www.szkolnictwo.pl

WSTĘP

     Program dotyczy jednego ucznia, który jest dzieckiem o obniżonej dojrzałości szkolnej oraz emocjonalnie i społecznie słabo przygotowanym do podjęcia nauki w szkole. Ma wzmożoną pobudliwość psychoruchową, która osłabia koncentrację uwagi na zadaniu. Jest uczniem powtarzającym klasę. Program powstał na podstawie opinii i wskazań poradni psychologiczno – pedagogicznej oraz moich obserwacji.

     Poradnia przekazała następujące wskazówki do pracy z uczniem :

1. Dostosowanie podstawowych wymagań edukacyjnych wobec ucznia do poziomu wymagań koniecznych .
2. Udział w zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych na terenie szkoły .
3. Ćwiczenia grafomotoryczne ręki lewej z uwzględnieniem zasad pracy z dzieckiem leworęcznym .
4. Stosowanie zasad postępowania z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo .
5. Stymulacja ogólnego rozwoju ucznia .

GŁÓWNY CEL PROGRAMU

     Wielopłaszczyznowa pomoc dziecku z ewidentnymi trudnościami dydaktycznymi .

CELE SZCZEGÓŁOWE

1. Dążenie do harmonii i rozwoju emocjonalno – społecznego .
2. Korekta i ćwiczenie procesów poznawczych w zakresie stwierdzonych niedoborów rozwojowych .
3. Wyrównywanie braków w zakresie wiedzy i umiejętności z języka polskiego i matematyki .

WYMAGANIA EDUKACYJNE DOSTOSOWANE DO POZIOMUWYMAGAŃ KONIECZNYCH .

Edukacja polonistyczna

1. Ćwiczenia w czytaniu :
   • odpowiada na pytania nauczyciela dotyczące wysłuchanych treści ;
   • dokonuje samodzielnie analizy i syntezy słuchowo-wzrokowej krótkich wyrazów (głoskowanie) ;
   • czyta poprawnie proste , krótkie wyrazy ;
   • potrafi wyodrębnić bohaterów , ale nie zawsze potrafi udzielić odpowiedzi na wszystkie pytania nauczyciela ;
   • czyta fragmenty lektur .
2. Ćwiczenia w opracowywaniu lektur :
   • przy pomocy pytań nauczyciela potrafi wyodrębnić bohaterów i ważniejsze wydarzenia ;
   • ustala związki tekstów z ilustracjami na podstawie pytań nauczyciela ;
   • wygłasza krótkie wiersze z pamięci przy pomocy nauczyciela ;
3. Ćwiczenia w mówieniu i pisaniu :
   • na stawiane pytania odpowiada najczęściej jednym zdaniem ;
   • omawiając obrazki lub historyjki , wylicza tylko pewne elementy ;
   • myli podobne litery , nie zwraca uwagi na prawidłowe połączenia liter w wyrazach ;
   • nieprawidłowo rozmieszcza wyrazy w liniaturze , nie rozdziela wyrazów w zdaniach ;
   • przy pomocy nauczyciela dobiera podpisy do obrazków ;
   • przepisuje ułożone teksty , popełniając błędy ortograficzne .
4. Ćwiczenia gramatyczno-ortograficzne z elementami wiedzy o języku :
   • próbuje prawidłowo rozmieszczać wyrazy w liniaturze , ale nie zawsze rozdziela wyrazy w zdaniach ;
   • próbuje różnicować spółgłoski i samogłoski ;
   • próbuje pisać wyrazy ze zmiękczeniami ;
   • przy pomocy nauczyciela rozpoznaje zdania oznajmujące , pytające i rozkazujące ;
   • przy pomocy nauczyciela stosuje zasadę dotyczącą pisowni wielkich liter na początku zdania oraz imion i nazwisk ;
   • przy pomocy nauczyciela potrafi spośród zbioru rzeczowników wyodrębnić nazwy ludzi , zwierząt , roślin , rzeczy oraz określić ich liczbę ;
   • przy pomocy nauczyciela rozpoznaje czasowniki w zbiorze różnych wyrazów ;
   • opanował niektóre zasady ortograficzne ;
   • opanował pisownię kilku wyrazów z poszczególnych grup ortogramów przewidzianych dla klasy I ;
   • zna skróty stosowane na lekcjach , ale nie zawsze ich używa .
   • Ćwiczenia słownikowo-frazeologiczne i syntaktyczne :
   • wykorzystuje słownictwo najczęściej stosowane na lekcjach ;
   • wyróżnia zdania w tekście i mowie ;
   • układa krótkie zdania z rozsypanki wyrazowej z pomocą nauczyciela .

Edukacja przyrodniczo-społeczna

1. Moja klasa i szkoła :
   • z pomocą nauczyciela potrafi wymienić podstawowe sprzęty znajdujące się w sali lekcyjnej ;
   • zna rolę dyżurnego ;
   • rozumie potrzebę pielęgnacji roślin znajdujących się w klasie i otoczeniu szkoły .
2. Bezpieczna droga do szkoły :
   • zna swoją drogę do szkoły ;
   • potrafi pod kierunkiem nauczyciela wymienić niektóre zasady poruszania się po drogach ;
   • wie , jaką rolę pełnią znaki drogowe ;
   • wie , co oznaczają światła na sygnalizatorze świetlnym .
3. Przyroda wokół nas :
   • potrafi wymienić kilka nazw roślin ozdobnych , drzew i krzewów ;
   • potrafi przy pomocy nauczyciela opowiadać o zmianach zachodzących w przyrodzie w różnych porach roku , warunkach życia roślin i zwierząt ;
   • wymienia przy pomocy nauczyciela niektóre gatunki owoców i warzyw , nazwy zwierząt domowych i niektórych gatunków innych zwierząt .
4. Dom i rodzina :
   • posługuje się pojęciami : „rodzina" i „rodzice" ;
   • wymienia członków rodziny ;
   • potrafi (pod kierunkiem nauczyciela) wymienić 2-3 urządzenia techniczne w domu ;
   • przy pomocy nauczyciela wymienia niektóre sposoby oszczędzania energii elektrycznej i cieplnej ;
   • przy pomocy nauczyciela wymienia przybory służące do utrzymania higieny osobistej ;
   • wylicza (pod kierunkiem nauczyciela) sposoby spędzania wolnego czasu ;
   • wymienia (pod kierunkiem nauczyciela) produkty spożywcze sprzyjające racjonalnemu odżywianiu się .
5. Moja miejscowość :
   • zna nazwę swojej miejscowości ;
   • wie , jakie zabytki znajdują się w jego miejscowości ;
   • pod kierunkiem nauczyciela wymienia cechy miasta i wsi ;
   • pod kierunkiem nauczyciela potrafi wymienić kilka nazw zawodów .

Edukacja matematyczna

1. Stosunki przestrzenne i cechy wielkościowe :
   • przy pomocy nauczyciela odpowiada na pytania dotyczące wzajemnego położenia przedmiotów na płaszczyźnie oraz kierunków ruchu ;
   • przy pomocy nauczyciela porównuje przedmioty pod względem wyróżnionej cechy wielkościowej .
2. Geometria :
   • przy pomocy nauczyciela rozpoznaje kształty podstawowych figur geometrycznych na płaszczyźnie ;
   • przy pomocy nauczyciela odrysowuje od szablonów kształty figur ;
3. Zbiory i ich klasyfikacja :
   • przy pomocy nauczyciela odpowiada na pytania dotyczące klasyfikacji przedmiotów ;
   • przy pomocy nauczyciela wyodrębnia podzbiory ;
   • przy pomocy nauczyciela porównuje liczebność zbiorów bez przeliczania elementów .
4. Liczby naturalne od 0 do 100 :
   • przy pomocy nauczyciela przelicza w zakresie 20 , a dziesiątkami w zakresie 100
   • nazywa znaki : < , > ,= , ale ma trudności w ich stosowaniu .
5. Dodawanie i odejmowanie w zakresie 100 :
   • przy pomocy nauczyciela liczy w zakresie 20 ;
   • przy pomocy nauczyciela liczy dziesiątkami w zakresie 100 ;
   • przy pomocy nauczyciela rozwiązuje proste zadania tekstowe .
6. Mnożenie i dzielenie w zakresie 20 :
7. przy pomocy nauczyciela wykonuje mnożenie jako dodawanie tych samych składników (na konkretach) .

Edukacja plastyczna

1. Działalność plastyczna :
   Ilustrowanie i wyrażanie :
   • potrafi przedstawić zjawiska otaczającej rzeczywistości ;
   • potrafi przedstawić wydarzenia otaczającej rzeczywistości .
   Kształtowanie :
   • potrafi wykonać płaskie formy użytkowe według podanego wzoru ;
   • potrafi projektować i wykonać przestrzenne formy użytkowe pod kierunkiem nauczyciela .
2. Wiadomości z zakresu sztuk plastycznych :
   • przy pomocy nauczyciela potrafi określić , czym zajmuje się malarz , rzeźbiarz ,architekt ;
3. Obserwacja i doświadczenie :
   • potrafi wyróżniać i nazywać następujące cechy przedmiotów i zjawisk : kształt , wielkość , barwa ;
   • zna przeznaczenie narzędzi i materiałów oraz zasad bezpiecznego posługiwania się nimi .

Edukacja muzyczna

1. Odtwarzanie muzyki :
   • opanował najważniejsze wiadomości przewidziane dla klasy I .
2. Tworzenie muzyki :
   • z pomocą nauczyciela improwizuje rytmiczne odpowiedzi na pytania .
3. Percepcja muzyki :
   • rozpoznaje głosy z otoczenia ;

Edukacja techniczna

1. Kultura pracy :
   • przy posługiwaniu się szablonem korzysta z pomocy nauczyciela .
2. Podstawy techniki :
   • potrafi określać właściwości materiału z pomocą nauczyciela ;
   • przy pomocy nauczyciela włącza i wyłącza proste urządzenia elektryczne.
3. Wybrane zagadnienia z techniki i gospodarki :
   • przy pomocy nauczyciela potrafi wymienić dawne i dzisiejsze sposoby oświetlania mieszkań .
4. Elementy orientacji zawodowej :
   • odpowiada na pytania dotyczące pracy zawodowej rodziców .

Edukacja zdrowotno – ruchowa

1. Gimnastyka :
   • przyjmowanie podstawowych pozycji niskich ;
   • ćwiczenia prawidłowej postawy w biegu , chodzie i skokach ;
   • zwis postawny przodem i tyłem ;
   • zwis wolny przodem i tyłem ;
   • zwis przewrotny ;
   • odmyk ;
   • leżenie przewrotne i przerzutne ;
   • przewrót w przód ;
2. Lekka atletyka :
   • przejście z chodu wolnego , szybkiego w bieg ;
   • marszobieg za prowadzącym ;
   • trucht ;
   • bieg szybki ze startu wysokiego ;
   • przyspieszenie i zwalnianie biegu ;
   • bieg na sygnał ;
   • bieg na 30 metrów (na czas) ;
   • swobodne rzuty piłeczką palantową ;
   • rzuty piłeczką na odległość z miejsca (prawą i lewą ręką) ;
   • skoki jednonóż ;
   • skoki w dal z miejsca ;
   • skoki w dal z rozbiegu (ze strefy odbicia z belki) ;
   • skoki w dal przez przeszkodę ;
   • skok nożycowy ponad niską przeszkodą z marszu (rozbieg skośny) ;
3. Mini gry sportowe :
   • podania piłki do partnerów w kole z jednym broniącym ;
   • podania piłki po obwodzie koła ;
   • naśladowanie czynności partnera z piłką ;
   • rzuty do obręczy zawieszonej na różnych wysokościach ;
   • kozłowanie piłki z partnerem ;
   • odbicie lekkiej piłki sposobem oburącz górnym w miejscu i w marszu ;
   • utrzymywanie jak najdłużej piłki w górze , podbijając ją oburącz i jednorącz ;
   • kierowanie dużej piłki plażowej odbiciami jednorącz w określone miejsce ;
   • trafianie do celu piłką małą , dużą i lekarską ;
   • podania piłki między partnerami ;
   • kozłowanie piłki ;
   • odbijanie piłki stopą , kolanem ;
   • podania piłki : wewnętrznym i zewnętrznym podbiciem do partnera ;
   • małe gry 2x2 i 3x3 .

ZASADY PRACY Z DZIECKIEM LEWORĘCZNYM

1. Właściwa postawa wobec leworęczności .
   • należy stworzyć właściwą atmosferę wokół dziecka , która będzie zapobiegać wytworzeniu się aury wyjątkowości lub odmienności dziecka (np. dziecko czuje się gorsze lub na specjalnych zasadach) , należy bronić dziecko przed wyobcowaniem ze środowiska kolegów .
2. Wczesna diagnoza leworęcznego dziecka .
   Diagnoza obejmuje :
   • ocenę lateralizacji ;
   • rozwój motoryki rąk ;
   • orientację w schemacie ciała i przestrzeni ;
   • poznanie postawy dziecka wobec własnej leworęczności ;
3. Trafna decyzja co do dalszego postępowania z dzieckiem leworęcznym .
   Nie przeuczamy dzieci na prawą rękę :
   • lewostronnie zlateralizowanych ;
   • oburęcznych i praworęcznych ;
   • o wczesnych przejawach lateralizacji i silnym stopniu przewagi lewej ręki ;
   • mało sprawnych motorycznie (szczególnie o obniżonej sprawności prawej ręki) ;
   • opóźnionych w rozwoju umysłowym ;
   • u których występują zaburzenia : jąkanie , objawy nerwicowe , objawy pisma zwierciadlanego podczas pisania prawą ręką ;
   • nie akceptujących prób przeuczenia ;
4. Prawidłowa postawa ciała dziecka leworęcznego podczas pisania .
   • podczas pisania i rysowania dziecko obie stopy powinno mieć oparte o podłoże , przedramiona o stół , plecy wyprostowane , głowa i górna część tułowia nie odchylają się od linii pionowej kręgosłupa ;
   • tułów nie powinien opierać się o ławkę ;
   • dziecko leworęczne powinno mieć sąsiada w ławce po prawej stronie (ręka pisząca znajduje się po zewnętrznej stronie ławki) ;
   • światło pada z przodu lub od strony prawej ;
5. Właściwe położenie zeszytu .
   • zeszyt powinien znajdować się w pewnej odległości od ciała osoby piszącej , oraz od dowolnego brzegu stołu czy ławki (możliwe wtedy jest oparcie na ławce całego przedramienia) ;- zeszyt na ławce powinien być ułożony ukośnie , nachylony na prawą stronę (pozwala śledzić zapisany tekst) ;
   • zeszyt powinien znajdować się na lewo od ciała – zapewnia to swobodę ruchu piszącej ręki ;
6. Prawidłowy układ dłoni ,nadgarstka i przedramienia .
7. dłoń wraz z nadgarstkiem stanowi przedłużenie przedramienia ;
8. brzeg dłoni , nadgarstka i ramię opierają się o stół , przesuwając się podczas pisania ;
9. koniec pióra skierowany ku lewemu przedramieniu ;
10. przedramię lewej ręki skierowane prostopadle do liniatury zeszytu ;
11. dłoń i palce trzymające pióro powinny znajdować się poniżej liniatury zeszytu ;
12. Organizacja ruchów pisania (typy ruchów według J. de Ajuriaguerry).
    Inskrypcja – ruchy związane z kształtowaniem liter według wzorców np.:
    Sposób pisania liter jest wykładnikiem :
    • sprawności motorycznej ręki ;
    • nawyków wyniesionych z domu i szkoły ;
    • pracy dziecka ;
    • norm estetycznych ;
    • cech osobowości (temperament) ;
    • cech procesów emocjonalnych ;
         Progresja – czyli postępujący ruch piszącej kończyny .
    Rodzaje progresji :
    • progresja duża – przenoszenie ręki z lewej do prawej strony , mięśnie barku uruchamiają ramię i przedramię ;
    • progresja mała – płynne przesuwanie dłoni podczas pisania (dłoń i przedramię pozostają w stałym kontakcie z zeszytem) ;
    • progresja pełzająca – przesuwanie dłoni dzięki oparciu się na czubku czwartego i piątego palca .
13. Kontrola i regulowanie napięcia mięśniowego .
          Napięcie mięśniowe ręki , ramienia , przedramienia ,nadgarstka , dłoni i palców powinno być regulowane świadomie . Słabe napięcie mięśniowe – linie niepewne , drżące , cienkie .Nadmierne napięcie mięśniowe – łamanie grafitu ołówka , dziurawienie kartki ,sylwetka przygarbiona (przywarta do ławki) .
14. Koordynacja ruchów obu rąk .
          Sprawne zapisywanie tekstu jest efektem współdziałania ręki wiodącej (piszącej) i drugiej ręki (pomocniczej – przytrzymującej zeszyt) .U dziecka leworęcznego należy usprawniać zarówno kończynę dominującą jak i pomocniczą .
15. Współdziałanie oka i ręki .
          Warunkiem poprawnego zapisu , szybkiego tempa i dobrego poziomu graficznego jest śledzenie wzrokiem czynności pisania . Przyczyny zaburzeń koordynacji wzrokowo – ruchowej :
    • nieprawidłowe współdziałanie ośrodków wzrokowych i motorycznych w korze mózgowej (wolne tempo pisania , niski poziom graficzny ,błędy w pisaniu) ;
    • skrzyżowanie dominacji oka i ręki np.: pismo lustrzane , odczytywanie wyrazów od końca do początku ;
    Wskazania :
    • usprawnianie współdziałania czynności ruchowych lewej ręki z funkcjami wzrokowymi (ćwiczenia wzrokowo – ruchowe) ;
    • umożliwienie śledzenia wzrokiem czynności pisania u dziecka leworęcznego ;
    • rozwijanie współdziałania ręki i oka po tej samej stronie (w przypadku oburęczności należy usprawniać rękę znajdującą się po stronie dominującego oka) ;
    Ćwiczenia stymulująco – korekcyjne dla dzieci leworęcznych
    1. Ćwiczenia rozwijające motorykę rąk :
       • ćwiczenia ruchowe
         • wymachy kończyn
         • krążenia kończyn
         • ruchy kończyn na przemian
       • ćwiczenia dłoni
         • wymachy dłońmi
         • krążenia dłoni
         • ćwiczenia dwóch dłoni
         • ćwiczenia dłoni i pięści
       • ćwiczenia palców
         • krążenia palcami
         • składanie i rozkładanie palców
         • układanie modeli z palców
       • ćwiczenia relaksacyjne
         • ćwiczenia całego ciała
         • ćwiczenia kończyn górnych
         • ćwiczenia kończyn dolnych
         • ćwiczenia w różnych pozycjach
    2. Ćwiczenia pobudzające motywację do czynności grafomotorycznych :
       • malowanie palcami ;
       • ślady – pozostawianie na papierze odcinków dłoni i stóp zamoczonych w farbie ;
       • malowanie grubym pędzlem ;
       • malowanki – niespodzianki (kartki pokryte świecą) ;
       • obrysowywanie dłoni i stóp ;
       • obrysowywanie całego ciała (jedno dziecko jest obrysowywane przez pozostałe) ;
       • rysowanie według szablonów ;
       • zabawy ruchowo – słuchowo – wzrokowe (MDS) ;
       • rysowanie prostych schematów ;
       • próby samodzielnego rysowania ;
    3. Ćwiczenia kształtujące prawidłowy uchwyt i regulujące napięcie mięśniowe rąk :
       • ćwiczenia w płaszczyźnie pionowej (na tablicy , arkuszu papieru) ;
       • zabawa z wodą : „wiosłowanie palcami" , „rysowanie torów wodnych" ;
       • malowanie palcami ;
       • ćwiczenia MDS ;
    4. Ćwiczenia kształtujące nawyki ruchowe związane z kierunkiem pisania :
       • ćwiczenia uświadamiające dziecku kierunek pisania (w lewo , w prawo) ;
       • ćwiczenia utrwalające kierunek ruchu ręki od lewej do prawej (rysowanie szlaczków , kreślenie linii pionowych itp.) ;
       • ćwiczenia utrwalające kierunek kreślenia okręgów .
    5. Ćwiczenia usprawniające koordynację wzrokowo – ruchową :
       • zabawy manipulacyjne (lepienie z plasteliny) ;
       • zabawy konstrukcyjne (budowa z klocków) ;
       • zabawy dydaktyczne (układanki) ;
       • zajęcia plastyczne (wycinanki , wydzieranki , rysowanie) ;
       • ćwiczenia grafomotoryczne (zamalowywanie obrazków , kalkowanie , rysowanie po śladzie ,uzupełnianie rysunków ,odwzorowywanie) ;
    6. Ćwiczenia rozwijające orientację w schemacie ciała i przestrzeni :
       • wskazywanie części ciała ;
       • ćwiczenia ze wskazaniem przedmiotów na obrazku ;
       • ćwiczenia w określaniu stosunków między przedmiotami (na lewo , na prawo , w górze , itp.) ;
       • ćwiczenia w rozpoznawaniu liter podobnych pod względem kształtu i różnicowania ich .
    7. Ćwiczenia zmierzające do ustalenia dominacji jednej ręki :
       • ćwiczenie płynności ruchów rąk i koordynacji wzrokowo – ruchowej wykonywane oburącz (ćwiczenia ruchowe , ćwiczenia ruchowo -słuchowe , kreślenie kół w przestrzeni , kreślenie kół różnymi technikami, „biegania" po papierze kredkami swobodnie , w określonym kierunku) ;
       • ćwiczenia usprawniające ruchy palców – wykonywane oburącz (MDS , ćwiczenia z plasteliną ,zabawy z piłką ,rysowanie szlaczków – raz jedną , raz drugą ręką , itp.) ;
       • ćwiczenia zmierzające do utrwalenia ręki dominującej (bierki ,ugniatanie plasteliny) ;
       • ćwiczenia usprawniające rękę dominującą i utrwalanie jej wiodącej roli ;

ZASADY POSTĘPOWANIA Z DZIECKIEM NADPOBUDLIWYM PSYCHORUCHOWO .

1. Częste powtarzanie poleceń koniecznych wprost do ucznia .
2. Stosowanie powtórzeń i podpowiedzi .
3. Konsekwencja w przestrzeganiu reguł obowiązujących w klasie – nagradzanie za nawet najdrobniejsze osiągnięcia .
4. Nie stosowanie kar za wzmożoną potrzebę ruchu , wykorzystywanie go na rzecz klasy itp.: wysłanie go po kredę ,dziennik lekcyjny , zlecenie zadań porządkowych itp.

STYMULACJA OGÓLNEGO ROZWOJU UCZNIA .

1. Ćwiczenia rozwijające ogólne sprawności ruchowe i manualne .
   1. Ćwiczenia ogólnej sprawności ruchowej i orientacji przestrzennej .
      • ćwiczenia równowagi (chodzenie po narysowanej linii , ławeczce , krawężniku) ;
      • chody i marsze ze zmianą kierunku ruchu na określony sygnał (dźwięk , wzrok) ;
      • ćwiczenia orientacji kierunkowej związanej z percepcją słuchową (np.: zabawa w chowanego , skąd dochodzi głos) ;
      • zagadki ruchowe (imitowanie i odgrywanie czynności) jako ćwiczenia wyobraźni i pamięci ruchowej ;
      • zabawy wdrażające do gospodarowania własnymi ruchami i usprawniające koordynację ruchów (ćwiczenia obu ramion – ruchy płynne , ruchy zmienne , naśladowanie ptaków ,skaczące żabki , orły na śniegu) ;
      • zabawy ruchowo –zręcznościowe (toczenie , rzucanie ,chwytanie) ;
      • zabawy zręcznościowe w sali (bierki , pchełki , bilard) ;
   2. Ćwiczenia sprawności manualnej .
      Celem ich jest usprawnienie motoryki rąk oraz koordynacji wzrokowo - - ruchowej . Usprawniają także : analizę i syntezę wzrokową , orientację kierunkową i przestrzenną .
      
      Ćwiczenia rozmachowe (rozluźniające napięcie mięśni ramienia i przedramienia według Gąskowskiej i Stępkowskiej) .
      • zamalowywanie farbami dużych płaszczyzn (kartony , gazety , arkusze papieru) dużym pędzlem , ruchami pionowymi z zachowaniem kierunku od lewej do prawej , z góry w dół ;
      • zamalowywanie dużej przestrzeni ograniczonej konturem ;
      • pogrubianie dużych form geometrycznych i dużych rysunków ;
      • malowanie dużych form kolistych z zachowaniem kierunku pisania owali liter (odwrotnie do ruchu wskazówek zegara , płynnym , ciągłym ruchem)
      • malowanie dużych form falistych i szlaków .
      Ćwiczenia manualne (usprawniające małe ruchy ręki : dłoni , nadgarstka , palców) .
      • montowanie konstrukcji z gotowych elementów (klocki , krążki , itp.) ;
      • układanki płaskie (obrazkowe , geometryczne) według wzoru , bez wzoru;
      • modelowanie (plastelina , modelina) zaczynając od prostych form (kulki , wałeczki) do coraz bardziej złożonych wymagających łączenia różnych elementów ;
      • nawlekanie koralików , przewlekanie sznurka przez otwory w tekturze ;
      • wycinanie z papieru z uwzględnieniem stopnia trudności : cięcie po linii prostej , falistej ;
      • wycinanki z papiery , materiału ;
      • wydzieranki , naklejanki ;
      • łamanki papierowe (łódeczki , samoloty , czapki) ;
      • ćwiczenia sprawnych ruchów palców i rozluźniające napięcie mięśniowe (naśladowanie gry na pianinie , pisanie na maszynie) ;
      • stemplowanie – tworzenie za pomocą stempli kompozycji z figur geometrycznych .
      Ćwiczenia graficzne (usprawniające ruchy ręki ułożonej w pozycji jak przy pisaniu) .
      • pogrubianie konturów , czyli wodzenie po wzorze figur geometrycznych , prostych szlaczków (wys.3-4 cm) , konturów obrazków ;
      • rysowanie wzorów po śladzie kropkowym lub kreskowym ;
      • rysowanie za pomocą szablonów : wewnętrznych (wycięty otwór w tekturze) i zewnętrznych (wycięty kształt do obrysowania) ;
      • kopiowanie rysunków przez kalkę techniczną ;
      • zamalowywanie kredkami małych przestrzeni ;
      • kreskowanie – wypełnianie konturów kolorem za pomocą równoległych kresek poziomych lub pionowych (z zachowaniem kierunku od lewej do prawej ,od góry do dołu) ;
      • rysowanie szlaczków literopodobnych w liniach (wodzenie po wzorze , kończenie rozpoczętego wzoru ,odwzorowywanie według stopnia trudności) ;
      • rysowanie szlaczków obrazkowych w liniaturze – zgodnie z kierunkiem pisania ;
      • rysunki dowolne kredkami świecowymi lub ołówkowymi ;
2. Ćwiczenia funkcji wzrokowej i orientacji przestrzennej na podstawie materiału konkretnego i abstrakcyjnego .
   • dobieranie par jednakowych obrazków (domino obrazkowe) ;
   • dobieranie par jednakowych figur geometrycznych ;
   • odtwarzanie z pamięci układów lub elementów (obrazków , przedmiotów, figur geometrycznych) ;
   • układanie obrazków według instrukcji słownej (po lewej , po prawej , przed , za , na górze , na dole) , wskazanie obrazków o określonym położeniu , samodzielne określanie ich położenia ;
   • układanie obrazków w kolejności , w jakiej były pokazywane ;
   • układanie obrazków z części (układanki płaskie i klockowe) ;
   • dobieranie części obrazka do całości (uzupełnianki obrazkowe) ;
   • układanie figur geometrycznych z części ;
   • układanie obrazków i kompozycji z figur geometrycznych według wzoru i z pamięci ;
   • rysowanie kompozycji za pomocą szablonów (rysunkowych , geometrycznych) ;
   • uzupełnianie niedokończonych rysunków i figur ;
   • tworzenie kompozycji z klocków ;
   • dobieranie zbiorów w tym samym układzie (domina kwiatowe , domina klasyczne) ;
   • dobieranie zbiorów liczbowych w innym układzie (domina) ;
   • wyszukiwanie różnic między obrazkami ;
   • wyszukiwanie podobieństw między obrazkami ;
   • wyszukiwanie i tworzenie par jednakowych liter ;
3. Ćwiczenia funkcji słuchowej .
   1. Ćwiczenia wrażliwości słuchowej :
      • wysłuchiwanie i różnicowanie dźwięków dochodzących z najbliższego otoczenia i ich lokalizacja ;
      • różnicowanie i rozpoznawanie głosów przyrody ;
      • rozpoznawanie odgłosów wydawanych przez upadające lub uderzające o siebie przedmioty ;
      • różnicowanie wysokości , natężenia i barwy dźwięków ;
   2. Ćwiczenia rytmiczne :
      • odtwarzanie struktur rytmicznych ;
      • odtwarzanie przestrzenne układów rytmicznych ;
   3. Ćwiczenia słuchu fonematycznego :
      • podział wyrazów na sylaby , według stopnia trudności ;
      • liczenie sylab w wyrazach ;
      • porównywanie liczby sylab w wyrazach ;
      • tworzenie wyrazów rozpoczynających się od podanej sylaby ;
      • rozpoznawanie w wyrazie określonej sylaby i ustalanie miejsca jej położenia ;
      • synteza sylab podanych ze słuchu ;
      • rozpoznawanie określonej głoski w nagłosie wyrazów (nazwach obrazków) ;
      • rozpoznawanie obrazków na podstawie pierwszych głosek ich nazw ;
      • wyodrębnianie pierwszej głoski w wyrazach (nazwach obrazków) ;
      • tworzenie wyrazów rozpoczynających się od danej głoski ;
      • rozpoznawanie określonej głoski w wygłosie wyrazów (nazw obrazków );
      • rozpoznawanie obrazków na podstawie ostatnich głosek ich nazw ;
      • wyodrębnianie ostatnich głosek w nazwach obrazków ;
      • rozpoznawanie wyrazów kończących się i rozpoczynających tą samą głoską ;
      • rozpoznawanie samogłosek w śródgłosie ;
      • rozpoznawanie podanej głoski w dowolnym miejscu wyrazu , bez określenia jej położenia ;
      • przekształcanie wyrazów przez zmianę głoski na początku , w środku lub na końcu wyrazu ;
      • wykrywanie różnic i podobieństw w wyrazach (pierwsza i ostatnia głoska, liczba głosek , liczba sylab) ;
      • synteza głosek i wyrazów podanych ze słuchu .

OSIĄGNIĘCIA UCZNIA

1. Usprawnienie funkcji psychomotorycznych ( funkcji językowych , motoryki , orientacji w schemacie ciała i przestrzeni ) .
2. Usprawnienie czynności analizatorów : - słuchowego- wzrokowego- kinestetyczno – ruchowego
3. Usprawnienie uwagi , percepcji , pamięci , wyobraźni słuchowej i wzrokowej.
4. Usprawnienie motoryki .
5. Usprawnienie zdolności rozumienia i posługiwania się symbolami abstrakcyjnymi .
6. Wyrównanie braków w zakresie wiedzy i umiejętności z języka polskiego i matematyki na poziomie wymagań koniecznych dla klasy I .

EWALUACJA

1. Karty pracy ucznia z zakresu edukacji polonistycznej i matematycznej sprawdzające poziom opanowania umiejętności po I półroczu i na koniec roku szkolnego.
2. Obserwacja ucznia w różnych sytuacjach oraz w trakcie pracy na zajęciach

LITERATURA

• T. Gąsowska, Z. Pietrzak- Stępkowska "Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu." WSiP, W-wa 1978;
• J. Styczek "Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego." WSiP, W-wa 1982;
• M. Bogdanowicz "Trudności w pisaniu u dzieci." U.G., Gdańsk 1983;
• M. Bogdanowicz "Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym." WSiP, W-wa 1985;
• M. Bogdanowicz "Stymulowanie rozwoju i terapia pedagogiczna zaburzeń integracji percepcyjno- motorycznych." w: E. Czyżowska,
• J. Sowa ( red.) "Terapia dziecka specjalnej troski." ODN Rzeszów 1987;
• M.C. Kaphar "Dziecko opóźnione w nauce szkolnej." PWN W-wa 1970.

Opracowała Monika Wywiał - Cios