Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Problemy w konstrukcji pisemnej formy wypowiedzi

 

Naukę rodzimego języka uznaje się za najistotniejszy składnik nauczania w szkole. Sprawność językową ucznia kształci każdy nauczyciel, choć najwięcej w tej materii ma do zrobienia polonista. Na poszczególnych lekcjach nauczyciele podejmują, wynikające ze specyfiki przedmiotu, działania dydaktyczne. Ich celem równorzędnym, poza oczywiście przekazaniu określonej wiedzy i kształceniu umiejętności, powinno być skłonienie uczniów do świadomego używania języka. Zatem ćwiczenia wykonywane przez uczniów muszą mieć w tle aspekt funkcjonalnego wykorzystania środków językowych, tzn. uczeń powinien podczas zadań doskonalić konstruowanie wypowiedzi potwierdzającej, przeczącej, argumentującej, wnioskującej, intencjonalnej (co? jak? dlaczego?; wskaż, skomentuj, uzasadnij, udowodnij, wyjaśnij).

PROBLEMY W KONSTRUKCJI PISEMNEJ FORMY WYPOWIEDZI
NIE TYLKO NA JĘZYKU POLSKIM


„Niech język giętki powie wszystko to, co pomyśli głowa.”



Naukę rodzimego języka uznaje się za najistotniejszy składnik nauczania w szkole. Sprawność językową ucznia kształci każdy nauczyciel, choć najwięcej w tej materii ma do zrobienia polonista. Na poszczególnych lekcjach nauczyciele podejmują, wynikające ze specyfiki przedmiotu, działania dydaktyczne. Ich celem równorzędnym, poza oczywiście przekazaniu określonej wiedzy i kształceniu umiejętności, powinno być skłonienie uczniów do świadomego używania języka. Zatem ćwiczenia wykonywane przez uczniów muszą mieć w tle aspekt funkcjonalnego wykorzystania środków językowych, tzn. uczeń powinien podczas zadań doskonalić konstruowanie wypowiedzi potwierdzającej, przeczącej, argumentującej, wnioskującej, intencjonalnej (co? jak? dlaczego?; wskaż, skomentuj, uzasadnij, udowodnij, wyjaśnij).
Szczególnie trudna okazuje się dla uczniów pisana odmiana języka rodzimego, dlatego jej ćwiczeniu należy poświęcić wiele starań. Gdyby sporządzić rejestr najczęstszych błędów w wypowiedziach pisemnych naszych uczniów (zadanie krótkiej odpowiedzi, zadanie rozszerzonej odpowiedzi, klasyczne wypracowanie), to znalazłyby się tu niewątpliwie następujące:

- rozpoczynanie odpowiedzi na pytanie od spójnika podrzędności „bo”, „ponieważ”, „gdyż”
Np. Dlaczego Bozowską nazwiemy siłaczką?
Bo była kobietą silna psychicznie.

Tego typu uczniowskie odpowiedzi wymagają aktywnej postawy nauczyciela. W żadnej innej komunikacji językowej, poza szkolną, nie obserwuje się takich zachowań językowych wyróżniających nauczyciela stosującego metatekstową formułę, która obliguje ucznia do mówienia pełnymi zdaniami. Brzmi ona: „Powiedz to całym zdaniem”. Używanie przez nauczyciela wobec ucznia tej formuły ma świadczyć za nauczycielem jako autorytetem w dziedzinie poprawności językowej. Dopingując ucznia do mówienia pełnymi zdaniami, manifestujemy przekonanie, że ten sposób wypowiedzi jest poprawny, a poza tym oddaje szacunek wobec rozmówcy. Pouczajmy, że odpowiedź niepełnymi zdaniami przystoi, ale w swobodnej konwersacji. Ważną rolę pełnią w tej kwestii nauczyciele nauczania zintegrowanego, którzy są inicjatorami wszelkich językowych poczynań uczniów. To oni kształcą pewne nawyki językowe uczniów, a wykorzystując naturalną u dzieci skłonność do naśladowania nauczyciela i zawierzenie autorytetowi, mogą osiągnąć wspaniałe efekty.

Kolejna słabość naszych uczniów:
- brak umiejętności argumentowania, wnioskowania, podsumowywania rozważań

Nie chodzi tu tylko o tematy związane z kształceniem polonistycznym, ale o każde tematy sformułowane problemowo, zawierające wątpliwość czy wymagające przedstawienia swojego stanowiska. Równie trudno przychodzi uargumentowanie, dlaczego Roland jest ideałem średniowiecznego rycerza, jak i sformułowanie argumentów na temat wad i zalet szkolnego zwyczaju podpowiadania. Brak umiejętności rozwiązania tego typu zadań świadczy o słabo rozwiniętym myśleniu przyczynowo-skutkowym, indukcyjnym i dedukcyjnym. Tego typu zadania wymagają od ucznia samodzielności, swobody w doborze i interpretacji faktów, a także sprawności intelektualnej i językowej. Styl wypowiedzi słabszych uczniów razi wobec tego schematyzmem stosowanych struktur składniowych. W zależności od przyzwyczajeń uczniowie nadużywają ulubionych typów zdań. Niebagatelna rola nauczyciela polega na wskazywaniu różnorodnych pomysłów na daną wypowiedź, która przybierając inną formę , nie zmienia jej sensu.

Następną przeszkodą w konstruowaniu poprawnej stylistycznie, językowo, frazeologicznie wypowiedzi jest:

- ubogi zasób słownictwa czynnego

Codzienna praktyka szkolna z coraz większą wyrazistością ujawnia ubożenie słownictwa uczniów. Zjawisko dotyczy zwłaszcza słownictwa abstrakcyjnego, specjalistycznego. Równie często można zauważyć błędy semantyczne oparte na nieznajomości zakresu, treści lub nacechowania uczuciowego wyrazu. Uczniowie mają również poważny problem w doborze synonimów. Powtórzenia językowe są plagą uczniowskich wypowiedzi. Należy zachęcać do korzystania ze „Słownika wyrazów bliskoznacznych”, wymagać korekty prac, mobilizować do poznania za pomocą odpowiednich źródeł znaczeń wyrazów.
Nie sposób również w tym miejscu nie zauważyć zależności miedzy osiągnięciami szkolnymi uczniów a systemem mowy nabytym w rodzinie. Jest on zdeterminowany wykształceniem rodziców, ich uczestnictwem w kulturze, rodzajem wykonywanej pracy, stosunkami panującymi w rodzinie, modelem wychowania itp. Jeżeli dziecko wychowuje się w środowisku dostarczającym niewielu podniet intelektualnych, wydaje się wówczas prawdopodobne, że jego język nie będzie wyszukany, lecz podporządkuje się specyficznemu sposobowi komunikacji środowiska, w którym funkcjonuje. Rola nauczyciela nie zamyka się tylko na korygowaniu wypowiedzi niepoprawnych, ale na stwarzaniu sytuacji utrwalania właściwych zachowań językowych.

Do codziennej praktyki szkolnej uczniów starszych klas należy sporządzanie notatek. Przy tej czynności powstają kolejne trudności polegające na:

- braku umiejętności segregacji, hierarchizacji informacji

Dla wielu uczniów wszystko, co czytają, wydaje się być ważne. Tymczasem umiejętność tworzenia pisemnej zwięzłej notatki staje się niesłychanie przydatna w procesie samokształcenia. Nauczyciel powinien demonstrować uczniom różne sposoby sporządzania notatek (punkty, wykresy, tabele, formy słowno-graficzne). Często są one dla ucznia o wiele atrakcyjniejsze niż klasyczna forma ciągła i łatwiej w nich o przedstawienie treści najistotniejszych.

Na koniec warto zauważyć, że każda dłuższa wypowiedź pisemna powinna być oceniana kryterialnie. Oprócz treści, ważna jest przeciez forma, język, styl, kompozycja, poprawność ortograficzna i interpunkcyjna. Uczeń musi mieć świadomość, jakiej wypowiedzi się od niego oczekuje i jakim normom powinien się podporządkować. Ocenianie kryterialne wpływa na pewno na obiektywizm oceny, w sposób jawny i czytelny uzmysławia uczniowi zakres jego niedomagań.

By rozwijać kompetencje uczniów w zakresie konstruowania wypowiedzi pisemnej, proponuje się następujące działania:
1) tworzenie tekstów o różnych funkcjach stylach, kierowanych do różnych adresatów;
2) doskonalenie świadomego i celowego posługiwania się językiem ojczystym, jego środkami słownikowymi, składniowymi, kompozycyjnymi;
3) wyrobienie umiejętności przekształcania tekstu w żądanym celu (skracania, wydłużania, stylizowania itp.);
4) nauczenie językowych sposobów uzewnętrzniania własnej postawy wobec określonych treści

Celem każdego nauczyciela powinno być rozwijanie w uczniu umiejętności sprawnego porozumiewania się z otoczeniem, a pośrednim dopiero układanie szkolnych form wypowiedzi. Potoczna obserwacja poucza, że jeżeli uczeń posługuje się sprawnie językiem, to ułożenie takiej czy innej dłuższej wypowiedzi pisemnej nie sprawi mu trudności, w odwrotnej sytuacji nawet po raz dziesiąty napisana praca będzie nieudolna językowo. Współczesne zmiany programowe akcentują mocno konieczność ćwiczenia ogólnej sprawności wypowiadania się.



Opracowała
Honorata Filipiak-Dydyna

Jeżeli zauważyłeś jakieś nadużycia w prezentacji napisz o tym poniżej i wyślij je do nas:
INFORMACJE O PREZENTACJI

Ostatnią zmianę prezentacji wykonał: Szkolnictwo.pl.
IP autora: 83.21.195.174
Data utworzenia: 2008-09-01 22:22:13
Edycja: Edytuj prezentację.

HISTORIA PREZENTACJI

Szkolnictwo.pl (83.21.195.174) - Prezentacja (2008-09-01 22:22:13) - Edytuj prezentację.





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie