Dla każdego siedmiolatka dobry start w klasie pierwszej jest ogromnie ważny. Wpływa na ukształtowanie się pozytywnego stosunku do szkoły, do nauki, do nauczycieli, na wyrabianie u dziecka właściwej pozycji w zespole klasowym. Każdy pierwszoklasista rozpoczynając naukę w klasie pierwszej powinien osiągnąć dojrzałość szkolną.
Dla każdego siedmiolatka dobry start w klasie pierwszej jest ogromnie ważny. Wpływa na ukształtowanie się pozytywnego stosunku do szkoły, do nauki, do nauczycieli, na wyrabianie u dziecka właściwej pozycji w zespole klasowym. Każdy pierwszoklasista rozpoczynając naukę w klasie pierwszej powinien osiągnąć dojrzałość szkolną. Dojrzałość szkolna to osiągnięcie takiego stopnia rozwoju umysłowego , emocjonalnego , społecznego i fizycznego, jaki umożliwia udział w życiu szkolnym i opanowanie treści programu szkolnego nauczania.
Dojrzałość umysłowa to: odpowiedni poziom rozwoju wszystkich procesów i funkcji psychicznych( mowa, myślenie, pamięć, uwaga, wyobrażenia, spostrzegawczość).
Dojrzałość społeczna: poczucie obowiązku, umiejętność organizacji działań, wytrwałość w dążeniu do celu, samodzielność, respektowanie poleceń osoby kierującej działaniem, umiejętność współżycia i współdziałania w grupie.
Dojrzałość emocjonalna- wolicjonalna: równowaga procesów hamowania i pobudzania, czyli regulacja nastrojami i sposobami wyrażania uczuć, dobre samopoczucie i radość tworzenia, celowa działalność i doprowadzenie realizacji zadań do końca- jako dążenie do sukcesu drogą pokonywania trudności, inicjatywa.
Dojrzałość fizyczna: wzrost i ciężar ciała, ogólny stan zdrowia, wydolność fizyczna układów i organów całego organizmu, sprawność zmysłów: wzorku, słuchu, dotyku, sprawność motoryczna- zdolność władania własnym ciałem i poszczególnymi organami.
Z dojrzałością umysłową wiąże się przygotowanie dzieci do nauki pisania i czytania. Od poziomu opanowania tych umiejętności zależy powodzenie dziecka w uczeniu się wielu innych przedmiotów dla dzieci , które mają trudności z czytaniem i pisaniem organizowane są w szkole zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze lub korekcyjno-kompensacyjne. Jeżeli mamy do czynienia z uczniami dyslektycznymi powinniśmy skontaktować się z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną. Po badaniu przez specjalistów można dopiero ustalić odpowiedni program oddziaływań pedagogicznych. Zasadniczym celem pracy z dziećmi dyslektycznymi jest umożliwienie im opanowania podstawowych umiejętności czytania i pisania. Jednak dla zrealizowania założonego celu praca wyrównawcza musi nie tylko zapewniać zdobywanie tych umiejętności, ale także wyrównywanie braków dziecka, będących przyczyną jego trudności szkolnych a także przezwyciężenie skutków niepowodzeń w nauce: braku równowagi emocjonalnej i słabej motywacji do nauki. Na zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych zwracamy uwagę na:
- usprawnianie zaburzonych procesów psychomotorycznych istotnych w opanowaniu umiejętności czytania i pisania;
- ćwiczenia sprawności czytania i pisania;
- oddziaływanie psychoterapeutyczne ogólnie uspokajające, a równocześnie aktywizujące dziecko do nauki.
W pracy z dzieckiem dyslektycznym na terenie klasy konieczne jest uwzględnienie:
- mniejszych możliwości w zakresie pisania i czytania dziecka dyslektycznego niż możliwości przeciętnie zdolnego ucznia;
- mimo obniżonej zdolności do pisania i czytania, dziecko osiąga normę intelektualną (tzn. nie kwalifikuje się do szkoły specjalnej).
Spośród wielu umiejętności , jakie powinien posiadać uczeń rozpoczynający naukę szkole wymienia się również umiejętności językowe. Są one zwłaszcza w literaturze zagranicznej, określane jako podstawa sukcesów szkolnych, a ich brak uznaje się za najczęstszą przyczynę niepowodzeń szkolnych. Dziecko idące do szkoły powinno mieć odpowiedni zasób słów, umieć budować gramatycznie poprawnie zdania, które powinno umieć łączyć w logiczną całość. Wymagane jest też opanowanie wymowy podstawowych głosek języka polskiego, w tym także tych , które pewnym dzieciom sprawiają trudność, a więc głosek oznaczonych literami: r, sz, ż, cz, dż, ś, ć, ź i dź. Na językową dojrzałość szkolną kandydata do klasy pierwszej składa się również umiejętność dokonywania analizy i syntezy głoskowej i sylabowej wyrazów, wyodrębnianie słów z mówionych zdań. Jeżeli dzieci mają trudności z prawidłowym artykułowaniem głosek , dokonywaniem analizy i syntezy słuchowo-wzrokowej wyrazów wymagają pomocy logopedycznej. Nadopiekuńczość rodziców , odrzucenie, brak akceptacji dziecka, gdy nie spełnia ono oczekiwań, a także oczekiwania wygórowane ze strony rodziców, przy braku sprostania tym wymaganiom ze strony dziecka, mogą spowodować takie reakcje jak milczenia, zaburzenia mowy typu jąkanie lub zachowania agresywne, spowodowane uczuciem niedowartościowania i chęcią zwrócenia na siebie uwagi. Zważywszy powyższe fakty nie wolno lekceważyć tak ważnej życiowej funkcji, jaką jest mowa, umożliwiająca satysfakcjonujące kontakty dziecka z otoczeniem. Sterując mądrze wychowaniem i kształceniem dziecka, oceniając jego możliwości psychofizyczne postarajmy się nie pominąć kłopotów, które nie pozwolą dziecku osiągnąć dojrzałości szkolnej. Starajmy się wspierając i tak oddziaływać na każdego ucznia , aby uwierzył we własne siły.
Podstawowe wskaźniki dojrzałości szkolnej
1. Czy dziecko potrafi obchodzić się z przyborami do rysowania, kolorowania i pisania? Czy kolorując obrazek nie wychodzi poza linię, czy rysując postać człowieka, zachowuje podstawowe proporcje poszczególnych części ciała?
2. Czy potrafi lepić z plasteliny lub gliny? Czy potrafi ciąć nożyczkami według wytyczonej linii prostej lub krzywej?
3. Czy potrafi grupować różne przedmioty wg barw, kształtu i wielkości? Czy potrafi sortować znane mu przedmioty lub ich obrazki wg określonej zasady , np. owoce, zwierzęta, zabawki , pojazdy itp.? Czy potrafi wybrać takie same litery, wyrazy? Czy potrafi złożyć np. widokówkę rozciętą na kilka części?
4. Czy potrafi wymienić kilka różnic w dwu pozornie podobnych do siebie przedmiotach lub obrazkach?
5. Czy potrafi dobrać w pary obrazki lub przedmioty z uwzględnieniem jakiejś cechy wspólnej , np. : krowa- mleko, koń- furmanka, liść- drzewo, pasta do zębów- szczoteczka.
6. Czy potrafi odróżnić z otoczenia dźwięki różnych pojazdów, instrumentów muzycznych, głosy ptaków lub innych zwierząt?
7. Czy potrafi wyróżnić głoskę ( zarówno samogłoskę, jak i spółgłoskę) na początku i na końcu słów oraz dokonać słuchowej analizy i syntezy głoskowej słów o prostej budowie fonetycznej? Czy potrafi zróżnicować słowa dźwiękopodobne , np. : półka- bułka, Tomek- domek itp.?
8. Czy potrafi odtworzyć prosty układ rytmiczny wystukany przez dorosłego? Czy potrafi podzielić słowa na sylaby i dokonać syntezy sylab?
9. Czy potrafi rozwiązać proste zagadki - typu: chodzi i bije , a nie je i nie pije; posadzisz je wiosną , to latem grzechotki wyrosną?
10. Czy swobodnie umie liczyć kolejno minimum do 20, a po przeliczeniu potrafi powiedzieć ile jest przedmiotów?
11. Czy potrafi wykonać proste ćwiczenia gimnastyczne, np. skakać na jednej i na obu nogach? Czy ustoi przez chwilę na jednej nodze z zamkniętymi oczami? Czy sprawnie rzuca i łapie piłeczkę?
12. Czy potrafi samo zawiązać sznurowadło , zapinać guziki?
13. Czy odróżnia lewą stronę swego ciała od prawej? Czy posługuje się zawsze jedną ręką- którą?
14. Czy potrafi zgodnie bawić się w grupie, np.: budując z kimś zamek z klocków- współdziała, czeka na swoją kolej itp.? Czy zawsze kończy rozpoczętą zabawę, a po skończonym zajęciu sprząta po sobie?
15. Czy potrafi przez dłuższą chwilę uważnie słuchać opowiadania, bajki, czy muzyki?
16. Czy opowiadając np. co przedstawia dany obrazek- posługuje się rozwiniętymi zdaniami, uogólnia temat, uzasadnia akcję? Czy prawidłowo wymawia wszystkie głoski? Czy wymowa jest poprawna również pod względem gramatycznym?
17. Czy umie podporządkować się poleceniom słownym, jest w miarę zdyscyplinowane? Czy potrafi wykonać 3 polecenia według kolejności podanej przez dorosłego?
18. Czy wie- ile ma lat, gdzie mieszka, czym w pracy zajmują się rodzice?
19. Czy przy rozstaniu z rodzicem jest pogodne? Czy łatwo nawiązuje kontakt z dorosłym?
20. Czy w działaniu jest dość szybkie oraz w miarę swobodne i samodzielne? Czy zachowuje się odpowiednio do sytuacji?
Bibliografia
1. Bogdanowicz M. ,,O dysleksji , czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu” Lublin 1994;
2. Gąsowska T. , Pietrzak- Stępkowska Z. ,,Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu” WSiP Warszawa 1994 ;
3. Styczek I. ,,Logopedia”;
Opracowała: mgr Iwona Wypij
Zespół Szkół im. M. Danilewicz Zielińskiej
Publiczna Szkoła Podstawowa w Stawkach
