Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Czy nam nauczycielom grozi - wypalenie zawodowe ?

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 3302 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Syndrom wypalenia zawodowego występuje u ludzi różnych zawodów i dotyczy, choć w różnym stopniu, prawie całej populacji pracujących. Badania dowiodły, że zespół ten występuje najczęściej w zawodach związanych z pracą wymagającą znacznego zaangażowania się w problemy innych ludzi.


  Zespół wypalenia pojawia się wówczas, gdy długotrwałe przeciążenie psychofizyczne pracą zawodową staje się dla pracownika trudnością nie do zniesienia i w konsekwencji prowadzi do licznych zaburzeń funkcjonowania człowieka.

Na powstanie wypalania zawodowego mają wpływ takie czynniki jak:

- charakter pracy i stopień psychicznego zaangażowania, niezbędnego do jej wykonania,

- nadmierny poziom osobistej odpowiedzialności,           

- wysoki poziom wymagań, angażujący stale maksymalne kwalifikacje pracownika,

- duże tempo pracy i fizyczne obciążenie pracownika,

- nieodpowiedni styl zarządzania instytucją,

- niewłaściwe relacje interpersonalne w pracy,

-
złe warunki pracy (niewystarczające zarobki- doprowadzają pracownika do stanu frustracji i zmuszają liczną grupę pracowników do podejmowania dodatkowej pracy, co potęguje zmęczenie).

   
     Wypaleniem zawodowym jako istotnym problemem społecznym jako pierwsi zajęli się psycholodzy amerykańscy na przełomie lat sześćdziesiątych   i siedemdziesiątych. W Polsce zaczęto się nim zajmować po roku 1980, początkowo sporadycznie i incydentalnie, obecnie częściej i szerzej.

  
     Jako pierwsza spójną koncepcję tego problemu  sformułowała Amerykanka Christina Maslach. Według niej „zespół wypalenia uznaje się za jedną  z możliwych odpowiedzi organizmu na chroniczny stres emocjonalny”. Obecnie uważa się jednak, że nie sam stres, ale raczej niepowodzenia w walce z jego konsekwencjami i niemożność sprostania wymaganiom zawodowym prowadzi do wypalenia zawodowego
.

 
        Nauczyciele stanowią w tym względzie grupę wysokiego ryzyka. W przypadku zawodu nauczycielskiego stres ten jest potęgowany przez niezwykle wysokie wymagania związane z rola społeczną. Od nauczyciela oczekuje się nie tylko wiedzy i umiejętności przekazania jej oraz egzekwowania, ale także nawiązania kontaktu z uczniami, zachęcania ich do pracy dawania dobrego przykładu itd. Z drugiej zaś strony te wymagania nie znajdują swojego odbicia ani w statusie społecznym, ani ekonomicznym zawodu. Można więc uznać, że zawód nauczyciela należy do grupy zawodów szczególnie obfitujących w różnego rodzaju stres.

        Zawodowe wypalenie się jest swego rodzaju procesem, który można przedstawić za pomocą następujących po sobie etapów, wyróżnionych ze względu na stopień wyrządzonej szkody:

Faza pierwsza - to wyczerpanie emocjonalne, będące swego rodzaju stanem ostrzegawczym, w którym pojawiają się objawy przeziębienia, ból głowy, bezsenność, uczucie irytacji, poczucie przemęczenia, utraty sił i energii życiowej, stanami drażliwości.

Faza druga - nosi nazwę depersonalizacji, jest jednym z naturalnych sposobów radzenia sobie z tą sytuacją, polegającą na dystansowaniu się w kontaktach  z uczniami. Pojawia się wtedy, gdy syndrom jest bardziej stały i trwa dłużej,  a charakterystyczne objawy to wybuchy irytacji, gorsze wykonywanie za-dań.
Faza trzecia - to połączenie wcześniejszych symptomów, występuje wtedy, gdy syndrom staje się chroniczny, rozwijają się objawy fizyczne, psychiczne  i psychosomatyczne. Objawia się poczuciem braku satysfakcji zawodowej: dochodzi do zaniku identyfikacji z zawodem.

       Niektórzy nauczyciele w tej fazie popadają w stany depresyjne bądź uzależnienia od używek lub leków. Stają się coraz bardziej konfliktowi  w kontaktach z ludźmi, przeżywają silne, nieprzyjemne stany emocjonalne, jak bezsilność, bezradność, poczucie niższej wartości.
 

  
     Biorąc pod uwagę wymienione czynniki wpływające na syndrom wypalenia zawodowego, można z pełną odpowiedzialnością stwierdzić, że nauczyciele w Polsce nie tylko narażeni są na wypalenie zawodowe, ale-że zjawisko wypalenia zawodowego wśród nauczycieli istnieje. Zawód nauczycielski cechuje, obok konieczności stałego zaangażowania emocjonalnego, dodatkowy czynnik wzmagający stres: są to wysokie wymagania w zakresie roli społecznej nauczy-cieli. Oczekuje się od niego dużej wiedzy przedmiotowej popartej wysokimi kwalifikacjami metodycznymi zapewniającymi nie tylko wysoki poziom merytoryczny nauczania przedmiotu, ale także wielu umiejętności  i sprawności, w tym umiejętności kluczowych: planowania, organizowania  i oceniania własnego uczenia się, skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach, efektywne-go współdziałania w zespole, rozwiązywania problemów w twórczy sposób, efektywnego posługiwania się technologią informacyjną. Należałoby zadać sobie pytanie, czy wszyscy jesteśmy jednakowo podatni na wypalenie zawodowe. Istnieją różne poglądy i ustalenia dotyczące osób szczególnie podatnych na wy-palenie. Jedni twierdzą, że najbardziej zagraża ono nauczycielom starszym i o długoletnim stażu pracy, inni uważają, iż prowadzące do wypalenia stresy i obciążenia kumulują się najsilniej w wieku 35-37 lat. Zjawisku temu ulegają za-równo osoby intensywnie, jak też słabo angażujące się w swe role zawodowe.

 
       Polscy nauczyciele w dobie reform, jakie obecnie mają miejsce, mają po-czucie zagrożenia stabilizacji zawodowej. Na szkoły nakłada się obowiązek opracowywania zasad zwolnień nauczycieli. Likwiduje się szkoły, albo etaty przez łączenie klas (standard to 26 uczniów). Żyją ze świadomością stale rosnących wymagań względem nich, które to nie mają odzwierciedlenia w ich statusie społecznym. Prestiż zawodu w społeczeństwie jest niski, ponieważ wszystkim znana jest sytuacja ekonomiczna nauczycieli. Gratyfikacje finansowe, jakie otrzymują za pracę są nie adekwatne do wkładu pracy i wysiłku. Nadmierne obciążenie obowiązkami, poczucie niepewności, leku powoduje, że nauczyciele w Polsce narażeni są bardziej niż inne grupy zawodowe na wypalenie.

         Ciągłe nasilenie stresu i objawy zespołu wypalenia są dla nauczycieli za-grożeniem realnym. Można śmiało stwierdzić, że jest to choroba i jako taką na-leży ją leczyć. Mechanizm wypalenia działa na zasadzie błędnego koła przy-czyn i skutków (symptomy wypalenia są przyczyną i skutkiem). Jednak jak każ-dej chorobie można zapobiegać i przeciwdziałać. Przedtem trzeba umiejętnie rozpoznać oznaki niebezpieczeństwa, a konsekwencje mogą zostać zlikwidowane. Jednym ze sposobów jest adekwatne poznanie własnej osobowości w kontekście konkretnego środowiska pracy. Drugim podstawowym sposobem radzenia sobie jest emocjonalne dystansowanie się, obejmujące takie techniki, jak: semantyka pracy, intelektualizacja, izolowanie sytuacji, wycofywanie się z pracy oraz zmiana stylu życia. Emocjonalne dystansowanie się prowadzi do obiektywizacji.

         Najbardziej niezawodnym sposobem zapobiegania wypaleniu zawodowemu jest kultywowanie odpowiedniego stylu życia. Najistotniejszą sprawą jest doprowadzenie do maksimum harmonii i autentyczności w codziennym życiu. Na wypalenie zawodowe mniej narażeni są ludzie, którzy mają swoista przeciwwagę w postaci udanego życia osobistego i „zaplecza” rodzinnego. Pozytywny stosunek do siebie, ludzi, świata, poczucie świadomości własnych umiejętności i możliwości, wiara w siebie sprawiają, że z optymizmem patrzymy w przyszłość
.

  
      Przed wypaleniem skutecznie chroni intelektualna aktywność, a wiąże się z tym tworzenie sprzyjających mechanizmów motywacyjnych do chęci kształcenia się nauczycieli, a zwłaszcza zachęcanie do udziału w różnego rodzaju formach warsztatowych i treningowych wyposażających w kompetencje ułatwiające przeciwdziałanie sytuacjom stresowym.


       Nauczycielom narażonym na wypalenie zawodowe trzeba zapewnić kompetentna pomoc specjalistów, organizować dla potrzebujących indywidualną terapię, kursy, szkolenia, treningi, grupy wsparcia.

  
     W ograniczeniu nauczycielskich stresów ma oczywiście znaczenie po-prawa zarządzania systemem oświaty, organizacji i warunków pracy, kompetencji nadzoru, umacnianie podmiotowości szkoły i udzielenie jej szerokiego wsparcia społecznego. Tworzenie polityki programowej szkoły poprzez konstruowanie programów i projektów autorskich, oraz szkolenie rad pedagogicznych w zakresie umiejętności psychopedagogicznych da szansę nauczycielom, aby sprostali zadaniom jakie stawia przed nimi współczesna rzeczywistość.



Opracował: mgr Sławomir Świeczkowski

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie