Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Praca z tekstem na lekcji języka polskiego

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 8364 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Umiejętność czytania jest jednym z podstawowych warunków powodzenia ucznia w szkole i stanowi podstawę do pracy samokształceniowej prowadzonej przez całe życie. Zarówno programy nauczania, jak i autorzy wielu opracowań w pełni uwzględniają powyższe założenia, przyznając czytaniu i pracy z tekstem należytą rangę.

Czytanie, rozumiane bardzo szeroko, nigdy nie może być wyparte przez inne, nawet najbardziej nowoczesne formy przekazu informacji zwłaszcza u dziecka, u którego potrzeba poznania otaczającej rzeczywistości uwarunkowana jest własną aktywnością i przeżyciem. Odbieranie treści, przekazywanej w materialnej formie książki czy czasopisma, jest bardziej przystępne dla dziecka niż potok słów, informacji i obrazów przekazywanych za pomocą technicznych środków przekazu. Bowiem informacja utrwalona w postaci znaków pisma i obrazów w książce nie znika z pola widzenia, jest dostępna w każdej chwili, pozwala na wielokrotne powracanie do tekstu i objaśniających go ilustracji, wpływa na lepsze rozumienie i zapamiętywanie, wyzwala przeżycia emocjonalne i aktywność intelektualną.
W niniejszym opracowaniu pragnę przedstawić podstawowe zagadnienia związane z pracą z tekstem (czytanką, lekturą, czasopismem). W podręcznikach szkolnych znajduje się wiele utworów literackich zróżnicowanych pod względem tematycznym. Zadaniem nauczyciela jest odpowiednio dobierać teksty, które jego zdaniem wpłyną na efektywną realizację zagadnień związanych z kształceniem języka. Na pracę z czytanką czy wierszem poświęcamy tyle czasu, by dzieci mogły zrozumieć omawiany problem i strukturę tekstu, by poprzez utwór literacki wzbogacały, poszerzały i pogłębiały swój czynny i bierny słownik, by umiały wyodrębnić myśl przewodnią, bohaterów, wydarzenia, obrazy i części logiczne, najważniejsze i najpiękniejsze fragmenty utworu itp.
O wynikach pracy decyduje nie ilość czytanek, ale jakość opracowania. W związku z tym stwarzamy uczniom możliwości przeżywania, działania, odkrywania niezbędnych informacji, szukania odpowiedzi na postawione przed nimi problemy. Dlatego bardzo ważne jest nawiązywanie tekstu czytanki do przeżyć i doświadczeń dzieci. Im młodsza klasa, tym skrupulatniej ten punkt powinien być realizowany. Jeżeli jednak z różnych powodów nie nastąpi przygotowanie dzieci w cyklu metodycznym, należy zapoznanie z treścią czytanki poprzedzić pokazaniem i omówieniem obrazka, wyświetleniem filmu, informacją z literatury popularnonaukowej, atlasów, słowników, względnie zorganizować sytuację wprowadzającą w postaci opowiadania nauczyciela, zabawy dydaktycznej czy gry dramatycznej przybliżając dziecku problem czytanki. W przypadku utworów, które zamierza wykorzystać się do określenia nastroju (radości, smutku, humoru czy komizmu) należy zastosować odpowiednie nagranie oddające zbliżony nastrój. Aby zrozumieć utwór, trzeba rozumieć wyrazy, których użył autor, trzeba rozumieć ich zestawienie w związkach frazeologicznych. Wynika to z troski o bogate słownictwo dziecka.
Ćwiczenia słownikowe organizujemy przed, w czasie lub poczytaniu.

1.Wyjaśnienia słownikowe przed czytaniem.
Jeżeli w tekście znajdują się wyrazy wymagające wyjaśnienia i dzieci nie zetknęły się z nimi wcześniej, a bez znajomości ich nie mogłyby zrozumieć zawartego w utworze problemu, to właściwym przygotowaniem powinno być wcześniejsze ćwiczenie słownikowe. Wyodrębnione w tekście wyrazy niezrozumiałe objaśniają uczniowie, którzy znają ich znaczenie lub nauczyciel, po czym dzieci układają zdania z ich zastosowaniem, co świadczy o zrozumieniu. Ważną rolę pełną sporządzone przez dzieci słowniczki tematyczne zawierające określenia, związki wyrazowe, grupy wyrazów bliskoznacznych lub przeciwstawnych, które mogą być wykorzystane do różnorodnych ćwiczeń w mówieniu i pisaniu, m.in. do wypowiedzi oceniających wybraną postać itp. Poznany materiał słownikowy wchodzi w zakres czynnego słownika ucznia.

2.Wyjaśnienie wyrazów w czasie czytania.
Tłumaczenie wyrazów w trakcie czytania stosuje się wówczas, gdy tekst czyta nauczyciel i obejmuje on wyrazy, które można zastąpić znanymi dzieciom i zrozumiałymi wyrazami bliskoznacznymi.

3.Tłumaczenie wyrazów po czytaniu.
Ta forma pracy dotyczy wyrazów, których dzieci nie rozumieją dokładnie, ale bez ich znajomości mogą zrozumieć tekst. Ćwiczenie to może odbywać się w różnej formie. Uczniowie będą wskazywali wyrazy i związki wyrazowe, których nie rozumieją a inni będą je tłumaczyć. Innym razem nauczyciel zapyta o znaczenie jakiegoś wyrazu czy związku, polecając dobrać wyraz lub związek zastępczy. Wyjaśnianie wyrazów niezrozumiałych w czasie i po czytaniu nie może dotyczyć dużej ich liczby. Nauczyciel nie powinien też pozwalać na dygresje daleko odbiegające od treści utworu. Już od najwcześniejszego kontaktu ucznia z książką należy przyzwyczajać go do korzystania z wyjaśnień umieszczonych w podręczniku, początkowo kierując uwagę uczniów na odsyłacze i odczytując je po to, by następnie uczniowie sami korzystali z nich w trakcie czytania. Pracę nad tekstem rozpoczyna jego odczytanie lub wysłuchanie.
Czytać może nauczyciel, gdy czytanka ma duże walory artystyczne, chce wywołać odpowiedni nastrój, porusza trudny do rozwiązania problem. Podczas słuchania uczniowie powinni mieć czytanki zamknięte i patrzeć na czytającego, ponieważ ekspresja czytania przejawia się nie tylko w odpowiedniej modulacji głosu, lecz także w mimice, geście i postawie. Czytanie głośne nauczyciela z jednej strony pozwoli głębiej zrozumieć i przeżyć treść, wyobrazić ją sobie, z drugiej da dzieciom wzór pięknego czytania.
Czytać może też dobrze czytający uczeń. Każdy uczeń samodzielnie czyta tekst cicho ze zrozumieniem, pod warunkiem, że jest on zrozumiały, a nauczyciel poprzedził czytanie zapisaniem pytania na tablicy. Uczniowie mogą też zapoznać się z tekstem w domu, co stosujemy głównie przy czytankach o przeważających aspektach poznawczych. Najważniejszym celem pracy z tekstem jest doprowadzenie uczniów do zrozumienia sensu, myśli i intencji autora.
Trzeba więc tak pracować nad tekstem, by dzieci uczyły się dostrzegać problem w nim zawarty, opisane wydarzenia, toczącą się akcję. Na pierwsze lekcji z czytanką stosujemy ćwiczenia koncentrujące uczniów na problemie treści. Kolejną przeznacza się na pracę nad techniką czytania głośnego. Ćwiczenia te powinny odbywać się na odpowiednim fragmencie ( dzieci niechętnie czytają długie teksty )może dotyczyć, np. zmiany zachowania bohatera, bądź dotyczący pięknych określeń rzeczywistości. Pozwala to na dostrzeżenie różnicy między językiem literackim a potocznym.
Lekcja przeznaczona na ćwiczenia doskonalące czytanie powinna zawierać: wybór przez ucznia fragmentu na określony przez nauczyciela temat wraz z próbą uzasadnienia, zwrócenie uwagi na treści i słownictwo, wzorowe czytanie nauczyciela, analiza czytania pod kątem interpunkcji, akcentów logicznych, zasad techniki głośnego czytania, czytanie fragmentu przez zgłaszającego się ucznia, zbiorowa analiza i ocena czytającego, następnie odczytanie przez inną osobę tej kwestii, która była niepoprawna. W końcowej części można sformułować notatkę. W domu uczniowie mogą przygotować inny fragment tekstu.
Dalsze lekcje przeznaczamy na realizację innych ćwiczeń z tekstem, które są stymulowane przez różne procesy psychiczne: pamięć, wyobraźnię, myślenie. Ćwiczeniu pamięci służą inscenizacje- wszelkie formy teatrzyków, dramatyzacje tekstów, wiązanie słowa z działaniem, twórczość plastyczna i muzyczna, opowiadanie.
Inna grupa obejmuje ćwiczenia, dla których tekst stanowi podstawę do różnych ćwiczeń w mówieniu, twórczego rozwijania czy przekształcania treści. Podstawowym procesem psychicznym dla tych ćwiczeń jest wyobraźnia i dlatego wyróżnia się tu ćwiczenia związane z komponowaniem opowiadań twórczych. Grupa trzecia to ćwiczenia związane ze strukturą tekstu.
Podstawą tych ćwiczeń jest analiza, porównywanie, uogólnianie. Wyróżniamy tu: ocenę postępowania bohatera, wyodrębnianie elementów akcji, porządkowanie i ocena zdarzeń, wyszukiwanie odpowiedniego fragmentu, nadawanie tytułów, określenie nastroju, wyróżnianie dialogu, opowiadania opisu.

Opracowała Halina Stanek

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie