z koleżankami, chętnie uczestniczyła w zajęciach. Należy dodać, że ta prosta technika humoru pobudziła uwagę dzieci, ułatwiła zapamiętywanie, zachęciła do dalszej zabawy.
Kolejnym przykładem jest sytuacja która powstała, po ćwiczeniach gimnastycznych.
Sytuacja Nr 3 „ Spotkanie z muzyką ”
„ Część ćwiczeń gimnastycznych dzieci wykonywały przy muzyce. Po zakończeniu gimnastyki, dzieci podchodzą do swoich miejsc, by przebrać ubranie. Widać zmęczenie dzieci, Weronika, Patryk, i Dawid po takich ćwiczeniach siadają na ławce i czekają na pomoc, mówią, że w domu ubiera ich mama. Postanowiłam ponownie włączyć wesołą muzykę. Okazało się, że zmęczenie szybko mija. Patryk, Weronika, Dawid i Klaudia w rytm muzyki rozbierają strój gimnastyczny, śmieją się .Patryk zakłada sweter na głowę i kręci się w rytm muzyki. Dawid wciąga spodnie i cały czas porusza się w rytm muzyki. Muzyka rozwesela całą grupę. Gdy zapytałam „Czy wyłączyć muzykę, może wam przeszkadza?” – wszyscy krzyczą, że „ nie ” – bo tak jest śmiesznie i wesoło”.
Muzyka w sposób pośredni prowokuje dzieci do śmiechu, wystarczy, że usłyszą pierwsze takty muzyki, a już zaczynają się poruszać. Mimo zmęczenia, muzyka spowodowała, że dzieci łatwiej pokonały trudności ubierania stroju, bez skrępowania prosiły mnie o pomoc.
W przedszkolu często sięgam po literaturę dziecięcą, zawierającą komiczne elementy. Zaobserwowałam, że dzieci bardzo lubią śmieszne opowiadania, wiersze.
Sytuacja Nr 4 „ Feler – mówi seler ”
„ Aby lepiej poznały nazwy i wygląd warzyw, postanowiłam przedstawić dzieciom wiersz J. Brzechwy „ Na straganie ”,w formie inscenizacji wykorzystując warzywa, które występują w wierszu. Treść wiersza – rozmowy a nawet kłótnie – i poruszające się warzywa – kukiełki, wprowadziły dzieci w wesoły nastrój . Z dużym zainteresowaniem śledziły treść wiersza, włączyły się również do powtarzania fragmentu – „ A to feler - westchnął seler ”.
Humorystyczny i wesoły wiersz sprawił, że dzieci szybciej przyswoiły nazwy i wygląd warzyw, zapamiętały treść wiersza. Wiersz pobudził do myślenia. i wyjaśnienia co w wierszu było niewłaściwe – a jak jest naprawdę. Podczas zabaw swobodnych dzieci chętnie gromadziły się w kąciku teatralnym i same inscenizowały wiersz, odtwarzały zapamiętane fragmenty. Kamil i Jarek również dobrze bawili się w teatrzyk kukiełkowy, wcześniej chłopcy nie uczestniczyli w takich zabawach. Można dodać, że ciekawe i piękne teksty literackie przekazywane dzieciom przez nauczycielkę dostarczają im treści wzbogacających wiedzę ogólną, inspirują zabawę i dają dużo radości.
Pracując z dziećmi może się zdarzyć, że nauczyciel stanie się obiektem śmiechu, takie sytuacje miały również miejsce w przedszkolu.
Sytuacja Nr 5 „ Klejący wąż i Pani jesień ”
Na zajęciach plastycznych z jesiennych liści na kartkach dzieci wyklejają „ Panią Jesień „. Po pewnym czasie proszą mnie by napełnić miseczki z klejem, bo są puste, gdy naciskam pojemnik klej wyskakuje z taką siłą, że długi klejący „ waż” znalazł się na moim ubraniu – dzieci widzą to i śmieją się. Tylko Dawid mówi, że: „ To nie jest śmieszne ”. Wyjaśniam, że „ czasami zdarzają się niespodziewane sytuacje, ale teraz możecie przykleić liście na moim ubraniu i ja będę „ Panią Jesienią ” – teraz dzieci śmieją się razem ze mną, ale nie z sytuacji, lecz z humorystycznego pomysłu który im przedstawiłam .
Wyjaśnienie sytuacji, oraz umiejętność śmiania się razem z dziećmi pozwoliło utrzymać mi autorytet w oczach wychowanków. To spowodowało wytworzenie tzw. „ wspólnoty śmiechu” oraz wytworzenie miłej atmosfery. Okazało się, że w takiej atmosferze wszystkie dzieci chętnie wykonywały swoją pracę, oraz wyrażały swoje zadowolenie.
Kolejny przykład dotyczy zabawy którą wprowadziłam na zajęciu pt: „Zwyczaje leśnych zwierząt – zapadanie w sen zimowy”.
Sytuacja Nr 6 „ To pani jest jeżem ”
Zabawa „ Kto jest jeżem ? ” na środku dywanu leży duży koc, dzieci w rozsypce siedzą tyłem do koca. Zabawa polega na tym, że wybiera się jedną osobę, która chowa się pod kocem „ jest jeżem ”. Po sygnale, to dziecko które odgadnie, kto śpi pod kocem wybiera następnego jeża. Rozpoczynając zabawę, pierwsza schowałam się pod kocem. Gdy dzieci odwróciły się, po chwili zaczęły się śmiać i wołały „ to pani jest jeżem !”.
Taki widok śmieszy dzieci, ale zabawa staje się ciekawsza do której chętnie wracają. Często dobrze zorganizowana zabawa, czy przyjmowanie roli w zabawie przez nauczycielkę jest ważnym elementem, aktywizuje dzieci do działania i do tworzenia własnych pomysłów.
Z moich obserwacji wynika, że śmiech z udziałem nauczycielki może mieć różny charakter. Dzieci mają możliwość śmiać się z nauczycielką oraz z nauczycielki (rzadziej wobec nauczycielki). Opisane przykłady przedstawiają wykorzystanie śmiechu w celu zwrócenia na coś uwagi, poznania nowej umiejętności, utrwalenia wiadomości, oraz wytworzenia wesołej atmosfery w celu rozluźnienia napięć tj.: zmęczenie, znużenie. Istotnym było dla mnie również to, aby zachęcić do działania nawet te dzieci, które były nieśmiałe, aby łatwiej pokonały napotkane trudności.
Sytuacja Nr 7 „ Bawimy się w rymy „
Na zajęciach dydaktycznych postanowiłam z dziećmi zabawić się w rymy. Dzieci wysłuchały wiersz Antoniego Marianowicza pt.: „ Bawimy się w rymy ”, oglądały planszę obrazkową zatytułowaną „ Rymy ”. Takie wprowadzenie było inspiracją do wymyślania wyrazów przez dzieci związanych z wyrazami z wiersza np.: „ kot – płot; krowa – sowa; żuk – puk; ptaszek – daszek; mucha – plucha; dym – rym”. Następnie dzieci wyszukiwały rymy w sali:
- to kwiatki – a to szmatki ( Weronika)
- to litery – a to numery ( Kamil)
- to kredki – a to serwetki ( Jarek)
- to lalki i wózki – a to ciuszki ( Klaudia ).
Taka zabawa pobudziła do dalszego tworzenia. Dzieci spontanicznie włączały się w cykl powtórzeń i układania nowych rymowanek, oto przykłady:
- Ania – Frania ( Kami l)
- Hanka – skakanka (Patryk K.)
- Marek – jarmarek ( Weronika N .)
- Dominik – ślinik ( Weronika N.)
Powstały też krótkie wierszyki, które wyodrębniały, cechy charakterystyczne i wygląd rówieśników.
- Jarek jest mały i nieśmiały ( Ania)
- Patryk szaleje i się śmieje ( Ania)
- Dawid jest duży i się chmurzy ( Weronika N. i Kamil )
Zdarza się, że zabawa ruchowa może być źródłem do tworzenia komizmu słownego , czyli sposobem na wytworzenie miłej atmosfery w grupie.
Sytuacja Nr 8 „ Sroczki, babki i żabki ”
Po zajęciach dydaktycznych zapoznałam dzieci z nowa zabawą ruchową pt.: „ Sroczki piekły placki” . Po ubraniu odpowiednich rekwizytów, dzieci naśladują ruchem różne ptaki i żabki biorące udział w zabawie. Powtarzane słowa i odtwarzane ruchy dostarczyły dzieciom dużo radości, wywołały śmiech. Słowa wypowiadane w zabawie tak utrwaliły się w pamięci, że podczas zabaw swobodnych Jarek, Patryk S., Kamil i Marek siedzą przy stoliku – układają puzzle, powtarzają treść zabawy oraz przekręcają słowa, układają nowe rymowanki i humorystyczne wystawki:
- „ i przyszły dwie babki podobne do żabki” ( Jarek )
- „ i przyszedł pan Dudek i pani Dudkowa ” ( Patryk S.)
- „ i przyszedł pan Smok i Patryka „ zjodł ” ( Kamil)
- Chłopcy śmieją się bardzo głośno.
Dzieci sześcioletnie tworzą komizm słowny, ale bardzo prosty, ponieważ dzieci w tym wieku dopiero zaczynają bawić się słowami, skupiają się na ich brzmieniu. Możliwość odbioru sytuacji humorystycznych jak i umiejętność tworzenia komizmu słownego uwarunkowane jest właściwościami rozwoju intelektualnego (mowa, myślenie). Na podstawie moich obserwacji wynika, że tylko nieliczna grupa dzieci potrafiła tworzyć komizm słowny w postaci krótkich zdań, rymowanek. Są to osoby u których poziom intelektualny jest na wyższym poziomie. Wykorzystany utwór literacki, plansze, zabawa z treścią - pobudziły dziecięcą wyobraźnię oraz zachęciły do tworzenia śmiesznych zdań, rymów, opowiastek. Takie sytuacje rozweselają wszystkich, pozytywnie wpływają na proces wychowawczy jak i edukacyjny.
5. Wnioski
Opis moich konkretnych działań podjętych w pracy z dziećmi przedszkolnymi, mającymi wpływ na proces wychowawczy, wiąże się przede wszystkim z funkcjami, które przedstawiłam wcześniej. Śmiech i humor jest rodzajem terapii, dzięki nim dziecko może poznawać świat w nowym otoczeniu w miłej i serdecznej atmosferze.
Na podstawie opisanych sytuacji mogę wyciągnąć następujące wnioski:
- śmiech i humor ma szerokie zastosowanie w procesie wychowawczym
- śmiech i humor jest potrzebny w przedszkolu, jest wtedy miło i wesoło co ułatwia akceptację nowego środowiska i pokonanie napotkanych trudności, lepiej można się bawić, uczyć i pracować
- częste stosowanie różnych technik humoru w przedszkolu powoduje, iż dzieci nieśmiałe mogą przezwyciężyć skrępowanie, agresywne- zmieniają swe negatywne zachowanie, a mające kłopoty w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami, z nauczycielką- integrują się z wszystkimi członkami grupy.
- właściwe podejście nauczyciela do dzieci z wykorzystaniem śmiechu i humoru, pomaga przezwyciężać skrępowania, wybrnąć z kłopotliwej sytuacji, przyśpiesza adaptację w grupie
Uważam, iż przedstawione sytuacje są dowodem na wyciągnięte wnioski, a postawione cele zostały osiągnięte. Problemy wychowawcze jakie wystąpiły w mojej grupie z początkiem roku szkolnego, zostały rozwiązane po trzech miesiącach pobytu dzieci w przedszkolu. Śmiech i humor , okazał się nieodzownym środkiem na problemy wychowawcze.
Literatura
- Dudzikowa M., O potrzebie i możliwościach uszlachetniania humoru uczniowskiego „Nowa szkoła”, 2000 nr 6.
- Hurlock E., Rozwój dziecka, Warszawa 1985.
- Ligęza M., Przejawy skłonności twórczych dziecka w recepcji utworów humorystycznych, w Kielar – TurskaM. i Przetacznik – Gierowska M., Dziecko jako odbiorca literatury Warszawa – Poznań 1992.
- Michałek K.L., Humor i dowcip jako technika, „Wychowanie w przedszkolu”, 1995, nr 2.
- Żygulski K., Wspólnota śmiechu, Warszawa 1985.
Opracowała:
Elżbieta Sosnowska
|
