Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Psychologiczne aspekty twórczości muzycznej dziecka

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 4460 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Reforma oświaty ograniczyła liczbę godzin muzyki w szkole. Często, aby zdążyć z realizacją programu nauczyciele rezygnują (lub realizują pobieżnie)takie formy jak granie na instrumentach czy tworzenie muzyki. Tworzenie muzyki jest bardzo ważne dla ucznia i ma ogromny wpływ na jego twórczą postawę w innych dziedzinach - pozamuzycznych.
ZENONA JAKUBASZEK

     We współczesnym rozumieniu twórczość jest pojęciem o bardzo szerokim zakresie: obejmuje nie tylko artystów, ale wszelkiego rodzaju ludzkie czynności i wytwory, a więc także uczonych czy techników. Twórcą jest więc człowiek, który nie ogranicza się do stwierdzania, powtarzania, naśladowania, ale daje coś od siebie, z siebie. Zajmijmy się twórczością muzyczną dzieci.

     Wiemy, że o tej twórczości szerzej zaczyna się mówić dopiero po drugiej wojnie światowej. Do stopniowego wzrostu zainteresowania się tym problemem przyczyniły się różne kierunki tzw. „szkoły twórczej”, w szczególności osiągnięcia takich wybitnych i rewolucyjnych pedagogów jak Jaques-Dalcroze, Orff i Kodaly. We współczesnej szkole polskiej „tworzenie muzyki” jest traktowane na równi z innymi formami wychowania muzycznego. Dlaczego aktywność twórcza dziecka jest tak bardzo podkreślana przez współczesną pedagogikę i psychologię? Dążymy przecież do jak najbardziej wszechstronnego rozwoju człowieka, a „wysiłek twórczy młodzieży może stanowić podstawą ogólnego procesu formowania się osobowości, może pomóc w uświadomieniu sobie własnej odrębności, w zdobywaniu wiary we własne siły obok osiągania głębszego zrozumienia rodzajów sztuki”.

     Dlatego już od klasy pierwszej, a nawet od przedszkola należy rozwijać zdolności twórcze dzieci. A rozwój tych zdolności w decydującym stopniu zależy od właściwie ukierunkowanego procesu dydaktyczno-wychowawczego. Pracę nad rozwojem zdolności twórczych dzieci najlepiej rozpocząć od spontanicznego działania, od swobodnej improwizacji i stopniowo przechodzić do improwizacji kierowanej.

     Umiejętne kierowanie procesem twórczym, z uwzględnieniem indywidualnych możliwości każdego dziecka, wymaga od nauczyciela nie tylko kompetencji muzycznych, lecz w szerszym niż dotychczas zakresie – znajomości zagadnień psychologii twórczości.

     Kierowanie więc procesem twórczym dzieci nie jest zadaniem łatwym. Wiemy, że bez oporów i zahamowań tworzą jedynie dzieci małe. W miarę dorastania kształtuje się u dziecka krytyczna samoocena, a z nią obawa przed kompromitacją, ośmieszeniem, negatywną reakcją otoczenia. A oprócz tego, jak pisze Dorota Malko, tego typu zahamowania mają również swe źródło w słabym rozwoju wyobraźni muzycznej, w rzeczywistym braku własnych pomysłów. I rzeczywiście, z praktyki wiemy, że na ogół tylko pojedyncze, bardziej muzykalne dzieci potrafią wykonać zadanie twórcze samodzielnie, bez żadnej pomocy.

     Inne wymagają pewnych inspiracji ze strony nauczyciela. Rola nauczyciela w tym procesie jest bardzo trudna, wymaga od niego wiele zrozumienia i taktu. Jedna nieostrożna reakcja nauczyciela może zahamować proces budzenia się aktywności twórczej dziecka na zawsze. Praca nad rozwojem inwencji dzieci wymaga niesłychanej delikatności osoby prowadzącej, wymaga akceptacji wytworów dzieci, niezależnie od ich wartości. Psychologia bardzo mocno podkreśla znaczenie aktywności twórczej dziecka dla rozwoju jego osobowości, dlatego metody pracy z uczniem powinny uwzględniać pełną aktywność muzyczną każdego ucznia. Wybitny polski psycholog Jan Wierszyłowski stwierdza: „

     Z punktu widzenia psychologii żadna ze sztuk nie daje tylu możliwości twórczych jak właśnie muzyka. Korzyści z aktywności twórczej są nieocenione, jeżeli chodzi o kształcenie charakteru dzieci i młodzieży, sięgają daleko, poza sprawy czysto muzyczne. Ta twórcza aktywność kontynuowana na przestrzeni wielu lat nauki rozwija skutecznie pomysłowość i zaradność w posługiwaniu się przypadkowymi przedmiotami oraz uczy umiejętności postępowania z ludźmi. Jakże wielkie znaczenie ma więc własna aktywność twórcza dla kształtującej się dopiero osobowości młodego człowieka, człowieka, który już teraz musi nauczyć się trudnej sztuki radzenia sobie w dorosłym życiu, uczyć się właśnie poprzez stawanie w obliczu trudnych zadań do rozwiązania, poprzez znajdywanie rozwiązań najlepszych, najbardziej zadawalających. Nie można przecież młodemu człowiekowi dać gotowych wzorców zachowania, gdyż będzie on stawał w obliczu coraz to nowych problemów, które będą wymagały indywidualnych rozwiązań.

     Wszyscy ludzie są potencjalnymi twórcami, potrzebne są tylko odpowiednie warunki, aby wyzwolić u nich utajone możliwości. A więc każde dziecko jest potencjalnym twórcą, wymaga tylko zachęty ze strony nauczyciela. Akt twórczy daje małemu dziecku wiele radości, a przychylna ocena osoby prowadzącej wyrabia w nim wiarę we własne siły i możliwości, dziecko wtedy pewniej czuje się w grupie mając przekonanie o własnej wartości. I takie właśnie możliwości przekonania o własnej wartości powinny dawać dziecku lekcje muzyki. Na tych lekcjach w różny sposób można pobudzać inwencje twórcze dziecka.

     Maria Przychodzińska wymienia cztery takie możliwości:
  1. Swobodna improwizacja wokalna.
  2. Improwizacja wokalna z narzuceniem pewnej dyscypliny muzycznej.
  3. Swobodna twórczość instrumentalna.
  4. Twórczość instrumentalna z pewnym ograniczeniem swobody.
      Wiemy, że poziom wytworów dziecięcych jest bardzo różny. Co wpływa na to, że jedne utwory posiadają nawet już pewną wartość artystyczną, a inne są ubogie muzycznie, opierające się na dwóch lub trzech dźwiękach?

     Dotychczasowe badania psychologiczne stwierdziły, że bardzo ważne są tu zdolności muzyczne poszczególnych dzieci. Szerszym pojęciem jest u z d o l n i e n i e m u z y c z n e , czyli całokształt zdolności muzycznych i ogólnych. Do uzdolnień muzycznych zaliczymy słuch muzyczny, pamięć muzyczną i poczucie rytmu. Do ogólnych – inteligencję, ogólną aktywność muzyczną i psychiczną, zdolność do koncentracji, odporność systemu nerwowego, ogólną wrażliwość emocjonalną itp. Te zdolności ogólne są niezbędne do efektywnego zajmowania się muzyką.

     Istnieje wiele poglądów na strukturę uzdolnienia muzycznego. Wg B.Tiepłowa uzdolnienia muzyczne to całokształt właściwości niezbędnych do skutecznego zajmowania się muzyką, tj. słuchania, tworzenia i wykonywania. Na uzdolnienia muzyczne, składają się zdolności ogólne oraz zdolności specjalne, muzyczne, czyli muzykalność. Przez pojęcie muzykalność rozumie Tiepłow zdolność do przeżywania muzyki jako wyrazu pewnych treści, do emocjonalnego reagowania na muzykę.

     Tiepłow uważa, że najważniejsza jest nie ilość, a jakość zdolności. Wszystkie zdolności rozwijają się w procesie działalności własnej. Jan Wierszyłowski podaje kilka koncepcji poglądów na uzdolnienie muzyczne, m.in. Seashore’a: poczucie wysokości dźwięku, głośności, czasu, rytmu, barwy i pamięć dźwiękowa. Wierszołowski stwierdza: „Mówiąc o uzdolnieniu muzycznym mamy na myśli wszystkie podstawowe uwarunkowania psychofizyczne, decydujące o muzycznych osiągnięciach danej jednostki w określonej specjalności.

     Chodzi więc nie tylko o zdolności słuchowe, często nazywane muzycznymi, ale i o inne zdolności; umysłowe, ruchowe, pamięciowe jak również o właściwości morfologiczne, fizyczne, a zwłaszcza cechy charakteru, postawy, zainteresowania, różnego rodzaju motywacje i cechy dynamiczne określające intensywność, stałość i kierunek pracy danej jednostki. Są to określone aspekty osobowości, bez uwzględnienia których niepodobna stworzyć praktycznie użyteczną teorię uzdolnienia muzycznego i opisać jego strukturę. One współdecydują o końcowym efekcie działania muzycznego”. Rubinsztejn uważa, że zdolności to względnie utrwalone właściwości psychiczne jednostki, które mają swoje podłoże w analityczno-syntetycznej działalności mózgu.

     Zależą one, z jednej strony od wrodzonych właściwości wyższych czynności nerwowych, a z drugiej strony od nabytych sposobów działania w danej dziedzinie. Znaczy to, że zdolności te można w dziecku rozwijać w toku wychowania i nauki szkolnej. Maria Manturzewska wyróżnia następujące podstawowe zdolności muzyczne:
  1. Słuch muzyczny (poczucie wysokości dźwięku, czasu, barwy, głośności słuch harmoniczny).
  2. Pamięć muzyczna.
  3. Pamięć rytmu.
  4. Smak muzyczny.
     Stefan Szuman podkreśla, że wyobraźnia muzyczna i aktywność twórcza wywołana muzyką mają wpływ na ogólną wyobraźnię i aktywność dziecka, na jego twórczą postawę w innych dziedzinach myślenia i działania, w sytuacjach „pozamuzycznych”.

     Przytoczyłam tu kilka poglądów na strukturę uzdolnienia muzycznego. Wszystkie zgodnie twierdzą, że istnieje wiele różnych zdolności muzycznych. Nie każde dziecko musi posiadać wszystkie zdolności. Zdolności te współwystępując tworzą rozmaite układy. Dlatego spotykamy dzieci z różnymi typami i odmianami muzykalności. Rolą nauczyciela muzyki jest więc stymulowanie rozwoju zdolności muzycznych uczniów. Uczeń zdolny, uczeń twórczy to w przyszłości dorosły człowiek twórczy. A takiej właśnie postawy oczekuje się od współczesnego człowieka.

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie