Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Mobbing w szkole -jak pomóc uczniom , których dotyka ten problem?

 

 Problem mobbingu w szkole znany jest nauczycielom, niestety dotyka on coraz większą grupę uczniów. Samo pojęcie można zdefiniować jako terror psychiczny , stosowany przez grupę wobec jednostki przez dłuższy okres czasu. Postaram się odpowiedzieć na pytania , co jest przyczyną takich form zachowań ,oraz jakie są ich możliwości zwalczania środkami pedagogicznymi.

      W grupach przymusowych, których członkowie nie mogą tak po prostu opuścić( jak na przykład klasy szkolne), obowiązują hierarchie. W obliczu narastającej frustracji społecznej i wynikającej stąd agresji nasilenie zjawiska mobbingu pełni przypuszczalnie rolę wentyla, który pozwala wyładować na bezbronnych ofiarach nagromadzoną agresję. Dręczenie najsłabszych w grupie przynosi chwilową ulgę ludziom przepełnionym agresją, lecz wcale nie powoduje jej wytłumienia. Przyczyną mobbingu może być również nuda, monotonia, ochota na rozrywkę lub dążenie do wyróżnienia się spośród innych.

      Podział klasy zwykle przedstawia się w sposób następujący( jest to charakterystyka bardzo uproszczona, pomocna jednak w zrozumieniu przyczyn zjawiska):

  • jeden lub więcej przywódców grupy, którzy ustanawiają i określają normy
  • gromada przeciętnych członków grupy, którzy stanowią jej większość
  • jednego lub kilku outsiderów, którzy stale są ofiarami " żartów " lub agresji.
     W większości klas pozycje zajmowane przez poszczególnych uczniów są dość stabilne. Przywódcy grupy cieszą się ze swojej pozycji, przeciętni jej członkowie są zadowoleni, że od czasu do czasu mogą wziąć udział w niezłej zabawie, sami unikając prześladowań, ofiary zaś są zbyt słabe, aby móc przekształcić strukturę grupy.

      Nauczyciel często na podstawie prostej obserwacji może ustalić kto jest ofiarą mobbingu. Uczeń, będący ofiarą mobbingu bywa w klasie ignorowany, inni go unikają, rzucają wymowne spojrzenia w trakcie jego wypowiedzi, lub reagują znudzeniem lub zdenerwowaniem, gdy próbuje zdobyć poczucie przynależności i uznanie. W podobnej sytuacji znajduje się, gdy inni nie przekazują mu ważnych informacji. Wtedy wszyscy oprócz niego wiedzą, że dzisiejsza lekcja została przesunięta o godzinę. Osoby te nie mogąc znieść trudnej sytuacji w klasie nierzadko wagarują, zaś niska frekwencja jest powodem złych wyników w nauce. W wielu klasach rozpowszechnione jest zjawisko poniżania wartości danej osoby. Inwektywy wypowiadane są głośno w obecności nauczyciela, dopóki ich wygłaszanie nie zostanie zabronione przez nauczyciela.

      Ten kto znajdzie się w trudnej do zniesienia sytuacji ofiary, próbuje ratować się za pomocą różnorodnych strategii. Ich znajomość umożliwia również ustalenie , kto jest ofiarą grupy klasowej.
  1. Trudny człowiek.
          Uczeń taki z powodu wielu negatywnych doświadzeń w relacji z innymi( np. ciągłe zabieranie ołówka, znajdowanie w swojej torbie odpadków itp.) stał się nieufny, podejrzliwy, dopatruje się złych zamiarów tam gdzie w grę wchodzi czysty przypadek.
  2. Chwalipięta.
          Uczeń próbuje udawać lepszego, chwaląc się szczególnym majątkiem albo niezwykłymi osiągnięciami (prawdziwymi lub wymyślonymi). Niezależnie od tego, czy są to wyczyny prawdziwe czy wymyślone , uczeń tylko pogłębia w ten sposób swoje wykluczenie ( mówi się o nim , że jest nieznośnym chwalipiętą).
  3. Błazen klasowy.
          Uczniowie ci doszli do wniosku, że przyjmując rolę błazna narażą się na mniejsze szykany.Godny uwagi jest fakt, iż nauczyciel koncentruje się na zachowanich błazna bardziej niż na zachowaniach jakiegokolwiek innego ucznia( także jeżeli robi to w imię dyscypliny), uczeń ten otrzymuje stałe wzmocnienie dla swojego zachowania. Jeżeli błazen klasowy jest zabawny, to na podstawie reakcji kolegów z klasy nauczyciel może odnosić wrażenie , iż jest on przywódcą grupy.
  4. Ucieczka z grupy.
          Uczniowie, którzy nie potrafią pogodzić się z szykanami wagarują. Ucieczka może być także wewnętrzna. Uczeń siedzi na miejscu ,ale się nie odzywa, uciekając od brutalnej rzeczywistości oddaje się marzeniom.Jeśli obrzuca się go wyzwiskami zupełnie nie reaguje.
  5. Niezdary.
          Wyśmiewanie, poniżanie i drwiny prowadzą u tych uczniów do tak wielkiego stresu, że ciągle coś im się nie udaje, z tego powodu stają się pośmiewiskiem całej klasy.
      Kiedy nauczyciel w obronie ofiary mobbingu

      ....nie podejmuje żadnych działań (ponieważ uważa , że presja wywoływana na ucznia jest faktem nieistotnym), zachowania uczniów będą się nasilać. Uczniowie nie widzą w swoim zachowaniu niczego złego, skoro nauczyciel nie interweniuje.

      ....napomina klasę, apeluje do uczniów, do ich współczucia, nie osiąga więcej niż rodzice, których nieustanne, nudne napominania są po prostu ignorowane.

      ....reaguje na dyskryminację przemocą, ryzykuje, że broniony przez niego uczeń nadal będzie dyskryminowany, tylko w innym miejscu i czasie( na przerwach lub na innych lekcjach).

      Nauczyciele mogą i powinni pomagać ofiarom przemocy w klasie, lecz należy zdać sobie sprawę z pewnych ograniczeń. Są to następujące problemy:
  • uczniowie z zaburzeniami psychicznymi nie mogą być poddani terapii przez nauczycieli, gdyż wymagają fachowej pomocy
  • coraz częsciej tworzą się konstelacje klasowe, w których prowadzenie zajęć przerasta możliwości nauczyciela; jeśli niepokój, przeszkadzanie, wyzwiska i przemoc fizyczna uniemożliwiaja jakąkolwiek sensowną komunikację, również zajęcia antymobbingowe nie rokują szans powodzenia
  • bywa też , że sami nauczyciele wywierają na siebie presję, udając, że nie mają trudności i czynią aluzje pod adresem innych, że sobie nie radzą
Pomocy ofiarom przemocy klasowej można udzielać wnastępujących formach:
  1. ROZMOWA Z OFIARĄ MOBBINGU.
    Aby przeprowadzić taką rozmowę, należy spełniać dwa warunki:
    • uczeń musi mieć zaufanie do nauczyciela, w przeciwnym razie będzie się bał otworzyć przed nim
    • nauczyciel musi lubić ucznia, inaczej nie będzie mógł mu pomóc
          W czasie rozmowy można się dowiedzieć na przykład jak się mu wiedzie w klasie, poznać punkt widzenia panujących w niej układów, jego spostrzeżenia, krzywdy, których doznaje. W czasie rozmowy należy kłaść szczególny nacisk na to, aby uczeń mógł mówić jak najwięcej o swoich uczuciach.
  2. DOWARTOŚCIOWANIE UCZNIA.
          Podstawowa zasada polega na dowartościowaniu ucznia stojącego nisko w hierarchii społecznej przez powierzanie mu zadań, które dobrze opanował i które stanowią niezbędny etap w toku zajęć. Jeśli uczeń dobrze rachuje, nauczyciel podkreśla tę umiejętność, zadając mu pytania kontrolne: Obliczyłeś?, Zgadza się?.
  3. WSPÓŁZAWODNICTWO.
          Inną możliwością zintegrowania ofiary z klasą jest na przykład zorganizowanie turnieju piłkarskiego lub konkursu wiedzy o charakterze współzawodnictwa międzyklasowego. Może się to przyczynić do zespolenia klasy, uwolnienia ofiary mobbingu od przypisanej jej roli.
  4. LEKCJA JAKO PRACA NAD PROJEKTEM.
          Praca nad projektem jest planowana i wykonywana wspólnie przez nauczyciela i uczniów. Uczniowie w czasie pracy nad projektem szczegółowo relacjonują jak postępowała wspólna praca, jaka atmosfera panowała między uczestnikami projektu, w jakim stopniu uczniowie angażowali się i utożsamiali z pracą- w ramach takich rozmów jest miejsce i na problem mobbingu.
  5. OMÓWIENIE MOBBINGU Z KLASĄ.
    1. bezpośrednia ingerencja
            Omówienie mobbingu w trakcie lekcji może nastąpić tylko wtedy , gdy osoba nim dotknięta wyrazi zgodę. Niektórzy domagają się natychmiastowego zintegrowania się z klasą, inni surowych kar dla sprawców. Życzeń takich nie należy respektować, nauczyciel powinnien starać się jednak zrozumieć skrywaną wściekłość. Oprócz grup przyjmujących postawy aspołeczne (np. Przecież to tylko zabawa, My tylko reagujemy na nieznośne zachowanie), może się w klasie znależć grupa osób gotowa na zmiany.
      Lekcja powinna się wówczas skupiać na:
      • rodzajach mobbingu
      • cierpieniach przez niego powodowanych
      • strukturre hierarchii grupowej
      • roli stereotypów w grupie
      Istotne jest, by uczniowie wczuli się w rolę ofiary, nauczyli się zmiany perspektywy.
    2. opracowanie scenki
           Aby poszerzyć płaszczyznę poznawczą o uczucia należy opracować scenkę z podziałem na role. Im bardziej wczujemy się w rolę ofiar, poznamy ich uczucia, wyobrażenia, tym łatwiej będzie się z danymi osobami utożsamić, czyli trudniej je będzie skrzywdzić.
    3. pośrednia ingerencja
           W czasie lekcji można odwołać się do opowiadań, powieści czy filmów poruszających problem mobbingu lub można samemu stworzyć fikcję literacką. Na jej podstawie należy potem zainicjować dyskusję, aby rozjaśnić sytuację w klasie.
MOŻLIWOŚCI BARDZIEJ WNIKLIWEJ DIAGNOZY

Obserwacja.

      W trakcie obserwacji należy zebrać poszlaki, które pozwolą odpowiedzieć na pytanie, czy dana osoba jest izolowana w klasie( siedzi osobno, nie wykazuje gotowości do współpracy, nie bierze udziału w dyskusji). Czy częściej niż inni pada ona ofiarą agresji lub żartów? Czy pod jej adresem kierowane są przeważnie negatywne wypowiedzi( bierzemy tu pod uwagę mimikę, intonację, gesty). Czy reaguje ucieczką( nieobecności) lub typowymi zachowaniami outsidera? Po dokonaniu obserwacji zawsze powinna nastąpić rozmowa z potencjalnym outsiderem. Przeprowadzając ją musimy pamiętać, że celne i prawdziwe mogą być tylko te wypowiedzi, które dotyczą samopoczucia ucznia. Relacje ucznia nie mogą stanowić źródła informacji na temat struktury społecznej grupy, poprzez przeżywany przez niego stres.

Wywiad.

      W szkole ma sens prowadzenie rozmowy jedynie z pojedynczą osobą, w pierwszym rzędzie z domniemaną ofiarą mobbingu. Warto w czasie takiej rozmowy skorzystać ze wskazówek zawartych w ksiązce Thomasa Gordona Wychowanie bez porażek w szkole. Bardziej wnikliwą rozmowę z całą klasą lepiej pozostawić profesjonalnemu terapeucie.

Ankieta.

      Łatwiejsze jest przeprowadzenie pisemnej ankiety, przygotowanej w związku z sytuacją zaistniałą w klasie. Należy zagwarantować uczniom anonimowość. Ankieta ma służyć jako podstawa do przeprowadzenia rozmowy na zasygnalizowane w niej problemy. Przykładową ankietę zamieszczam jako załącznik nr1.

      Na zakończanie chciłabym zaznaczyć, że korzystniej jest ,gdy nad osiągnięciem pozytywnych zachowań społecznych pracuje nie jeden nauczyciel, lecz wszyscy , którzy uczą w danej klasie. Ma to tę zaletę, że zebranie wspólnych obserwacji umożliwi postawienie pewniejszej diagnozy.

Literatura:
  • Karl E. Dambach ; "Mobbing w szkole" Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Gdańsk 2003
opracowała Gabriela Kosiedowska
Gimnazjum w Sławęcinie

Ankieta

Jak się czujesz w klasie?
  1. Dobrze.
  2. Znośnie.
  3. Źle.
Jak oceniasz stosunek klasy do siebie?
  1. Większość mnie lubi.
  2. Niektórzy mnie lubią.
  3. Nie jestem specjalnie lubiany.
  4. Większość odnosi się podle w stosunku do mnie.
Klimat w naszej klasie jest:
  1. Dobry.
  2. Zadowalający.
  3. Zły.
Czy klasa jest zgrana?
  1. Tak.
  2. Mało.
  3. Wcale.
Zaznacz wypowiedzi, z którymi się zgadzasz.
  1. Jeden z uczniów/kilku ma naprawdę dobre pomysły.
  2. Jeden lub kilku uczniów jest bardzo miłych.
  3. Jeden z uczniów/kilku dominuje w klasie.
  4. Jeden z uczniów/kilku dokucza klasie.
  5. Jeden z uczniów/kilku jest ignorowanych.
  6. Większość stale ignoruje jednego z uczniów/niektórych uczniów.
  7. Jeden uczeń/kilku uczniów podlizuje się nauczycielom.
...(inne pytania, jeżeli uważasz, że powinny się tu pojawić).

Jeżeli zauważyłeś jakieś nadużycia w prezentacji napisz o tym poniżej i wyślij je do nas:
INFORMACJE O PREZENTACJI

Ostatnią zmianę prezentacji wykonał: Szkolnictwo.pl.
IP autora: 83.21.195.174
Data utworzenia: 2008-09-01 22:26:42
Edycja: Edytuj prezentację.

HISTORIA PREZENTACJI

Szkolnictwo.pl (83.21.195.174) - Prezentacja (2008-09-01 22:26:42) - Edytuj prezentację.





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie