Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Mniejszości etniczne – dzieci romskie w szkole

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 21840 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Polska jest krajem stosunkowo jednorodnym etnicznie, narodowościowo i wyznaniowo. Według danych MSWiA mniejszości narodowe i etniczne stanowią 2,5 – 3% (ok. 1 – 1,2 mln) obywateli, w tym 20 – 30 tysięcy Romów. Romowie są obecni w Europie od co najmniej XIII – XIV wieku. Z początku budzili sympatię i zaciekawienie. Później już tylko niechęć i odrzucenie. Niechęć i prześladowania były z kolei jedną z przyczyn izolacji tej grupy od otoczenia, tendencji do nomadyzmu (koczowniczego trybu życia)i migracji oraz utrzymywania własnej, zamkniętej dla innych, odrębności kulturowej. Wielokulturowa społeczność Romów nie odpowiada tradycyjnej definicji i wizerunkowi mniejszości narodowej. Żyją oni w rozproszeniu w całej Europie, w dużej zazwyczaj izolacji od otoczenia, Są podzieleni wewnętrznie i przejawiają tendencje do nomadyzmu (koczowniczego trybu życia), choć już duża ich część prowadzi od dawna osiadły tryb życia. Stanowią przykład typowej “społeczności nie-terytorialnej”, która ani nie posiada własnego terytorium etnicznego, ani też nie zgłasza żądań terytorialnych wobec innych państw.
      Romowie nie stanowią też zwartej grupy etnicznej, tak pod względem kultury, jak i świadomości etnicznej (jeszcze) lub narodowej (już). Jest to społeczność wyraźnie podzielona wewnętrznie, a kryterium podziału jest przede wszystkim przynależność do określonych grup pokrewieństwa (rodowo-plemiennych), często hierachicznie uporządkowanych. Biorąc za przykład Polskę, możemy powiedzieć za Jerzym Ficowskim i Adama Bartoszem, że mieszkający tutaj Romowie należą do czterech grup. Są to: Polska Roma (zwana czasami Polskimi Cyganami Nizinnymi), Bergitka Roma (określana też jako Polscy Cyganie Wyżynni lub Cyganie Karpaccy), Lowarzy i Kełderasze. Wszystkie grupy wędrowe (czyli Polska Roma, Lowarzy i Kełderasze) pogardzają osiadłymi Romami Wyżynnymi (Bergitka Roma).
      Zasadniczy podział dotyczy więc Romów wędrownych i osiadłych. Romowie tworzą silnie związane ze sobą, zhierarchizowane, hermetyczne i tradycyjne społeczności, posługujące się własnymi, rozbudowanymi zespołami norm społecznych i obyczajowych. Romowie są grupą bardzo zróżnicowaną, między podgrupami nie ma ścisłych więzi, często można mówić wręcz o antagonizmach.
     W Polsce Romowie są uznaną mniejszością etniczną. Działa u nas kilkanaście stowarzyszeń i organizacji romskich reprezentujących ich interesy. O ile w ostatnich latach ogólny klimat i nastawienie władz wobec Romów, o tyle nastawienie społeczne nadal stanowi poważny problem. W sondażach na temat sympatii Polaków do innych narodowości
     Romowie wciąż znajdują się na końcu listy. Traktuje się ich jak obcych, większość przysłów przedstawia ich w złym świetle, a słowo „cygan” oznacza oszusta lub złodzieja. Ważnym elementem negatywnego stereotypu Cygana jest także rozpowszechniona opinia o ich faktycznej bezkarności w wypadku naruszenia prawa. Negatywny stereotyp i kulturowa odrębność społeczności romskiej miały poważny wpływ na wystąpienia antycygańskie ludności polskiej w Mławie w 1991 r. Na co dzień animozja do Romów nie przejawia się w formach drastycznych, a łagodzeniu niechęci służy także zamykanie się Romów we własnym środowisku. Dotkliwym problemem społecznym Romów w Polsce jest niski poziom oświaty (wynikający z małego uczestnictwa Romów w systemie edukacji), co spycha ich na najniższe pozycje w społeczeństwie oraz duże bezrobocie. Wyjątkowo trudno jest przekonać rodziców, aby popierali edukację swoich dzieci i posyłali je do szkół, gdzie są one dyskryminowane.
     Władze państwowe przygotowują obecnie program pomocy dla społeczności romskich na południu Polski, która ma się opierać na ich współdziałaniu ze stowarzyszeniami romskimi i wykorzystaniu pomocy z programów europejskich. Celem programu ma być poprawa warunków mieszkaniowych (budowa kanalizacji i wodociągów), aktywizacja zawodowa dorosłych oraz edukacja dzieci i młodzieży. O znaczeniu społeczności romskiej w polityce państwa świadczy także fakt, że przedstawiciele władz uczestniczą corocznie w uroczystościach upamiętniających likwidację obozu cygańskiego w Birkenau 2 sierpnia 1944 r.
      Nic więc dziwnego, że wśród źle traktowanej i niewykształconej ludności szerzy się przestępczość. Ta z kolei powoduje dyskryminację i koło się zamyka. Na przestrzeni pokoleń, ukształtował się bowiem stereotyp Cygana-złodzieja, Na mentalność Romów duży wpływ ma tradycja. A w tej ogromną rolę odgrywa działanie dla dobra rodziny, dla dobra innych. Zasada “nie kradnij” obowiązuje tylko w odniesieniu do własnej grupy. Okradzenie gadzia (bo tak nazywani są nie-Cyganie), nie jest niczym złym, jeśli ma służyć innym Cyganom. Ta daleko posunięta wewnętrzna integracja jest przede wszystkim skutkiem wieloletniej marginalizacji społecznej, odrzucenia, trudnej sytuacji bytowej. Nie wpływa ona jednak korzystnie na integrację Cyganów z ludźmi innych narodowości.
     W naszym kraju istnieje kilka grup Romów, które różnią się stylem życia, przynależnością klasową i profesjami. Romowie w Polsce to w zdecydowanej większości wyznawcy Kościoła Rzymskokatolickiego,są jednak także wśród nich członkowie Kościoła Zielonoświątkowców i Związku Świadków Jehowy.
     Często problemy rozpoczynają się już od samej nazwy tej społeczności. W tekście stosuję określenie "Romowie", od czasu do czasu posiłkując się nazwą "Cyganie". W Polsce na skutek nacisku samych organizacji romskich od tej drugiej nazwy się odchodzi, gdyż ma ona zdecydowanie negatywny wydźwięk (od czasownika „cyganić”).W polityce społecznej państwa zakłada się równorzędne traktowanie wszystkich obywateli, wprowadzanie przedstawicieli mniejszości w kręgi polityczne, społeczne, kulturowe grupy dominującej. Jednak zazwyczaj relacje interetniczne nadal mają znamiona „XIX – wiecznego kolonializmu”, wyolbrzymiającego dziwne, niezrozumiałe zwyczaje i zachowania „obcego”, a problemy mniejszości stają się nieraz przedmiotem rozgrywek ugrupowań politycznych. Romowie najczęściej kojarzą się z rzewną muzyką , ognistymi tańcami, wędrownym taborem i płomieniem ogniska, ale też znajdują się na początku listy grup obdarzonych największą antypatią. Dla większości Polaków obcość językowa, kulturowa, rasowa i mentalna okazuje się barierą nie do przebycia.
     Utrzymuje się opinia, iż dzieci cygańskie niechętnie chodzą do szkoły, niechętnie są tam posyłane, a także niemile widziane. Dziecko jest w szkole często wyśmiewane i szykanowane przez rówieśników, a nieraz podświadomie przez nauczycieli z uwagi na niższy poziom tych uczniów w niektórych dziedzinach wiedzy (niska wiedza matematyczno – przyrodnicza i polonistyczna, a wysoki w przedmiotach wymagających inwencji twórczej i myślenia kreatywnego, tj. plastyki, muzyki). Stosunek Romów do edukacji jest specyficzny. Boją się, że może dojść do nynarodowienia. Obawiają się zaniku tradycji, wniknięcia do ich społeczności obcych. Edukacja bowiem przynosi jakieś obycie, zmianę mentalności i sposobu myślenia. Powodem,dla którego Romowie tak małą wagę przywiązują do wykształcenia swych dzieci są ich zwyczaje, np. zamążpójście zwalnia z obowiązku uczenia się, a cygańskie małżeństwa kilkunastolatków są na porządku dziennym. Sukcesem jest ukończenie początkowych klas szkoły podstawowej. Dziecko musi znaleźć się w kręgu oddziaływania instytucji, za pomocą środków której nauczyciel może zmierzyć się z uczniem. Państwo próbuje decyzjami administracyjnymi egzekwować obecność dzieci w szkole. Romowie jednak nie pozwalają chodzić dzieciom do szkoły i nikt nie może ich do tego zmusić. Młody Rom musi zarobić na utrzymanie rodziny w wieku 15 – 16 lat, a młoda mężatka musi podołać obowiązkom domowym i małżeńskim, więc na zdobywanie wykształcenia nie ma już czasu i ochoty.
     W Polsce nie ma szkół, w których dzieci romskie uczyłyby się w swoim ojczystym języku. Przeważająca część uczniów pochodzenia romskiego uczęszcza do szkół publicznych ucząc się w systemie zintegrowanym, razem z uczniami polskimi. Funkcjonują także tzw. klasy romskie (około 20). Szczególnym przypadkiem jest Parafialna Podstawowa Szkoła Romska w Suwałkach - jedyna szkoła niepubliczna, która organizuje bezpłatne nauczanie dzieci pochodzenia romskiego. Około 30% populacji dzieci romskich w ogóle nie wypełnia obowiązku szkolnego. Zdarza się, że dzieci są posyłane do szkoły specjalnej na podstawie orzeczeń z Poradni psychologiczno – pedagogicznej, ale ich niewiedza wynika wyłącznie z niezrozumienia języka polskiego.
     Kłopoty szkolne są częściowo spowodowane tym, że Romowie rzadko posyłają je do przedszkola. Stąd później, w szkole mają kłopoty nie tylko z językiem polskim, ale są mniej sprawni manualnie. Tu decyduje nie tylko obyczajowość, ale i fakt opłaty za przedszkole, a większość tych rodzin utrzymuje się z zasiłków socjalnych. Opieka społeczna płaci dzieciom za obiady, podręczniki, przybory szkolne, tornistry po to, aby ich do szkoły zachęcić. Ponadto wyłowienie z listy uczniów objętych obowiązkiem szkolnym Cyganów jest prawie niemożliwe, bo większość ma polskie imiona i nazwiska.
     Stowarzyszenie Romów w Krakowie we współpracy z MEN próbuje realizować programy poprawiające sytuację edukacyjną dzieci romskich. Problemem jest odrzucania dzieci romskich prze rówieśników i ich złe traktowanie. W nauce tolerancji najlepszą metodą jest wyrównywanie szans. Jako Polacy dążymy do najpełniejszej integracji. W związku z tym proponuje się opracowanie podręczników oraz zorganizowanie lekcji tego języka.
     Rom jest wychowany w duchu poszanowania tradycji i przestrzegania kodeksu obyczajowego, szacunku do starszych członków społeczności i daleko idącego dostosowywania się do ich decyzji, także dotyczących najbardziej intymnych i prywatnych spraw. Romowie mają wpajany w naturalnej grupie „cygański styl życia”, mówienie na co dzień w języku romani. Hermetyczność społeczności Romów wzmocniona barierą językową jest skuteczną zaporą przeciwko ingerencji w ich życie społeczności polskiej.
     Ważnym przekaźnikiem społecznej aprobaty i sympatii lub też uprzedzeń i antypatii. Najczęściej jest on budowany w odniesieniu do grup etnicznych, zawodowych, klasowych, osób, płci, sytuacji, instytucji. Stereotypy jako wytwory kulturowe zostają jednostce narzucone i z góry podsuwają jej sposób widzenia określonych faktów i zjawisk społecznych.
     Z jednej strony stereotypy o pozytywnym zabarwieniu emocjonalnym ułatwiają kontakty z innymi i sprzyjają komunikacji międzykulturowej. Natomiast stereotypy, które uogólniają złożone zjawiska społeczne i niosą ze sobą dezaprobatę, ośmieszenie i poniżenie grupy społecznej, przyczyniają się do zamykania jednostki, prowadząc do utrwalenia postawy ksenofobii, nacjonalizmu i w konsekwencji ograniczenia własnego rozwoju i tożsamości kulturowej.
     Właśnie na przykładzie Romów warto podjąć w szkole przeciwdziałanie wszelkim stereotypom egzystującym w naszym społeczeństwie. Wymaga to jednak od osób przeprowadzających zajęcia dobrego przygotowania merytorycznego, nastawienia się na długofalowość, systematyczność i refleksyjnego podejścia do zagadnienia. Sztuką nie jest tu opowiadanie egzotycznych ciekawostek, np. z zakresu kultury cygańskiej, lecz po prostu wielostronne przedstawienie tej kultury, bez wytwarzania u odbiorców dodatkowych stereotypów i uprzedzeń. Jest to zadanie niezwykle trudne, gdyż wymaga od prowadzącego uświadomienia sobie swoich własnych stereotypów oraz pogłębionej świadomości celów podejmowanego działania i jego możliwych konsekwencji.
     Bardzo ważny jest bezpośredni kontakt z osobą ,,inną". Komunikowanie się osób o odmiennej kulturze jest procesem, z którego obie strony wynoszą określone korzyści. Człowiek, wymieniając posiadane doświadczenia, zyskuje nowe i wzbogaca się o nowe wartości. Im bardziej odmienne są sposoby myślenia i odczuwania, tym mniej negatywnych stereotypów o obcym, im bardziej rozbudzona potrzeba odkrywania odmienności, tym bogatszy proces komunikowania. Pozytywne kontakty mobilizują i zachęcają do dalszej komunikacji międzykulturowej, dlatego dla potrzeb edukacji wszystkie przedsięwzięcia powinny być przemyślane i pieczołowicie przygotowane, a nie spontaniczne i zaskakujące.
     Pedagodzy zwracają uwagę na problem wychowania oraz procesu kształcenia, który jest powiązany z socjalizacją. Problem wychowania romskiego dziecka leży na pograniczu pedagogiki społecznej i socjologii wychowania. Aleksander Kamiński zwraca uwagę, że pedagogika społeczna jest „dyscypliną praktyczną usiłującą badać rzeczywistość instytucji i procesów wychowawczych po to, aby rozważyć możliwości ich celowego przekształcenia, projektowania i tworzenia nowej rzeczywistości ulepszającej wychowanie, starając się przy tym zachować należytą ostrożność i nie głosić, jak być powinno, ale jak być może”.
     Ta myśl najlepiej obrazuje obecną sytuację Romów w relacji z pedagogami – Polakami na przyszłość.

Bibliografia:
  1. Problemy opiekuńczo – wychowawcze nr 6/2003
  2. Głos Nauczycielski nr 10/2000
  3. Irena Zarzycka „Po europejsku znaczy wspólnie”, Przewodnik dla nauczyciela klas 1-3, Warszawa 2004
  4. Kempy M., U progu wielokulturowości, Warszawa 1997
  5. Kurcz Z., Mniejszości narodowe w Polsce, Wrocław 1997
  6. Mucha J., Kultura dominująca jako kultura obca, Warszawa 1999
  7. Porębski A., Europejskie mniejszości etniczne, Warszawa 1997
Opracowały:
mgr Anna Ornowska
mgr Anita Wysocka
nauczycielki kształcenia zintegrowanego
Szkoła Podstawowa nr 3 w Rypinie

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie