Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Edukacja sozologiczna w młodszym wieku szkolnym

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 2687 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Rozwój cywilizacji niesie za sobą postęp techniki przetwarzania surow-ców naturalnych. Już ludzie pierwotni szybko przekonali się, że korzystanie z bogactw naturalnych pozwoli im przeżyć z dnia na dzień, dając schronienie, pożywienie, okrycie, niezbędne do życia przedmioty. Ludzie stali się architektami powierzchni Ziemi. Przekształcając ją, urbanizując nie zwrócono uwagi na konsekwencje tych działań. Konsekwencje te stały się właśnie przekleństwem naszej cywilizacji, ponieważ dbając o wysoki poziom materialnego bytu, zmierzamy do zniszczenia siebie i otaczającego nas świata. Już teraz bardzo mocno odczuwalne są skutki skażenia środowiska, objawiające się między innymi niedostatkiem wody pitnej, zanieczyszczeniem powietrza, zmianami klimatycznymi, stepowieniem i pustynnieniem dotychczas urodzajnych gleb. Wymienione skutki uprzemysłowienia zmusiły ludzkość do zmiany nastawienia do otaczającego świata w obawie o to, że ceną niekontrolowanego rozwoju będzie samozagłada.

W drugiej połowie XX wieku naukowcy alarmowali: „Ratujmy naszą planetę”. Ochrona środowiska naturalnego człowieka stała się wiodącym tematem w polityce wielu państw i na forum wielu ogólnoświatowych organizacji.
Rozwoju cywilizacji nie zahamujemy, bo jest to wbrew naturze człowieka. Jednak musimy przyjąć taki kierunek działań, w którym powiążemy zagadnienia ochrony przyrody i kształtowania środowiska życia współczesnego człowieka z postępem rewolucji naukowo-technicznej.
Osiągnięcie większej harmonii z naturą powinno być rozumiane jako zmiana aktualnej „dominacji” człowieka nad naturą, a zastąpienie jej partnerstwem człowieka wobec natury w ten sposób, by biosfera nie traciła, a człowiek wynosił z tego korzyści.
Rozwiązaniem tego problemu zajmuje się nauka zwana sozologią.
SOZOLOGIA  JAKO NAUKA
Nazwę „sozologia” utworzył w 1965 roku polski geolog Walenty Goetel (1889-1972).  Władysław Kopaliński podaje definicję:
„Sozologia to nauka zajmująca się kompleksowymi badaniami zachowań człowieka oraz racjonalną przebudową i ochroną jego środowiska”.
Michajłow definiuje sozologię w następujący sposób: „Sozologia jest nauką o przyczynach i doraźnych skutkach, a także dalszych następstwach przemian zachodzących zarówno w naturalnych jak i uprzednio już odkształco-nych układach przyrodniczych na mniejszych lub większych obszarach biosfery w wyniku działalności społecznej i gospodarczej człowieka oraz o skutecznych sposobach zapobiegania jej ujemnym następstwom dla społeczeństw lub przy-najmniej o możliwościach maksymalnego ich złagodzenia”.
ZADANIA I PRZEDMIOT SOZOLOGII
Sozologia jest nauką przyrodniczą, nauką o biosferze naszej planety i o przemianach w niej zachodzących.
Jednocześnie zajmuje się człowiekiem, który gospodaruje zasobami przyrody, i to z punktu widzenia stosowania przez tego człowieka metod eksploatacji bogactw naturalnych oraz skutków jego postępowania w przyro-dzie, doraźnych a także dalekosiężnych.
Obok tradycyjnych już zagadnień ochrony lasów przed rabunkową eksploatacją, czy też gleb przed erozją, coraz większego znaczenia nabierają np. badania skutków chemizacji środowiska naturalnego wskutek stosowania nawo-zów sztucznych, herbicydów itp.
Podstawowym założeniem sozologii jest teza o wzajemnym powiązaniu wszystkich zjawisk przyrodniczych zachodzących zarówno w przyrodzie nieożywionej, jak i ożywionej, o istnieniu bliższych lub dalszych związków pomiędzy wszystkimi organizmami występującymi na określonym obszarze i o ich zależności od określonych czynników biotypu, czyli panujących na tym obszarze warunków przyrody nieożywionej.
Sozologia współczesna stoi na stanowisku, że jeżeli oba składniki –przyrodniczy i techniczny – będą w stanie równowagi, można będzie pogodzić dalszy rozwój ekonomiczny, a także postęp cywilizacyjny ludzkości z ochroną, tworzeniem i kształtowaniem środowiska życia człowieka zgodnie z jego wymogami. Można będzie podnieść także produktywność biologiczną naszej planety i zapewnić coraz liczniejszym populacjom ludzkim możliwość życia na kuli ziemskiej.
TREŚCI SOZOLOGICZNE W PROGRAMIE ZINTEGROWANEJ EDUKACJI W KLASACH I-III
EDUKACJA ŚRODOWISKOWA
Współczesny człowiek powoli zaczyna rozumieć, że obecny stan przyrody jest alarmujący. Człowiek prowadzący dotychczas rabunkową, nieplanową gospodarkę zasobami przyrody doprowadził do tego, że sporo gatunków zwierząt i roślin zginęło na zawsze z życia Ziemi.
Już od najwcześniejszych lat powinniśmy zwracać dzieciom uwagę na problemy ochrony przyrody. Dlatego też, pierwsze hasła dotyczące tych tematów znajdu-jemy w programie wychowania przedszkolnego, a rozszerzone w programie zintegrowanej edukacji klas I-III.
Wiadomości ekologiczne oraz obserwacje fenologiczne są podstawą do wprowadzenia tematyki dotyczącej ochrony przyrody i naturalnego środowiska człowieka oraz kształtowania właściwych nastawień i umiejętności w tej dziedzinie.
Program nauczania zawiera wiele elementów z zakresu ochrony środowiska. Zadaniem nauczyciela jest ich wskazanie i powiązanie z lokalnymi warunkami środowiskowymi.
Praktycznym działaniem dzieci w dziedzinie ochrony przyrody będzie opieka nad roślinami w klasie, w szkolnym ogrodzie, nad trawnikami, krzewa-mi, drzewami posadzonymi wokół szkoły i domu. Będzie to zapobieganie bezmyślnemu zaśmiecaniu terenu, niszczeniu zieleni w drodze do szkoły, podczas zabaw i wycieczek. Wdrażanie dzieci od najmłodszych lat do czynnego udziału w ochronie przyrody przyczyni się do wychowania pokoleń rozumieją-cych, że piękne krajobrazy, fauna i flora, stanowią zasoby naturalne równie wartościowe, jak pokłady soli, czy węgla, a za utrzymanie tych zasobów odpowiedzialny jest człowiek.
Szczegółowe cele nauczania treści przyrodniczych to między innymi:
-          poznanie wybranych gatunków roślin i zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem organizmów objętych ochroną prawną.
-          kształtowanie więzi emocjonalnej z przyrodą.
-          zrozumienie powiązania człowieka za środowiskiem przyrodniczym i zilus-trowanie tych powiązań na wybranych przykładach .
-          nabycie przekonania o konieczności ochrony przyrody, kształtowanie humanitarnego stosunku do zwierząt, zdobycie umiejętności czynnego włączenia się do działań na rzecz ochrony środowiska.
Omawiany program, w części poświęconej zagadnieniom biologicznym, oparty jest na niewielkiej liczbie faktów, z których część już wcześniej poznali uczniowie. Wybrane przykłady mają służyć głównie tłumaczeniu istoty zjawisk, wyjaśnianiu procesów, praw, współzależności. Jest to ekologiczne ujęcie treści, wyrażające się ścisłym związkiem form życia z warunkami środowiska.
Realizując poszczególne działy przyrodnicze ukazujemy zawsze zależno-ści istniejące między człowiekiem a przyrodą i uświadamiamy uczniom, że człowiek nie może żyć bez kontaktu z przyrodą. Cywilizacja, szczególnie w dużych miastach, skazuje człowieka na samotność, stąd potrzeba hodowli zwierząt i roślin domowych jako nawrotu człowieka do przyrody. Przyroda człowieka uspakaja, wyzwala poczucie obowiązkowości, jest źródłem doznań estetycznych.
Podczas zajęć zapoznajemy uczniów z realną rzeczywistością, z konkret-nymi ludźmi, stosunkami międzyludzkimi, z rolami społecznymi, z działaniem ludzi w środowisku. Pomagamy dziecku uświadomić sobie swoje miejsce wśród ludzi, uczymy sposobów właściwego zachowania się. Zdobyte informacje są podstawą przekonań, poglądów, rozumienia innych ludzi, postaw i decyzji przy wyborze postępowania.
Treści społeczne mają nie tylko charakter poznawczy, ale przede wszyst-kim wychowawczy. Program poprzez treści społeczne przewiduje poznanie cech ludzi i ich zachowanie: odpowiedzialny, prawdomówny, obowiązkowy, wytr-wały, spostrzegawczy, wyrozumiały, pracowity, współżycie i współdziałanie. Cechy te ukazane młodemu człowiekowi mają wpłynąć na jego postępowanie. Dziecko powinno zrozumieć, że ono w przyszłości przejmie role swoich rodzi-ców, role w społeczeństwie i cały obowiązek ochrony środowiska spocznie na nim.
W programie nauczania człowiek pokazany jest jako organizator i opie-kun środowiska, w którym żyje i pracuje, jako jednostka umiejąca planować i przewidywać skutki swej działalności (np. hodowca, sadownik, ogrodnik, bu-downiczy, lekarz, przedstawiciel samorządu mieszkańców, radny).
Wychowujemy człowieka oszczędnego, który ma nawyki oszczędności na co dzień np. gasi światło wychodząc z pokoju, zakręca kurek, aby woda nie przelewała się niepotrzebnie itp. Walkę z marnotrawstwem powinnyśmy rozpoczynać bardzo wcześnie, aby dzieci były wyczulone na problemy oszczędzania. Konieczność oszczędzania jest uzasadniona wieloma względami, między innymi trzeba pamiętać, że dobra przyrody nie stanowią  bogactwa niewyczerpalnego, należy pozostawić ich część następnym pokoleniom. Oszczę-dzamy ze względu na ochronę przyrody. Wszystko co produkujemy, pochodzi z zasobów bogactw naturalnych.
Poprzez treści społeczne uczniowie dowiadują się w jakich warunkach żyli nasi przodkowie, jak myśl techniczna zmieniła niektóre przedmioty użytkowe, zmieniła życie człowieka. W trakcie lekcji na drodze od przeszłości do teraźniejszości uczniowie przyswajają sobie nową wiedzę w świetle już po-siadanej. Uświadamiają sobie przy tym rozwój i postęp w określonej dziedzinie życia ludzkiego.
Innym ważnym zagadnieniem jest ochrona środowiska przed szkodliwymi skutkami uprzemysłowienia. Obserwując postęp techniczny w naszym życiu trzeba jednocześnie zwrócić uwagę na czynniki hamujące dewastację i zabezpie-czające tereny uprzemysłowione przed często nieodwracalnymi skutkami działalności człowieka. Do takich inicjatyw należy zazielenianie terenów przy-fabrycznych, zadrzewianie hałd i wyrobisk, stosowanie filtrów chroniących przed pyłami i innymi trującymi substancjami wydostającymi się z kominów fabryk, budowanie oczyszczalni ścieków, tłumienie hałasu, opieka nad zdrowiem pracowników.
Przy okazji należy zwrócić uwagę uczniom na ich właściwe zachowanie podczas zajęć w terenie: ucząc nawyków ochrony przyrody, ukazywać jej piękno, budzić uczucia patriotyzmu i dumy z posiadania w najbliższej okolicy i w kraju zabytków przyrody, rzadkich gatunków roślin oraz zwierząt i pięknych fragmentów krajobrazu nie zmienionego działalnością człowieka. Gdy będziemy mówili o rezerwacie, podkreślamy, że jest to obiekt szczególnej ochrony – muzeum przyrody, które służy nam oraz wypoczynkowi ludzi i dlatego musi pozostać w stanie nie zmienionym dla przyszłych pokoleń.
Znaczenie treści geograficznych zawartych w programie jest duże ze względu na kształtowanie orientacji dziecka w otoczeniu. Zakres wiedzy wyni-kający z charakteru geografii jako nauki syntetyzującej pozwala zrozumieć pod-stawy gospodarki i polityki innych społeczeństw oraz przygotować młode poko-lenie do roli współgospodarzy we własnym rejonie, kraju.
Przedmiotem treści geograficznych w kl. I-III jest środowisko, w którym żyje i pracuje człowiek. Właściwa interpretacja środowiska jest jednym z pod-stawowych zagadnień współczesnej geografii jako nauki. Wpływ środowiska zaznacza się w lokalizacji osiedli i ośrodków produkcyjnych oraz w rejonizacji działalności gospodarczej człowieka. Geografia uczy nie tylko o Ziemi i wpły-wie naturalnych warunków na rozwój społeczeństw, lecz zajmuje się również wpływem działalności człowieka na otaczającą go przyrodę, szczególnie na planowe przekształcanie środowiska geograficznego.
Przedstawione zagadnienia z edukacji środowiskowej uczniowie klas młodszych omawiają również na zajęciach pozalekcyjnych uczestnicząc w pracy kółek zainteresowań i szkolnej świetlicy, działając w szkolnym Kole Ligi Och-rony Przyrody. Zajęcia te poszerzają wiedzę uczniów, rozwijają ich przyrod-nicze zainteresowania, mobilizują do aktywności na rzecz ochrony przyrody. (akcje: „Sprzątanie Świata”, zbiórka i segregacja materiałów wtórnych).
PODSUMOWANIE
Wszelka działalność człowieka  w naturalnym środowisku musi być opar-ta na znajomości praw przyrody i powinna zmierzać do zachowania równowagi w środowisku. Egzystencja niektórych roślin i zwierząt może być zapewniona tylko dzięki  opiece ludzi. Ochrona środowiska, ochrona powietrza, lasów, wód, staje się  problemem bytu człowieka.
Człowiek podlega również prawom przyrody i dzięki nim zachowuje swój gatunek w przyszłych pokoleniach. Ochrona bezcennej dziedziczności człowie-ka to jedno z największych i najszlachetniejszych zadań stojących przed współ-czesnym człowiekiem. Stąd niezmiernie ważna jest edukacja sozologiczna już  w nauczaniu wczesnoszkolnym, by od najmłodszych lat kształtować uczuciowy stosunek człowieka do przyrody. Człowiek ten, pełen odpowiedzialności nie dopuści do zniszczenia tego co jeszcze w przyrodzie pozostało, pogodzi zagadnienia ochrony przyrody i kształtowania środowiska współczesnego  czło-wieka z postępem naukowo- technicznym.
BIBLIOGRAFIA
1.        Michajłow W.: Sozologia i problemy środowiska życia  człowieka,
                              Wrocław 1975, Ossolineum.
2.        Moja Szkoła, Program Zintegrowanej Edukacji w Klasach I-III, Kielce
1999, Kielecka Oficyna Wydawnicza PW „MAC” S.A. .
3.        Kopaliński W.: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z
                               almanachem, Warszawa 2001, MUZA S.A.
4.        Wąsikiewicz U., Ostachowski P.: Rola społeczeństwa w ochronie śro-
                                                            dowiska, [w:] AURA nr 1/1995.


Mgr Iwona Kielm

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie