www.szkolnictwo.pl

Program rozwijania zainteresowań czytelniczych „MAŁY CZYTELNIK” SKIEROWANY DO UCZNIÓW KLAS 0 – III
SZKOŁY PODSTAWOWEJ W PERLEJEWIE

Autorki programu:
Bożena Teresa Bujno
Iwona Anna Czarkowska
Halina Kosińska

WSTĘP

     Przebywanie z ulubioną książką jest bardzo ważną i pożądaną formą spędzania czasu wolnego w każdym wieku, zwłaszcza w obecnej rzeczywistości wśród tak wielu zagrożeń ze strony telewizji, czy komputerów. Kontakt z literaturą, jeśli jest dostatecznie żywy, może głęboko rozwijać osobowość dziecka, poszerzać możliwości poznania świata, pozwalać na uczestnictwo w wydarzeniach niedostępnych własnym doznaniom i obserwacjom.
     Czytając ciekawą książkę, dziecko przeżywa losy bohaterów, a przy okazji uczy się doceniać postępowanie przedstawionych postaci, odróżniać to, co jest dobre od tego, co złe. Najskuteczniejszym sposobem wychowania czytelnika na całe życie jest głośne czytanie dziecku dla przyjemności. Czytanie może mieć charakter pośredni, odbywać się poprzez rodziców, nauczycieli lub starszych kolegów.
     Przeprowadzone ankiety wśród dzieci, raporty bibliotekarki o stanie czytelnictwa oraz słabe wyniki w zakresie techniki czytania alarmowały o konieczności podjęcia działań w celu większego zainteresowania dzieci książką.
     Aby zachęcić dzieci młodsze z klasy I i II oraz oddziału przedszkolnego do aktywnego czytelnictwa, postanowiłyśmy włączyć się do ogólnopolskiej kampanii „Cała Polska czyta dzieciom” i opracować własny program pt. „Mały czytelnik”.
     Według rozporządzenia MENiS z dn. 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół głównym celem edukacyjnym na pierwszym etapie edukacji jest „Wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia…”.
     Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych zawiera zadania, które nauczyciel może zrealizować poprzez głośne czytanie dzieciom:

• „Tworzenie sytuacji doskonalących pamięć, zdolność kojarzenia, umiejętność skupiania uwagi na rzeczach i osobach.
• Wzbudzanie zainteresowania obrazem (ilustracją) i tekstem.
• Tworzenie warunków do doświadczeń językowych w zakresie reprezentatywnej i komunikatywnej funkcji języka ( ze szczególnym uwzględnieniem nabywania i rozwijania umiejętności czytania…)
• Wprowadzanie dziecka w świat wartości uniwersalnych, np. dobro, prawda, miłość, piękno…
• Pomaganie dziecku w poznawaniu różnych postaw bohaterów literackich… oraz podejmowaniu próby ich oceny i uzasadniania stanowiska.”

     Jednym z zadań szczegółowych podstawy programowej kształcenia zintegrowanego, rozwijających zainteresowania czytelnicze, jest „ Zapoznanie dzieci z polską i klasyczną literaturą dziecięcą”.

I CELE
     Kierując się założeniami zawartymi w podstawie programowej autorki ustaliły najważniejsze cele programu.
Cel ogólny:
Zapoznanie dzieci z literaturą dziecięcą, rozbudzanie motywacji do samodzielnego sięgania po książki, rozwijanie zainteresowań czytelniczych.

Cele szczegółowe:
Uczeń:

• wymieni kilka tytułów książek należących do literatury dziecięcej;
• rozpozna gatunki literatury dziecięcej (bajka, opowiadanie, wiersz);
• słucha głośnego czytania przez innych;
• opowie i wyrecytuje fragment poznanych utworów;
• odróżni postacie dobre i złe w bajkach;
• wymieni nazwiska najbardziej znanych autorów literatury dziecięcej;
• przedstawi w formie plastycznej wydarzenia do przeczytanej książki;
• zaśpiewa piosenki związane z książkami;
• korzysta z zasobów biblioteczki domowej oraz biblioteki publicznej i szkolnej;
• wymieni sposoby właściwego korzystania z książek;
• dba o wygląd i estetykę książek;

II. TREŚCI PROGRAMOWE

1. Głośne czytanie jako forma przekazu literatury dziecięcej.
2. Zbiorowe i indywidualne czytanie ulubionych fragmentów utworów literackich.
3. Wdrażanie do uważnego słuchania tekstu czytanego przez nauczyciela, rodzica, starszego kolegi.
4. Prowadzenie rozmów na temat czytanych tekstów literackich.
5. Korzystanie z czytelni i biblioteki szkolnej oraz publicznej.
6. Rozróżnianie gatunków literackich: bajek, wierszy, opowiadań.
7. Zapoznanie z budową książki.
8. Zapoznanie z etapami powstawania książki oraz ludźmi pracującymi przy tworzeniu książki.
9. Wygłaszanie z pamięci wierszy i fragmentów prozy.
10. Inscenizowanie tekstów lub ich fragmentów.
11. Prezentowanie lektury w różnych formach.
12. Wypowiadanie się na temat ilustracji i tekstów.
13. Przedstawianie wydarzeń fantastycznych z uwzględnieniem postaci ludzi, zwierząt i roślin.
14. Wyrażanie przeżyć w formie plastycznej inspirowanych treścią utworów literackich.
15. Śpiewanie piosenek o treści związanej z literaturą dla dzieci.

TREŚCI EDUKACYJNE I SPOSOBY ICH REALIZACJI.

L.P.	TREŚCI EDUKACYJNE	SPOSOBY REALIZACJI
1.	Zapoznanie dzieci z popularnymi utworami dziecięcymi ze zwróceniem uwagi na ich autora.	wykonanie gazetek o ulubionych autorach książek dla dzieci (D. Gellner, H.CH. Andersen, D. Wawiłow) uzupełnianie klasowych kącików czytelniczych pozycjami przyniesionymi przez dzieci z domu, sporządzenie listy ciekawych książek pod hasłem „To warto przeczytać”
2.	Bohaterowie naszych bajek i baśni – głośne czytanie wybranych utworów z literatury dziecięcej.	słuchanie głośno czytanych fragmentów bajek i baśni dla dzieci, wspólne oglądanie i omawianie ilustrowanych książeczek dla dzieci, wykonywanie ilustracji do przeczytanych utworów literatury dziecięcej, turniej wiedzy – rozpoznawanie bohaterów literackich na podstawie zagadek, rebusów, fragmentów wierszy, opowiadania, skojarzeń,
3.	Stwarzanie okazji do prezentacji umiejętności samodzielnego czytania książek przez chętne dzieci.	zorganizowanie konkursu głośnego czytania pt. „Czytanie jest przyjemnością”
4.	Od autora do czytelnika. Dziecko autorem własnej książeczki.	wykonywanie ilustracji, pisanie swobodnych tekstów do własnej książeczki, prezentowanie wyników własnej pracy innym dzieciom, umieszczanie własnych książeczek w kąciku czytelniczym,
5.	Literatura dla dzieci źródłem pomysłów do zabaw w teatr, zabaw dramowych, inscenizacji Prezentowanie różnych utworów dziecięcych w formie słownej, plastycznej, muzycznej i ruchowej.	słuchanie bajek, baśni opowiadanych przez inne dzieci, wyrażanie gestem, ruchem treści literatury, zabawy przy piosenkach o tematyce bajkowej, inscenizowanie utworów (przedstawienia), konkurs pięknej recytacji poznanych utworów J. Tuwima, J Brzechwy, zabawy: dramowe, w teatr, wykonywanie ilustracji do treści bajek, baśni i bajeczek, zorganizowanie konkursu czytelniczego pt. „Mój ulubiony bohater”.
6.	Książka źródłem informacji. Eksponowanie wartości artystycznych i wychowawczych książek dla dzieci.	systematyczna zmiana wystawek tematycznych: książki o roślinach, książki o ptakach, książki o kosmosie... praktyczne ćwiczenia w odszukiwaniu informacji na konkretny temat w albumach, atlasach,
7.	Biblioteka – miejsce rozwijania zainteresowań czytelniczych.	organizowanie zajęć bibliotecznych, poznanie pracy bibliotekarza, korzystanie z czytelni, wypożyczalni, systematyczne wypożyczanie książek, zorganizowanie konkursu „Mały czytelnik roku”

III. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

     Autorki programu proponują różne formy i metody pracy, z przewagą metod aktywizujących.
Zamierzone cele proponują osiągnąć poprzez:

• głośne czytanie bajek, baśni, opowiadań i wierszy przez nauczycieli, rodziców i starsze rodzeństwo;
• organizowanie sytuacji inspirujących dzieci do wyrażania przeżyć związanych z treścią przeczytanego utworu – ekspresja plastyczna;
• zorganizowanie galerii prac plastycznych;
• organizowanie przedstawień i inscenizacji;
• prezentowanie książek w kącikach czytelniczych;
• zorganizowanie bajkowego balu przebierańców;
• lekcje biblioteczne;
• organizowanie konkursów (plastycznego, czytelniczego, recytatorskiego);
• organizowanie wycieczek do teatru na przedstawienia;
• gazetki promujące czytelnictwo;
• pedagogizację rodziców na temat głośnego czytania dzieciom;

IV. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

     Po realizacji niniejszego programu uczeń:

• wskaże miejsce w bibliotece, gdzie znajdują się książki dla dzieci,
• wymieni elementy budowy książki;
• używa w mowie czynnej słów: autor, ilustrator, wydawnictwo, księgarz, drukarz;
• wymieni kilka tytułów przeczytanych książek;
• uważnie słucha głośnego czytania przez nauczyciela, rodziców, starsze rodzeństwo itp.;
• opowie fragment poznanych bajek;
• recytuje z pamięci ulubione wiersze (J. Brzechwy, J. Tuwima);
• rozróżni gatunki literackie (bajkę, wiersz, opowiadanie);
• wskaże i nazwie bohaterów literackich w oparciu o ilustrację i przeczytany tekst;
• wymieni 2 – 3 autorów książek dla dzieci;
• często wypożycza książki z biblioteki szkolnej lub publicznej;
• gromadzi książki w swojej biblioteczce domowej i dba o ich wygląd;
• czyta ulubione książki dla dzieci,
• bierze udział w inscenizacjach,
• przedstawi sceny inspirowane przez utwory literackie.
• śpiewa piosenki o tematyce związanej z książką;

V. UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU

     Program „Mały czytelnik” obejmuje uczniów klas 0 – II, którzy uczą się w innym budynku z powodu trudnych warunków lokalowych w Szkole Podstawowej w Perlejewie. Program będzie realizowany w ramach zajęć świetlicowych, lekcji bibliotecznych i spotkań z rodzicami od października do czerwca w roku szkolnym 2004/2005. Na realizację programu przeznacza się ok. 30 godzin.
     W celu pełnej realizacji programu, autorki planują nawiązać współpracę z pracownikami biblioteki publicznej i szkolnej, co umożliwi lepsze poznanie ich pracy przez dzieci, a jednocześnie pozwoli na inny sposób oddziaływania na dzieci.
     Aby zachęcić dzieci do czytania wskazane będzie zorganizowanie klasowych kącików czytelniczych oraz gazetek ilustrujących ciekawe książki. Istotnym elementem działań w ramach programu będzie włączenie rodziców, dziadków oraz starsze rodzeństwo do głośnego czytania w domu i szkole.
     Do realizacji założonych celów programu autorki zaplanowały wykorzystać lekturę proponowaną przez kampanię „Cała Polska czyta dzieciom” oraz wybrane utwory następujących autorów:

J. Brzechwy, J. Tuwima, E. Szelburg – Zarembiny,
H. Ch. Andersena, Ch. Perraulta, D. Wawiłow, D. Gellner,
J. Porazińskiej

      Program ma być przede wszystkim zachętą, by dzieci chętniej i częściej sięgały po książki. Stwarza on też możliwość samodzielnego i świadomego korzystania z książki jako dobrego źródła informacji. Mamy nadzieję, że po realizacji programu „Mały czytelnik” książka stanie się wiernym przyjacielem dziecka.
     W następnym roku szkolnym może być realizowany podczas zajęć świetlicowych z dziećmi klas 0-III w nowym budynku szkolnym.

VI. EWALUACJA

     Opracowany program poddany będzie ewaluacji cząstkowej i całorocznej. Do zebrania opinii na temat prowadzonych zajęć autorki programu wykorzystają ankietę ewaluacyjną skierowaną do dzieci objętych zajęciami.
     Efekty podjętych działań prezentowane będą poprzez różne formy:

• kąciki czytelnicze,
• gazetki prac plastycznych,
• swobodne teksty pisane przez dzieci,
• przedstawienia,
• konkursy: plastyczne, czytelnicze, recytatorskie,
• bajkowy bal przebierańców,
• zbiórkę książek,
• wykaz ilości przeczytanych książek z biblioteki

Źródła:

1. Laskowska Regina, Szymańska Maria A., Lektura szkolna w klasach 1-3 – Przewodnik metodyczny dla nauczyciela, Wydawnictwo Juka, Łódź 1994,
2. Łuczak Bogumiła, Nauczanie integralne w klasach 1-3 z wykorzystaniem technik Freineta, Oficyna wydawnicza, Poznań 2000;
3. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego (Rozp. MENiS z dn. 26 lutego 2002;
4. Poradnik bibliotekarza – 12/2001,s.29 „Przeczytaj i ty”;
5. Rozporządzenie MENiS z dn. 5 lutego 2004r w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia.
6. Więckowski Ryszard – „Życie szkoły” -2000/7, s.403 – 406;
7. Żuchowska W. „Oswajanie ze sztuką słowa. Początki edukacji literackiej”, WSiP, Warszawa 1992r,