www.szkolnictwo.pl

Taniec od wieków odgrywał szczególną rolę w procesie uszlachetniania człowieka. W czasach antycznych nie stronił od niego nawet Sokrates twierdząc, że „dzięki uprawianiu sztuki tanecznej [...] ciało jest w lepszej formie, a umysł bardziej giętki i swobodny”. Współcześnie taniec stracił na swojej wartości, a większość ludzi nie zdaje sobie sprawy z potencjału jaki w nim tkwi. Istnieje jednak forma terapii wykorzystująca ekspresję ruchową, określana mianem terapii przez taniec lub choreoterapii (od greckich słów: choreia – „taniec” i therapeuéin – „leczyć”). Choreoterapia powstała w Stanach Zjednoczonych w latach 40 XX w. i od tego czasu notuje się jej intensywny rozwój. Według American Dance Therapy Association, choreoterapia oznacza „terapeutyczne wykorzystanie ruchu jako procesu, poprzez który wspomagana zostaje emocjonalna
i fizyczna integracja”.

Ogromne zasługi w upowszechnianiu terapii tańcem miał R. Laban opracowując Effort Shape-system, czyli zwarty system analizy i obserwacji ruchu. Uznał on, że „ruch sprzyja osiąganiu harmonii i dlatego sam poprzez się staje czynnikiem terapeutycznym. Ponadto jest „multisensorycznym komunikatem zwrotnym, pomagającym rozwinąć stabilne poczucie siebie oraz stanowi „medium”, przez które płyną wewnętrzne impulsy człowieka”.

Z medycznego punktu widzenia taniec i jego terapeutyczne właściwości są wykorzystane w procesie rehabilitacji chorego. Poprzez elementy tańca mięśnie rozluźniają się i napinają, co prowadzi do wytworzenia zintegrowanych aktów ruchowych, ułatwiających koordynację nerwowo-mięsniową. Do funkcji terapeutycznych tańca można zaliczyć pobudzanie i uwalnianie uczuć za pomocą ruchów ciała i przybierania odpowiedniej pozy. Wykorzystanie tego rodzaju działania opiera się na przekonaniu, że aktywność ciała w tańcu pomaga jednostce „dać upust tłumionym emocjom” i prowadzi do samooczyszczania się jednostki.

Prowadząc zajęcia z grupą dzieci upośledzonych umysłowo mogę stwierdzić, że ruch taneczny przy muzyce jest dla nich okazją do radości, którą manifestują śmiechem. Ruchowe, emocjonalne i estetyczne doznania tańczących dzieci pobudzane są przez muzykę inspirującą ruch taneczny, głównie przez rytm, tempo, dynamikę, a także melodię i nastrój. Wszystkie te elementy muszą być dostosowane do stopnia rozwoju wrażliwości muzycznej dzieci. Dlatego początkowo w swojej pracy z dziećmi zwykle korzystam z utworów krótkich o prostych rytmach i łatwych do zapamiętania melodiach np. opracowując ruchowo piosenki dziecięce i tańce regionalne ze śpiewem.
Stopniowo, w miarę umuzykalniania się dzieci i usprawniania ich funkcji kinestezyjnych i pamięciowych zarówno muzyka, jak i ruch mogą być trudniejsze, lecz przyswajalne, dające poczucie satysfakcji, a nie porażek, które im dzieci starsze, tym wyraźniej są przez nie zauważane i trudniej przeżywane. W nauce tańca wszelkie rygory, np.: o rozpoczynaniu ruchu prawą lub lewą nogą, mimo że są logicznie uzasadnione i ułatwiają dalsze sekwencje taneczne, np.: obrót w określonym kierunki, nie muszą w niektórych grupach dzieci być kategorycznie przestrzegane. Dlatego też czynności usprawniające i korygujące wprowadzam mimochodem, by dzieci nie były zbytnio ograniczone. Jeżeli chodzi o swobodę ruchu, w granicach dokładności winny być wyznaczane możliwościami spostrzeżeniowo-odtwórczymi i to w choreoterapii jest najcenniejsze.

Jolanta Cichocka