Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Jak pomóc dziecku z problemami manualnymi?

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 21253 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Referat "Jak pomóc dziecku z problemami manualnymi" przygotowałam i wygłosiłam na konferencji szkoleniowej w ramach WDN. Do podjęcia tego tematu skłoniła mnie obserwacja dzieci w klasach młodszych i zauwazenie obnizenia sprawności manualnej.

JAK POMÓC DZIECKU Z PROBLEMAMI MANUALNYMI –
Diagnoza i terapia


Uzasadnienie tematu

Od dziecka, które rozpoczyna naukę szkolną oczekujemy nie tylko określonego poziomu rozwoju funkcji poznawczych, ale również określonego poziomu rozwoju ruchowego. Dzieci 6, 7 letnie prawidłowo rozwinięte osiągają taki poziom dojrzałości ruchowej, który umożliwia im podjęcie nauki w klasie I, a w tym nauki pisania. W każdej klasie jest jednak grupa dzieci, która nie osiągnęła odpowiedniego poziomu pod względem sprawności ruchowej. Dotyczy to całego aparatu ruchowego bądź niektórych jego fragmentów. Fragmentów punktu widzenia nauki pisania najbardziej niekorzystne jest zaburzenie rozwoju sprawności rąk (zaburzenie sprawności manualnej). Najgroźniejsze zaburzenia ruchowe, które niemal całkowicie uniemożliwiają naukę pisania, występują przy poważnych zmianach okolic ruchowych mózgu, spowodowanych najczęściej mózgowym porażeniem dziecięcym. Przypadki te zdarzają się jednak rzadko. Częściej natomiast w szkole spotyka się dzieci z
Fragmentaryczne obniżoną sprawnością ruchową. Szczególnie niekorzystnie na nauce czytania i pisania odbija się zaburzenie sprawności rąk.
Prawidłowa motoryka ogólna ciała oraz sprawność manualna jest jednym z warunków powodzenia dziecka w nauce szkolnej. Dla prawidłowej oceny sprawności ruchowej kończyny górnej, która odgrywa istotną rolę m.in. w czynnościach pisania niezbędna jest znajomość fizjologii ręki. Ręka skupia w sobie 3 podstawowe czynności :
· Czynność chwytną, która jest najbardziej prymitywną, spotykaną również wśród niższych form życia
· Czynność manipulacyjną, występującą u wielu zwierząt, lecz najlepiej wykształconą u człowieka
· Mowę ręki, najwyższą formę czynności ręki.

Pisanie wymaga zarówno czynności chwytnej jak i manipulacyjnej. Czynność pisania angażuje całą rękę, gdyż ruchy pisarskie wymagają udziału nie tylko palców, ale także przedramienia i łokcia. Sprawność ruchów pisarskich jest zależna od dynamiki procesów nerwowych oraz anatomicznej dojrzałości aparatu kostnego i mięśniowo – stawowego ręki oraz poziomu koordynacji wzrokowo – ruchowej. Dojrzałość tę osiąga dziecko z wiekiem, zaś sprawność w miarę nabywania doświadczeń.
Dzieci przedszkolne oraz w młodszych klasach szkoły podstawowej napotykają duże trudności w pisaniu, głównie z powodu niedostatecznej sprawności rąk. U dzieci 7–8 letnich nie jest zakończony jeszcze proces kostnienia dłoni. Skostnienie nadgarstka następuje dopiero w wieku 10-13 lat.
Ręce dziecka, a w szczególności palce są bardzo giętkie, bowiem kości palców mają zakończenia chrząstkowe. E. Hurlock zwraca ponadto uwagę, iż u dzieci 6-7 letnich „nerwy i mięśnie palców, ręki przegubu i ramienia nie są rozwinięte w takim stopniu, aby mogły wykonywać precyzyjnie skoordynowane ruchy potrzebne przy pisaniu.” Z tego też względu nauki pisania nie można rozpoczynać zbyt wcześnie. Niezbędną do pisania sprawność manualną zdobywa dziecko w toku wykonywanie różnych działań, a w szczególności czynności angażujących drobne ruchy palców. Doniosłe znaczenie tego typu zajęć polega na tym, że sprzyjają one kształtowaniu się ruchów dowolnych, celowych, skoordynowanych. Właśnie tego typu ruchy potrzebne są przy pisaniu.


Zaburzenia i opóźnienia rozwoju ruchowego Oprócz dzieci rozwijających się prawidłowo pod względem ruchowym oraz takich, które wyróżniają się wyjątkową sprawnością fizyczną, są dzieci o ruchach niezręcznych, które z wielkim trudem wykonują zadania łatwe i proste dla swych rówieśników. W procesie rozwoju ruchowego u niektórych dzieci możemy zaobserwować różnego typu zaburzenia i opóźnienia.
H. Spionek uważa, że istnieją tzw. mikrozaburzenia rozwoju ruchowego, które można podzielić na kilka grup objawowych:
1. obniżenie sprawności pojedynczych aktów ruchowych, np. chwytu pęsetkowego, co utrudnia wykonywanie precyzyjnych ruchów, takich jak np. trzymanie ołówka w palcach oraz niewłaściwe posługiwanie się przedmiotami codziennego użytku.
2. wszelkie zaburzenia melodii kinetycznej oraz koordynacji ruchowej. Dziecko wykonuje poprawnie poszczególne ruchy, nie potrafi ich jednak powiązać w harmonijną całość. Odnosi się wrażenie jakby każda grupa mięśni pracowała niezależnie od siebie.
3. obniżenie precyzji ruchów docelowych z jednoczesnym wzmożeniem psychoruchowego napędu. Ruchom docelowym towarzyszą współruchy (synkinezje) oraz wzmożone napięcie mięśniowe. W czasie codziennej działalności dziecko zużywa sporo energii na ruchy niepotrzebne ( np. przy pisaniu pomaga sobie ruchami nóg, tułowia, szyi czy języka). Wzmożony tonus mięśniowy powoduje, że dziecko nie może rozluźnić mięśni, niezaangażowanych w wykonywanie czynności. Wadliwa regulacja napięcia mięśniowego powoduje, że dziecko zbyt mocno lub zbyt słabo naciska pióro, litery są niekształtne, przybory do pisania połamane, zeszyty zniszczone i podarte.
4. zaburzenie koordynacji wzrokowo – ruchowej powodujące, że dziecko z wielkim trudem uczy się dostosować swoje ruchy do właściwości przedmiotów. Powiązania wzrokowo – ruchowe wytwarzają się w tych przypadkach z dużym opóźnieniem.

Według Nartowskiej najczęściej spotykane zespoły zaburzeń ruchowych u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym to:
1. niezręczność ruchowa całego ciała (jest to lżejszy stopień opóźnienia rozwoju motorycznego)
2. niezręczność manualna ( może występować na tle ogólnego opóźnienia rozwoju ruchowego lub mieć charakter izolowany)

Zarówno niezręczność ruchowa jak i zła sprawność manualna odbija się w wieloraki sposób na pracy szkolnej dziecka.



Objawy zaburzeń i opóźnień rozwoju ruchowego
Objawy zaburzeń ruchowych wyszczególnionych przez Nartowską przedstawia tabela. Kolumna pierwsza określa różnorodne czynności wykonywane przez dzieci, kolumna druga objawy ogólnej niezręczności ruchowej, natomiast trzecia objawy niezręczności manualnej.

Czynności dziecka

Objawy ogólnej niezręczności ruchowej

Objawy zakłócenia motoryki manualnej

Czynności codzienne, zabawowe i sportowe. Lekcje wychowania fizycznego.








Mała aktywność ruchowa. Ogólna niezręczność ruchowa i mała wyćwiczalność w zakresie dużych ruchów związana z zakłóceniami napięcia mięśniowego (napięcie nadmierne lub za małe). Brak koordynacji ruchów przy współdziałaniu różnych grup mięśniowych. Trudności w utrzymaniu równowagi przy staniu i skakaniu na jednej nodze i innych ćwiczeniach gimnastycznych. Unikanie zabaw ruchowych. Zakłócenia koordynacji wzrokowo – ruchowej w zabawach i zadaniach, w których ruch odbywa się pod kontrolą wzroku (rzut piłką, gry w klasy) oraz w naśladowaniu demonstrowanego ruchu. Niezręczne chodzenie po schodach, niezgrabne wspinanie się. Takie dzieci żądają pomocy dorosłych, uważane są za bojaźliwe. Niezręczność w zabawach z piłką (nie umieją rzucać, łapać, kopać). Z trudem uczą się jeździć na rowerze, łyżwach, wrotkach. Ruchy kanciaste, mało płynne.

Opóźnienie w rozwoju apraksji, brak precyzji ruchów drobnych. Duże trudności z wykonywaniem prostych zadań. Z opóźnieniem zdobywają umiejętności samoobsługi, są mało samodzielne. Codzienne czynności wykonują wolno i niezręcznie, co powoduje, że dorośli nie mając cierpliwości wyręczają je. Niechętnie budują z klocków, gdyż ich budowle łatwo rozpadają się z powodu wadliwej konstrukcji. Często niszczą i psują zabawki oraz przedmioty codziennego użytku. Często upuszczają przedmioty, nie chcą i nie lubią wycinać nożyczkami. Niewłaściwa koordynacja obu rąk powoduje, że dzieci chętnie posługują się jedną ręką (druga raczej im przeszkadza). Trudności więc przy zapinaniu guzików, wiązaniu sznurowadeł. Niechętne podejmowanie czynności manualnych.




Czynności dziecka

Objawy ogólnej niezręczności ruchowej

Objawy zakłócenia motoryki manualnej

Pisanie
Brak precyzji ruchów, wzmożone napięcie mięśniowe i współruchy.
Dzieci szybko zniechęcają się, nie kończą pracy, mają trudności z koncentracją uwagi. Nie nadążają za rówieśnikami w czasie klasówek i dyktand.
Mała precyzja ruchów dłoni i palców, stąd zniekształcenia graficznej strony pisma, pismo nieczytelne, litery często wykraczają poza liniaturę. Brak wiązania liter ze sobą, wolne tempo pisania.
Zeszyty niestaranne, pomazane, dużo skreśleń, poprawek. Nieprawidłowe trzymanie narzędzia pisarskiego (rodzice wielokrotnie układają rękę dziecka)


Rysowanie i inne zajęcia plastyczne
Objawy podobne jak przy pisaniu. Dzieci rysują niechętnie, nie kończąc pracy nie mogą wykazać zdolności rysunkowych. Prace robią wrażenie niedbale wykonanych, ponieważ są często poplamione, podarte, pogniecione.
Niezręcznie wycinają, szarpią papier (źle koordynują ruchy obu rąk). Nadmierne napięcie mięśniowe powoduje zbyt silny nacisk długopisu, łamanie kredek. Ruchy ręki są gwałtowne, mało płynne, kanciaste, co powoduje, że w rysunkach przeważają linie proste (mało lub brak linii falistych). Przy zbyt małym napięciu mięśniowym (co jest rzadziej spotykane) linie rysunku są nikłe, ledwie widoczne.



Nauczyciele niekiedy w takich przypadkach ganią dzieci za wygląd zeszytów, czynią uwagi typu: pisz ładniej, brzydkie pismo, pisz staranniej. Uwagi te mijają się z celem, gdyż dziecko nie jest w stanie poprawić pisma bez odpowiednich ćwiczeń terapeutycznych likwidujących zakłócenia ruchowego rozwoju, ponadto są szkodliwe wychowawczo. Ponaglanie dziecka, ośmieszanie i karanie powoduje efekt odwrotny do zamierzonego – wzrost napięcia emocjonalnego wpływa na wzrost napięcia mięśniowego, skutkiem czego wyniki pracy są coraz gorsze. Konsekwencje takiego postępowania to: zniechęcenie dziecka do pracy, unikanie znienawidzonych zajęć, a często także pojawienie się reakcji nerwicowych i negatywnych postaw emocjonalnych.



Diagnoza – metody badania motoryki.
Do oceny rozwoju ruchowego służą następujące metody:
Wywiad z matką, w którym niezbędne jest ustalenie historii dotychczasowego rozwoju ruchowego dziecka, np.:
· od kiedy zaczęło utrzymywać głowę w pozycji pionowej
· od kiedy zaczęło siadać, stać, chodzić (tempo rozwoju)
· czy rozwój dziecka był harmonijny, tzn. czy równie dobrze rozwijało się pod względem ruchowym, jak i pod względem umysłowym (rytm rozwoju)
· czy obserwowano okresy przyśpieszenia lub zahamowania rozwoju (dynamika rozwoju)

obserwacja dziecka podczas codziennych zajęć dowolnych, zabaw manipulacyjnych (np. nawlekanie koralików na sznurek),l konstrukcyjnych (np. budowanie z klocków), czynności samoobsługowych (np. ubieranie się, jedzenie, mycie).

Analiza wytworów powstałych podczas zajęć plastycznych, czyli rysunków, wycinanek, ulepianek, oraz podczas pisania pozwala uchwycić symptomy zaburzeń motoryki, przedstawione wcześniej w tabeli objawów.

Badania testowe i eksperymenty służą również do oceny rozwoju motorycznego. Wspomnę tu tylko o teście Oziereckiego, który służy do badania ogólnej sprawności ruchowej i jest przeznaczony dla dzieci i młodzieży w wieku 4-16 lat.
Do oceny motoryki rąk służy test Kreskowanie Miry Stambak, w którym miarą sprawności ruchowej jest liczba kresek wpisanych w kolejne kratki (1cm x 1cm) w ciągu jednej minuty oraz test Karty Rene Zazzo.





Literatura:
· Czajkowska J., Herda K. – Zajęcia korekcyjno – kompensacyjne w szkole
· Gąsowsa T., Pietrzak – Stępkowska Z. – Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu.
· Kilińska E. – Ćwiczenia logarytmiczne. Gdańsk 1993
· Rocławski B. – Zeszyt do początkowej nauki pisania. Gdańsk 1993
· Skibińska H. – Praca korekcyjno – kompensacyjna z dziećmi z trudnościami w pisaniu i czytaniu.
· Spionek H. – psychologiczna analiza trudności i niepowodzeń szkolnych. Warszawa 1970
· Tymichowa H. – Ćwiczenia rozwijające sprawność ruchową ręki i koordynację wzrokowo – ruchową. Gdańsk 1993





Ankieta
dla nauczycieli dotycząca konferencji szkoleniowej w ramach WDN
na temat: Jak pomóc dziecku z problemami manualnymi.
Dnia ...........................................
Prowadzący: ................................................
Oceń szkolenie, zaznaczając kółkiem odpowiednią cyfrę na skali 1-6
  1. Czy szkolenie spełniło Twoje oczekiwania?
1
2
3
4
5
6
  1. Czy podane treści będą przydatne w pracy zawodowej?
1
2
3
4
5
6
  1. Oceń przygotowanie prowadzącego
1
2
3
4
5
6
  1. Jakość materiałów dydaktycznych.
1
2
3
4
5
6
  1. Oceń dobór metod, form i technik prowadzonych zajęć.
1
2
3
4
5
6
  1. Czy atmosfera na zajęciach sprzyjała dobrej pracy?
1
2
3
4
5
6
  1. Czy czas trwania szkolenia był (podkreśl)
    1. za długi
    2. odpowiedni
    3. za krótki
  1. Uwagi, wnioski, postulaty
    ......................................................................................................
    ......................................................................................................







opracowała Renata Koch,
nauczanie początkowe

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie