Podstawowym zadaniem edukacji wczesnoszkolnej jest wyposażenie uczniów w umiejętności prawidłowego czytania i pisania. Są to umiejętności bardzo ważne, bo w dużej mierze decydują o sukcesach lub niepowodzeniach szkolnych w klasach następnych. Możliwości opanowania tych podstawowych czynności nie są jednakowe dla wszystkich dzieci i zależą od wielu czynników. Do najważniejszych przyczyn powodujących trudności należą: obniżona sprawność intelektualna, przewlekłe schorzenia, zaburzenia wzroku i słuchu, zaburzenia mowy, a także zła sytuacja rodzinna, brak pozytywnej motywacji do nauki, brak pełnej dojrzałości szkolnej, zaniedbania pedagogiczne, a w szczególnych przypadkach – zaburzenia funkcji percepcyjno- motorycznych.
Przewlekłe choroby –choroby reumatyczne, laryngologiczne, astma, nerwica, choroby serca. Schorzenia te niekorzystnie wpływają na procesy uwagi dowolnej, powodują niemożność skupienia się na dłuższą chwilę, dużą męczliwość . U dzieci tych zmniejsza się zainteresowanie nauką.
Zaburzenia w funkcjonowaniu wzroku i słuchu-dzieci o słabym wzroku lub słuchu wolniej pracują, szybciej się męczą , zużywają więcej energii, mają trudności w rozumieniu poleceń ( to wszystko opóźnia proces czytania).
Zaburzenia mowy- powstałe na skutek uszkodzenia obwodowych narządów mowy lub narządu słuchu. Dziecko źle naśladuje brzmienie poznanych głosek, wskutek czego czyta nieprawidłowo. Trudności w czytaniu mogą wynikać także z posługiwania się gwarą lub żargonem.
Zła sytuacja rodzinna- rozkład rodziny, zaabsorbowanie rodziców pracą i obowiązkami domowymi, alkoholizm, upadek moralny rodziców.
Zaniedbania pedagogiczne- brak zainteresowania rodziców nauką dziecka, co powoduje osłabienie motywacji, zanik chęci pracy. Brak utrwalenia nowego materiału i niedostateczna ilość ćwiczeń.
Aby przezwyciężyć trudności w nauce czytania i pisania , należy prowadzić ćwiczenia usprawniające funkcję analizatora słuchu i wzroku, oraz gry i zabawy sprzyjające rozwojowi dojrzałości operacyjnej.
1.Ćwiczenia percepcji wzrokowej i wzrokowo- przestrzennej:
-wyodrębnianie różnic między obrazkami, dobieranie jednakowych obrazków, figur geometrycznych
-składanie obrazka pociętego na części
-wyszukiwanie takich samych liter i ich segregowanie
2.Ćwiczenia percepcji słuchowej:
-rozpoznawanie i naśladowanie głosów z otoczenia
-podział wyrazów na sylaby
-liczenie sylab w wyrazach
-rozpoznawanie głoski w nagłosie
-dobieranie par obrazków według pierwszej głoski
-synteza sylab podanych ze słuchu
W pracy z uczniem mającym trudności w nauce powinny obowiązywać zasady:
Zasada indywidualizacji(dzieci o zaburzonym rozwoju)- indywidualne programowanie zajęć korekcyjno- kompensacyjnych , polegające na dostosowaniu środków, metod dydaktyczno- wychowawczych do indywidualnych możliwości każdego dziecka
Zasada stopniowania trudności- przechodzenie od prostych ćwiczeń do bardziej złożonych.
Zasada korekcji zaburzeń – ćwiczenie funkcji najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych umiejętności.
Zasada systematyczności – częste powtarzanie i utrwalanie poznanych wiadomości i umiejętności
Sposoby przezwyciężania trudności w nauce czytania
W ramach zajęć wyrównawczych można wyróżnić dwie podstawowe formy organizacyjne: pracę kolekcyjno- kompensacyjną i pracę wyrównawczą.
Celem pracy korekcyjno- kompensacyjnej (reedukacyjne) jest eliminacja zaburzeń rozwojowych, ujawnionych u niektórych uczniów , które są bezpośrednią przyczyną występowania trudności (zaburzenia w zakresie percepcji wzrokowej, słuchowej i rozwoju mowy).
Celem pracy wyrównawczej jest likwidacja ,,luk’’ w wiadomościach i umiejętnościach niektórych uczniów, wynikających z przyczyn pedagogicznych i środowiskowych (przyczyny pozarozwojowe) .
Wioletta Chudyka
