Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Agresja - źródła, przyczyny, sposoby radzenia

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 12306 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Współczesny świat, w którym przyszło nam żyć jest pełen przemocy, gwałtu i okrucieństwa. Zamieszczane w codziennej prasie opisy napaści, zamieszek, zabójstw i samobójstw stanowią bogaty materiał dowodowy świadczący o rozmiarach krzywd, jakie ludzie potrafią wyrządzić sobie i innym. Z ostatnich badań Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno - Pedagogicznej MEN wynika, że w ostatnich latach nastąpił także wzrost agresywnych zachowań na terenie szkół (wśród najmłodszej części naszego społeczeństwa). Uczniowie niszczą mienie, wszczynają bójki, kradną, wymuszają i znęcają się nad młodszymi kolegami.

Mając na uwadze powyższe fakty warto byłoby bliżej zapoznać się z problematyką agresji oraz zachowań agresywnych.
Samo zdefiniowanie pojęcia "agresji" jest zadaniem dość złożonym. Tak np. "agresją" według Jeno Ranschburga nazywamy każde zamierzone działanie - w formie otwartej lub symbolicznej - mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty lub bólu.
     Terminu "agresja" używa się także w innym znaczeniu. Nie określa on wtedy tendencji człowieka do zachowań destruktywnych czy wrogich, czynnych lub słownych skierowanych przeciwko komuś lub czemuś, lecz tylko samo takie zachowanie.
    Nie ma również zgodności w poglądach na temat źródeł agresji. Do dziś nie został bowiem do końca rozstrzygnięty spór o to, czy ma ona charakter wrodzony czy nabyty.
Wyróżnia się trzy źródła agresji:
  1. Te, które tkwią w naszych genach, w naszej biologii. Hobbes w swym słynnym eseju pt. ”Lewiathan” dowodził, że ludzie są z natury samolubni, brutalni i okrutni dla innych ludzi. Wyraził on tę koncepcję za pomocą krótkiej sentencji „Homo homini lupus” (człowiek człowiekowi wilkiem).Wyraża ona dość powszechne przekonanie, że ludzie są istotami instynktownie agresywnymi. Niektóre typy agresywnego zachowania ludzi wiążą się często z zaburzeniami funkcjonowania mózgu.
  2. Teoria frustracji, która mówi, że zachowanie się człowieka zmierza do osiągnięcia jakiegoś celu. W toku realizacji celu mogą występować pewne okoliczności uniemożliwiające realizację, w takim przypadku następuje sytuacja frustracyjna powstająca w wyniku kolizji 2 czynników:
    • dążenia człowieka do wykonania pewnej czynności
    • istnienie przeszkody uniemożliwiającej jej wykonanie
    Skutkiem frustracji jest napięcie emocjonalne, które staje się pobudką do agresji (to agresja powoduje rozkład napięcia emocjonalnego).
    Agresja może być skierowana na osobę lub rzecz, które są przyczyną frustracji.
  3. Społeczne uczenie zachowań agresywnych
    Agresja jest wyuczona, podobnie jak wiele innych rodzajów zachowań.
    Według podejścia Bandury - określanego jako teoria uczenia się społecznego, agresja może być wynikiem:
    • przykrych doświadczeń
    • przewidywanych korzyści.
    Wszelkiego rodzaju przykre doświadczenia (nie tylko frustracja) wytwarzają ogólny stan pobudzenia emocjonalnego. Pobudzenie to następnie prowadzi do pewnej liczby zachowań agresywnych.
     Przedstawiciele różnych teorii agresji w rozmaity sposób interpretują przyczyny powstawania i utrwalania się zachowań agresywnych. Zgodnie jednak przyjmują, że mogą one ulegać modyfikacji w toku życia człowieka. Ponadto uogólniając, trzeba powiedzieć, że zachowania agresywne powstają i utrwalają się pod wpływem interakcji człowieka z jego środowiskiem społecznym.

Przyczyny zachowań agresywnych u dzieci i młodzieży
    Mówiąc o „dzieciach agresywnych” trzeba mieć na uwadze te dzieci, które w dotychczasowym życiu nauczyły się stosowania zachowań agresywnych, w odpowiedzi na różne sytuacje konfliktowe i stosują je częściej niż ich koledzy w tym samym wieku.
     Jedną z głównych przyczyn zachowań agresywnych jest frustracja potrzeb, szczególnie potrzeb psychicznych (bezpieczeństwa, aktywności, poczucia własnej wartości, kontaktów z rówieśnikami). Niezaspokojenie tych potrzeb jest przyczyną stosowania przez dzieci różnych zachowań zmierzających do ich realizacji. Dzieci agresywne manifestują w takich sytuacjach częściej niż ich rówieśnicy właśnie zachowania agresywne. Karanie zaś takich niepożądanych zachowań zwiększa zagrożenia, pogłębia poczucie niezaspokojenia potrzeb, podnosi napięcie emocjonalne i w rezultacie raczej utrwala niż likwiduje występowanie takich zachowań. Zachowania agresywne mogą być również wzmacniane na terenie grupy. Dzieje się tak zawsze wtedy, gdy dziecko osiąga pewien cel dzięki swemu zachowaniu agresywnemu np. kiedy zmusza słabszych kolegów do ustępstw. Wzory te przenoszone są na teren szkoły, co znajduje wyraz w tworzeniu się rówieśniczych grup nieformalnych. Naśladownictwo - obserwowanie modelu, nieprawidłowe wzorce osób dorosłych znaczących np. polityków itp. Patogenne działanie środowiska rodzinnego:
  • złe pożycie rodziców,
  • nadmierna surowość rodziców (niekonsekwencja),
  • brak opieki i pomocy wychowawczej, zrzucanie odpowiedzialności za postępowanie dziecka na niego samego,
  • zakłócona struktura rodziny: relacje: Matka - Dziecko, Ojciec - Dziecko,
Postawy wychowawcze powodujące zachowania agresywne
  1. Postawa ciepła pobłażliwa - dziecko, które wychowuje się pod działaniem takiej postawy, ma do świata nastawienie pozytywne: jest aktywne, ambitne, przyjacielskie. Postawa ciepła ukierunkowana na dziecko nie oznacza miłości zachłannej, chroniącej dziecko przed przysłowiowym wiatrem, pobłażliwość zaś nie oznacza, że dziecku wszystko wolno, Postawa ciepła pobłażliwa prowadzi do najintensywniejszych identyfikacji - agresja prospołeczna (korzystna).
  2. Postawa zimna pobłażliwa - to forma wychowawcza, która wspomaga powstawanie agresji u dziecka. Agresja w tym przypadku wypływa jednak już z konfliktów wewnętrznych i jest aspołeczna. Rodzice z powodu otwartej niechęci odczuwanej w stosunku do dziecka, chęć zbliżenia z jego strony, brutalnie odtrącają, nie zajmują się dzieckiem. Jednocześnie od czasu do czasu, szczególnie, gdy chcą się usprawiedliwić przed innymi stosują ciężkie kary fizyczne.
  3. Postawa ciepła ograniczająca - ujawniają ją rodzice kochający dzieci za silnie, za bardzo opiekujący się nimi. Dzieci takie przejawiają agresje w stosunku do rówieśników, bo w domu agresja jest surowo zabroniona.
  4. Postawa zimna ograniczająca - rodzice przejawiają zimny i niechętny ukrywany stosunek do dziecka, ograniczają jego swobodę, karzą bardzo surowo, podkreślając jednocześnie jak bardzo kochają swe dziecko. Ono zaś ma poczucie winy, że jest niewdzięczne i agresję zwraca przeciwko samemu sobie np. samookaleczając się, uciekając w swój własny świat itp.
     Rodzice powinni dbać o to, aby swoim postępowaniem nie dostarczać wzorców agresywnego zachowania. Powinni więc kontrolować własne zachowanie w sytuacjach trudnych, których dziecko jest świadkiem oraz unikać nadmiernego karania, a wyraźnie natomiast podkreślać (nagradzać) rozmaite społecznie pożądane sposoby zachowania się dziecka, szczególnie gdy znajduje się ono w sytuacjach o charakterze konfliktu zarówno z osobami dorosłymi jak i z rówieśnikami.
     Istotną przyczyną zachowań agresywnych są również nadmierne wymagania dydaktyczne w stosunku do uczniów w szkołach, niejednokrotnie niedostosowane do indywidualnych predyspozycji intelektualnych dziecka. Dziecko nie radzące sobie w szkole, staje się nerwowe, niechętne, chce zwrócić na siebie uwagę w jakiś inny sposób, m.in. ucieka się do wszczynania bójek z kolegami, bicia słabszych, czyli przejawia zachowania agresywne.
     Bardzo często nieprawidłowe prowadzenie dziecka nadpobudliwego psychoruchowo prowadzi do zachowań agresywnych. Ponadto dzieci nadpobudliwe psychoruchowo często ze względu na dużą ruchliwość i niemożność usiedzenia na miejscu postrzegane są jako dzieci agresywne.
     Jak postępować z dzieckiem nadpobudliwym, aby nie doprowadzić go do przejawiania zachowań agresywnych:
  • umożliwić swobodny ruch,
  • dzielić obowiązki na konieczne i mniej ważne,
  • nie upominać ciągle np. „siedź spokojnie”,
  • organizować i planować czas na zabawę i naukę,
  • wyeliminować pośpiech,
  • zapewnić możliwość uprawiania sportu,
  • nie stosować krzyku, strofowania na każdym kroku itp. bo to pogłębi objawy.
     Analizując powyższe rozważania, nasuwa się pytanie: czy agresję nagradzać czy karać?
     Wszelkie eksperymenty psychologiczne w tej dziedzinie dowodzą, że agresji nie można wyleczyć metodą pobłażliwości czy też nagradzania zachowań agresywnych, w nadziei, że kiedyś wyczerpie się wewnętrzna skłonność do nich. Dzieje się wręcz odwrotnie, nagradzanie agresji to, karanie otwartej agresji w większości przypadków frustruje dzieci, co wzbudza nowy gniew i nową tendencję agresywną. Gdy dziecku zagraża surowa kara, powstrzymuje się ono niejako od przejawów otwartej agresji, lecz tendencja dalej istnieje, często wydostaje się na powierzchnie w formie symbolicznej i dalej wpływa na niezdrowy rozwój dziecka.
     Nie wolno zapomnieć o tym, iż nie każda agresja ma charakter negatywny. Istnieją warunki, w których pewne formy agresji są nie tylko formami akceptowanymi ale i koniecznymi. Zadaniem wychowania nie jest więc hamowanie wszelkich przejawów agresji dziecka, lecz skierowanie ich z drogi aspołecznej na drogę prospołeczną i wytworzenie takich form agresji, które są akceptowane przez społeczeństwo np. dzieci czy młodzież otwarcie stojące w obronie swych przekonań (przeciwko poglądom aspołecznym) czy też biorące żywy udział w zmaganiach sportowych lub współzawodnictwie w nauce stosują korzystne dla interesów środowiska prospołeczne formy agresji, akceptowane przez cywilizację.

Jak ma postępować nauczyciel z dzieckiem przejawiającym zachowania agresywne?
     Nauczyciel wyrozumiały, któremu bliskie są problemy uczniów, nie będzie próbował surowymi, autokratycznymi metodami złamać agresywnej postawy ucznia, bo wie, że takie postępowanie frustruje dziecko i powiększa jeszcze ukrywaną tendencje do agresji. Nie będzie wiec, natychmiast odsyłać niegrzecznego ucznia do domu, ponieważ domyśla się, że za agresją przejawianą w stosunku do niego może kryć się właśnie konflikt z rodzicami, a ponieważ nauczyciel i rodzice pełnią w życiu dziecka podobną rolę, uczeń stosuje w kontakcie z nauczycielem te zachowania, które stworzył przeciwko matce czy ojcu. Zamiast upomnień czy innych kar nauczyciel powinien spróbować w czasie wizyt w domu dziecka czy wywiadówek wybadać delikatnie otwarte lub ukrywane antagonizmy między rodzicami a dzieckiem, a w klasie starać się stworzyć wolną od napięć demokratyczną atmosferę, która nie będzie powodowała nowych konfliktów, skłaniających dziecko do zachowań agresywnych.
     Reasumując, wobec dzieci agresywnych nie należy nigdy stosować przymusu i przemocy, ale powinno się stosować przede wszystkim perswazję, niekoniecznie musi być ona słowna. Można stworzyć w rodzinie takie sytuacje, w których dziecko przekona się, że agresją nic nie osiągnie, tylko przez podporządkowanie się zwyczajom i normom panującym w rodzinie. Ale warunkiem stworzenia takich sytuacji musi być przede wszystkim ład i porządek, panujący w każdej, właściwie funkcjonującej rodzinie.
     Musimy umieć dostrzec u młodego człowieka zachowującego się agresywnie, pozytywne cechy, następnie je uwypuklać i rozwijać, gdyż piętnowanie go to najczęściej nieskuteczna droga do zmian w jego postępowaniu.


Opracowała: mgr Ewa Kulczyńska

Literatura:
  1. J. Ranschburg - „Lęk, gniew, agresja”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1993.
  2. I. Jundziłł - „Dziecko - ofiara przemocy”, WSiP, Warszawa 1993.
  3. J. Grochulska - „Agresja u dzieci”, Warszawa 1993.
  4. I. Jundziłł - „Nagrody i kary w wychowaniu”, NK, Warszawa 1986.
  5. G. Serfontein - „Twoje nadpobudliwe dziecko”, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie