www.szkolnictwo.pl

Według wyników badanych zebranych najczęstszą przyczyną konfliktów są słabe wyniki w nauce. Podkreśliło to aż 31 osób (tj. 31%). Następną przyczyną konfliktów jest złe zachowanie (28 badanych - tj. 28%). Na trzecim miejscu są niezaspokojone potrzeby materialne oraz brak wzajemnej wyrozumiałości (po 8 badanych - tj. po 8%). Na dalszym miejscu stanęły takie problemy jak: alkoholizm matki / ojca i nie wypełnianie obowiązków domowych (po 7%), trudne warunki mieszkaniowe (4%), brak zainteresowania i opieki ze strony rodziców (3%), inne (4%).

Ważnym zagadnieniem w omawianym temacie są sposoby rozwiązywania konfliktów. Badanym postawiono pytanie: W jaki sposób rozwiązujesz konflikty z rodzicami?

Z danych wynika, iż dzieci rozwiązują konflikty różnymi sposobami: przeczekuje, uzasadnia i wyjaśnia swój punkt widzenia na sytuację konfliktową 39% badanych uczniów, przeprasza i obiecuje poprawę 15%,12% oczekuje na gest ze strony rodziców, 11% milczy, przeczekuje, 9% bagatelizuje i wychodzi i inne 14%.

Istotnym składnikiem w procesie oddziaływań wychowawczych jest stosowanie systemu wzmocnień awersyjnych, czyli kar. Trudno jest je wykluczyć z metod wychowawczych, jednak częste ich stosowanie, bez jednoczesnego stosowania wzmocnień pozytywnych może zaburzyć kształtowanie osobowości nieletnich. Jednostka nieprawidłowo karana staje się nieufna i agresywna. Zatem kary mogą stać się czynnikiem wywołującym zachowanie negatywne. Dlatego następne pytanie ankiety brzmiało: jakie kary zadają rodzice za przewinienia swoich dzieci?

Z analizy wynika, iż największa liczba badanych - 32 osoby (32%) najczęściej stosuje ograniczenia i zakazy, zaraz za tym 27 osób (27%) stosuje rozmowę i perswazję, 21 osób (21%) praktykuje krzyk i naganę, aż 13% badanych (13 osób) stosuje karę fizyczną, co jest bardzo niepokojącym zjawiskiem, 4 osoby (4%) zna inne rozwiązania, a 3 osoby (3%) nie wymierza kar swoim dzieciom.

Skoro poznaliśmy stosowane kary powinniśmy zastanowić się nad sposobami nagradzania dzieci. W związku z tym zadano pytanie: jakie formy nagradzania stosują wobec ciebie rodzice?

Ankietowane osoby wskazały, iż najczęściej stosowaną formą nagradzania dzieci są pieniądze i prezenty. Odpowiedź tą zaznaczyło aż 38 osób (38% badanych). Na następnym miejscu znalazła się pochwała -32 osoby ( 32 %), wycieczki, obozy i kolonie -14 osób ( 14% ), wspólnie spędzone chwile -12 osób ( 12%) i 4 osoby (4%) stosuje inne formy nagradzania. Bardzo smutny jest fakt, że rodzice częściej uciekają się do nagradzania dzieci pieniędzmi, nie poświęcając im swoich wolnych chwil.

Z danych wynika, iż 18 osób tj. 18% badanych uznało, iż wzajemne zrozumienie jest sytuacją mającą pozytywny wpływ na proces nauczania i wychowania dzieci. Sytuacje mające pozytywny wpływ występują także w postaci: dobrej atmosfery rodzinnej w 14 rodzinach (14%), pomocy rodziców okazanej dzieciom w trudnych sytuacjach w 12 rodzinach (12%), uznania ze stron ojca i matki w 8 rodzinach (8%) i inne l (1%).

Jako przejaw negatywnego wpływu konfliktów 15 osób (15%) zaznaczyło niesprawiedliwy podział obowiązków wśród członków rodziny. Negatywny wpływ konfliktów występuje również w postaci: braku konsekwencji w postępowaniu rodziców w 9 rodzinach (9%), braku pomocy ze strony rodziców w trudnych sytuacjach w 8 rodzinach (8%), podziału dzieci w rodzinie na " lepsze i gorsze" w 5 rodzinach (5%), braku zaspokojenia potrzeb psychicznych i społecznych dzieci w 4 rodzinach (4%), autokratycznej postawie ojca i matki w 4 rodzinach (4%), inne w 2 rodzinach (2%). Nigdy nie występuje jednak zawiść i zazdrość w badanych rodzinach.

W badaniach tych wykorzystano, także informacje dotyczące wyników w nauce osiąganych przez ankietowaną młodzież.

Wśród 100 uczniów 21% otrzymuje oceny z przewagą bardzo dobrych, 29% to uczniowie mający oceny dobre, 30% ankietowanych osiąga wyniki dostateczne, 18% badanych to młodzież z ocenami dopuszczającymi, niewielki odsetek wśród badanych mających oceny niedostateczne - 2%.

Z powyższych danych wynika, iż uczniów posiadających przewagę ocen celujących nie ma. Badania te potwierdziły hipotezę roboczą, która zakłada, iż u większości uczniów konflikty mają negatywny wpływ na wyniki w nauce. Przeważająca część ankietowanych, jak wspomniano wcześniej to uczniowie, którzy osiągają oceny tylko z przewagą dostatecznych. Analizując wyniki w nauce, można zauważyć że sytuacja ta zarysowuje się niekorzystnie.

W badaniach postawiono pytania dotyczące różnych reakcji uczniów na sytuację konfliktową w rodzinie i w szkole: Czy chodzisz na wagary, czy podejmowałeś próby narkotyzowania się, czy pijesz alkohol, czy palisz papierosy?

Dane wskazują, iż ze 100 badanych 31,8% było na wagarach, 1,8% przyznaje się że miało kontakt z narkotykami, wśród badanych uczniów 20,9% pali papierosy, zaś 24,5% wie jak smakuje alkohol. 20,9% badanej młodzieży nie poddała się reakcjom negatywnym.

Układ konfliktów pomiędzy rodzicami i dziećmi należy do bardzo ważnych zagadnień wychowawczych. Charakter bowiem interakcji społecznych pomiędzy matką, ojcem i dzieckiem jest podstawą kształtowania się więzi rodzinnej, mającej ważne znaczenie dla pożądanego rozwoju dziecka.

Spośród wszystkich działań podejmowanych aby zmniejszyć ilość konfliktów i ograniczyć negatywne ich skutki najważniejszym jest uświadomienie rodziców o ich własnej roli rodzicielskiej. Z faktu bowiem właściwego zrozumienia oraz nastawienia na wypełnianie obowiązków rodzicielskich wypływa szereg konsekwencji związanych z prawidłowym bądź nieprawidłowym wychowaniem młodego pokolenia, z odpowiednią realizacją zadań wychowawczych.

Zaznajomienie się oraz odpowiednie zrozumienie roli, jaka powinni pełnić wobec dziecka rodzice, wiąże się bowiem z poczuciem odpowiedzialności za życie oraz prawidłowy rozwój dziecka, określonym stosunkiem rodziców do dziecka, rozumieniem jego potrzeb, dążeń czy aspiracji. Wypełnianie roli matki czy ojca, jak też odpowiedni styl życia rodziców i określone wzory postępowania wobec dzieci stanowią środowisko wychowawcze rodziny, które decyduje o przyszłych losach oraz kształcie osobowości dzieci. Dlatego bardzo ważną czynnością jest tu pedagogizacja rodziców prowadzona przez nauczycieli uczących ich dzieci.

Niewątpliwie na jakość stosunków interpersonalnych wywiera wpływ szereg różnorodnych czynników, które nie zawsze układają się prawidłowo. Dużym problemem wśród rodzin jest poziom sytuacji socjalno-bytowej. Niekorzystna sytuacja mieszkaniowa wyraźnie rzutuje na wielkość i formę nieporozumień pomiędzy rodzicami a dziećmi. Jeśli na pokój w mieszkaniu przypada powyżej dwóch osób istnieje już tu duże prawdopodobieństwo występowania sporów o charakterze intensywnym. Dlatego do działań zmierzających zmniejszenie ilości konfliktów należy też zaliczyć zapewnienie lepszej sytuacji mieszkaniowej rodzinom żyjącym w najbardziej niekorzystnych warunkach.

Pozycja materialna rodziny jest jednym z bardziej czułych wskaźników określających zakres występowania sytuacji konfliktowych. Rodziny o trudnych warunkach socjalno-bytowych, wielodzietne, bardzo często bezrobotne wykazują zmniejszone poczucie odpowiedzialności za los swoich dzieci. W toku codziennych zajęć, bieżących problemów, czynności nastawionych głównie na zaspokojenie podstawowych potrzeb rodziny oraz powstających na tym tle sporów i kłótni rodzice mało wykazują troski o szczęście i rozwój swoich pociech. Dlatego należy pomóc tym rodzinom w znalezieniu pracy.

Na podstawie powyższych rozważań można stwierdzić, że na wielkość i charakter występowania konfliktów w rodzinie wpływa szereg różnych czynników nawzajem się warunkujących. Sytuacja taka zmusza do podjęcia praktycznych działań i rozwiązań.

Osiągnięte rezultaty badań pozwalają na wysunięcie następujących wniosków:

Sytuacje konfliktowe w rodzinach wywierają ujemny wpływ na samopoczucie rodziców i dzieci. Z wniosków tych wynika, iż należy systematycznie prowadzić pedagogizację rodziców i dążyć do poprawy atmosfery wychowawczej w rodzinach.

Prowadzone badania zmierzają do określenia w jakim stopniu konflikty rodzinne mają wpływ na sytuację dziecka w szkole. Badania są anonimowe, a ich wyniki wykorzystane będą wyłącznie do celów naukowych. Proszę zatem o pełną szczerość w udzielaniu odpowiedzi, za co z góry dziękuję.

l. Dane personalne dziecka:

a) płeć K M

b) wiek ...................

2. Dane o rodzicach:

a) wiek ..................

b) wykształcenie .. .....

c) czy pracuje zawodowo?

tak

nie (dlaczego?) ........

a) wiek ...................

b) wykształcenie ............................

c) czy pracuje zawodowo?

tak

nie (dlaczego?) ..

a) pełna

b) niepełna

c) zrekonstruowana

a) wieś

b) miasto

5. Sytuacja materialna rodziny:

a) bardzo dobra

b) dobra

c) dostateczna

d) zła

e) bardzo zła

6. Warunki mieszkaniowe (ilość pokoi) ...............

7. Ilość członków rodziny..............

8. Jakie są twoje stosunki z rodzicami?

a) bardzo dobre

b) dobre

c) poprawne

d) złe

e) bardzo złe

9. Do kogo najczęściej zwracasz się ze swoimi sprawami i kłopotami?

a) do matki

b) do ojca

c) jednakowo do matki i ojca

d) do rodzeństwa

e) do koleżanek, kolegów

f) do innych osób (podaj kogo) ..............................................................

g) do nikogo

10 Czy zdarzają się w twojej rodzinie konflikty?

11. Jeśli tak, proszę podać ich częstotliwość:

a) bardzo rzadko

b) rzadko

c) często

d) bardzo często

l2.Co jest na częstszą przyczyną konfliktów z rodzicami?

a) brak wzajemnej wyrozumiałości

b) alkoholizm matki (ojca)

c) trudne warunki mieszkaniowe

d) słabe wyniki w nauce

e) złe zachowanie

f) niezaspokojone potrzeby materialne

g) brak zainteresowania i opieki ze strony rodziców

h) nie wypełnianie obowiązków domowych

i) inne...................................................................

13. Jaki wpływ wywierają stosunki interpersonalne w rodzinie na twoje osiągnięcia w szkole?

- Jeśli pozytywny, to które z podanych sytuacji dominują?

a) dobra atmosfera w rodzinie

b) wzajemne zrozumienie

c) uznanie ze strony ojca i matki

- Jeśli negatywny, to które z podanych sytuacji dominują?

14. Czy rodzice pomagają Ci w odrabianiu lekcji?

15. Czy rodzice stosują wobec Ciebie kary?

16. Jeśli tak, to zaznacz najczęściej stosowane:

17. Za co jesteś najczęściej karany?

a) kłamstwo

b) arogancja, chamstwo

c) dyskusje ("pyskowanie")

d) negatywny stosunek do nauki

e) nieposłuszeństwo

f) inne ..........................................................................................................

18. Jakie formy nagradzania stosują wobec Ciebie rodzice?

a) pochwała

b) prezenty, pieniądze

c) wspólne spędzanie czasu wolnego

d) wycieczki, obozy, kolonie

e) inne ......................................................................................................

19. Jaki jest twój stosunek do nauki?

a) pozytywny

b) negatywny

20. Jakie wyniki osiągasz w nauce (z przewagą ocen)?

a) celujących

b) bardzo dobrych

c) dobrych

d) dostatecznych

e) dopuszczających

21. Czy chodzisz na wagary?

a) tak: (dlaczego?) ....................................................................................

b) czasami

c) nie

22. Czy podejmowałeś próby narkotyzowania się?

a) tak

b) nie

23. Czy pijesz alkohol?

a) tak (dlaczego?) .....................................................................................

b) czasami

c) nie

24. Czy palisz papierosy?

a) tak (dlaczego?) .....................................................................................

b) czasami

c) nie

25. Jaki jest twój obecny stan zdrowia?

a) bardzo dobry

b) dobry

c) dostateczny

d) zły

26. Jak czujesz się w klasie?

a) lubiany i akceptowany

b) odtrącony (dlaczego?) .......................................................................

Dorota Brodzińska