Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Możliwości kompensacji sieroctwa społecznego

 

Kompensacja jest zjawiskiem występującym w świecie przyrody, cywilizacji i społeczeństwa. Rozumiana jako „wyrównywanie”, „równoważenie”, „zastępowanie” znajduje szczególne zastosowanie w życiu osobistym człowieka, w sferze jego funkcjonowania biologicznego i psychicznego. Jako uniwersalna zasada stosowana jest zwykle w tych dziedzinach i sytuacjach, w których występuje brak, niedobór, szkoda, deprywacja, strata, niepowodzenie czy porażka.

     Kompensacja jest zjawiskiem występującym w świecie przyrody, cywilizacji i społeczeństwa. Rozumiana jako "wyrównywanie", "równoważenie", "zastępowanie" znajduje szczególne zastosowanie w życiu osobistym człowieka, w sferze jego funkcjonowania biologicznego i psychicznego. Jako uniwersalna zasada stosowana jest zwykle w tych dziedzinach i sytuacjach, w których występuje brak, niedobór, szkoda, deprywacja, strata, niepowodzenie czy porażka.

Kompensacja ma dwie postacie:
  1. niezamierzoną, naturalną, gdy pojawia się bez udziału człowieka;
  2. celową, gdy człowiek lub grupa społeczna podejmuje celowe czynności i działania kompensacyjne.
     Kompensacja celowa stosowana jest w sposób świadomy przez człowieka, zarówno w sferze jego życia psychicznego, jak i w różnych dziedzinach jego aktywności. Zbawienna jest rola kompensacji psychicznej mimo porażek, strat, frustracji czy nawet drastycznej deprywacji potrzeb i dążeń. Stanowi więc ona najbardziej znaczący w życiu psychicznym mechanizm obronny, umożliwiający nam wychodzenie z sytuacji kryzysowych i ponowne odzyskanie psychicznych sił niezbędnych w samorealizacji. Tego rodzaju kompensacja potrzebna jest dziecku osieroconemu. Bowiem sieroctwo naraża dziecko na utratę bezpośredniej opieki rodziców i drastyczną deprywację jego potrzeb psychoemocjonalnych.
     Sieroctwo zwykle łączy się także z przykrymi przeżyciami doznanymi przez dziecko w jego środowisku rodzinnym oraz z opóźnieniami i zaburzeniami jego rozwoju. Niezbędna jest więc osieroconemu dziecku zarówno kompensacja psychiczna jak i opiekuńczo – wychowawcza.
     Sieroctwo społeczne jest podstawowym problemem opieki społecznej. Wokół niego koncentrują się głównie działania opiekuńcze. W szerokim znaczeniu opieka ta jest rozumiana jako działalność zmierzająca do zapewnienia dzieciom i młodzieży sprzyjających warunków rozwoju i wychowania. W związku z tym zasadnicza rola placówek opiekuńczo – wychowawczych polega na określeniu i zaspokojeniu potrzeb psychicznych dzieci.
     Podejmując opiekuńcze czynności kompensacyjne wobec osieroconego dziecka placówki starają się wyrównać zaniedbania, jakich doznało ono w swoim środowisku rodzinnym. Obejmują nimi zaniedbania zdrowotne, socjalizacyjne, moralne, zaburzenia występujące w sferze postaw i społecznego zachowania się dziecka, jego braki kulturowe i edukacyjne. Naczelnym celem jest stworzenie dziecku wartościowego środowiska opiekuńczo – wychowawczego, które będzie nastawione na wspomaganie jego rozwoju oraz kompensacje jego opóźnień i zaburzeń, a wtedy będzie szansa wyrównania skutków jego zaniedbań doznanych w rodzinie.
     Podstawową racją istnienia placówek opiekuńczo – wychowawczych jest dobro dzieci, które w nich przebywają. Dobro to powinno być realizowane dwupłaszczyznowo: poprzez zaspokojenie bieżących, aktualnych potrzeb dzieci oraz troszczenie się o jak najpełniejszy ich rozwój, o przygotowanie do samodzielnego życia. W codziennej rzeczywistości życia placówek obydwa te zadania przeplatają się, są one zresztą ściśle ze sobą zespolone we właściwy sposób o potrzeby dzieci, przygotowuje się je do samodzielnego zaspokajania ich w przyszłości.
     Historia Filipczuk dokonała podziału placówek opieki całkowitej na trzy kategorie:
  • pierwszą z nich stanowią domy dziecka, które w wielu przypadkach przejmują na siebie pełną opiekę nad dzieckiem i pełną odpowiedzialność, zajmują się przede wszystkim jego sprawami aż do jego pełnoletności, a ściśle – do momentu, w którym wychowanek zostanie usamodzielniony. Domy Dziecka można określić jako placówki działające w ruchu ciągłym, ponieważ funkcjonują w dzień i w nocy, w dni powszednie i świąteczne, podczas roku szkolnego i wakacji;
  • do drugiej kategorii należą placówki, które określa się jako "wyspecjalizowane". Otaczają one opieką, zajmują się kształceniem i wychowaniem dzieci z odchyleniami od normy i zaburzeniami w rozwoju fizycznym, psychicznym i społecznym. Placówki te to specjalne ośrodki szkolno – wychowawcze dla dzieci upośledzonych i niedowidzących, młodzieżowe ośrodki wychowawcze o charakterze resocjalizacyjnym i inne;
  • trzecia kategoria to placówki diagnostyczne, przede wszystkim pogotowia opiekuńcze.
     Domy Dziecka są jak dotąd najpowszechniejszą formą opieki całkowitej nad dzieckiem. Jolanta Lipińska uważa, że wychowankowie domu dziecka dotknięci sieroctwem społecznym narażeni są na ciągłe zmaganie się z różnorodnym brakiem i niedostatkami związanymi zarówno z zaspokojeniem potrzeb, jak i funkcjonowaniem w środowisku życia. Silnie odczuwają brak indywidualnego podejścia, brak przynależności, która dawałaby im poczucie, że są dla kogoś osobą najbliższą, potrzebną, kochaną.
     Dlatego też istotną rolę przypisuje się wychowawcy, który sprawi, że wychowanek nie będzie czuł się pozostawiony sam ze swoimi kłopotami i wątpliwościami, będzie rozumiany i akceptowany, co da mu poczucie bezpieczeństwa i własnej wartości.
     Istotne jest, aby każdy wychowawca:
  • dobrze poznał wychowanków, ich sytuację, a także przeżycia emocjonalne (źródła trosk, lęków, ale i radości, zadowolenia);
  • starał się zaspokajać nie tylko podstawowe, ale także i emocjonalne potrzeby wychowanków – przyjaźni, przynależności do grupy, bezpieczeństwa, zapewniając stabilizację sytuacji życiowej;
  • stwarzał życzliwą atmosferę w domu dziecka, opartą na wzajemnym szacunku, przyjaźni, zrozumienia i zaufaniu (powinien rozumnie stosować nagrody i kary oraz eliminować kompleks niższości wychowanków)
Według Janusza Korczaka, wychowawca - opiekun powinien:
  • być takim, żeby dzieci mogły go zaakceptować;
  • kochać miłością daną z góry;
  • uznawać i realizować prawo dziecka do tego, "żeby było tym, czym jest";
  • uznawać i realizować prawo dziecka do szacunku;
  • wykazywać daleko idącą tolerancję i wyrozumiałość;
  • być życzliwym dla każdego dziecka niezależnie od jego zalet i wad.
     Barbara Czeredrecka uważa, że jednym z ważnych elementów prawidłowego środowiska wychowawczego jest klimat społeczny domu dziecka. Rola właściwej atmosfery i klimatu emocjonalnego ma szczególne znaczenie w odniesieniu do wychowanków domu dziecka. One to właśnie z racji wieku, traumatycznych przeżyć, braku umiejętności i doświadczenia nie powinny być pozbawione pomocy empatycznych opiekunów.
     W środowisku domu dziecka bardzo silnie są odczuwane potrzeby bezpieczeństwa, kontaktu emocjonalnego, przynależności i akceptacji, uznania, znaczenia i dodatniej samooceny. Potrzeby te winny być zaspokajane przez wychowanków i wychowawców w stosunkach i relacjach opartych na wzajemnej życzliwości i trosce o dobro każdego dziecka. Bliskość kontaktów interpersonalnych stwarza dogodne warunki do kształtowania zachowań opiekuńczych, tworzenia dobrego klimatu emocjonalnego. Rola domu dziecka w zakresie zaspokajania potrzeb emocjonalnych, tworzenia więzi emocjonalnej i jej wpływ na prawidłowy rozwój osobowości wychowanka jest nie do przecenienia.
     K. Pospiszyl i E. Żabczyńska uważają, że środowisko domu dziecka jest zawsze środowiskiem sztucznym, pozbawionym cech naturalnej wspólnoty, jaką jest rodzina, ponieważ w tym środowisku odbywa się w większości zaspakajanie kontaktu emocjonalnego, afiliacji i potrzeb biologicznych. Dlatego też wychowawca, który podejmuje pracę w domu dziecka powinien przestudiować akta osobowe dzieci, poznać ich sytuację rodzinną, przyczyny skierowania do placówki. Pozwoli mu to stworzyć indywidualny plan postępowania z każdym podopiecznym.
     Stanisław Kozak uważa, że głównym zadaniem domów dziecka jest zastąpienie wychowankom rodziny, a także przywracanie im rodziny własnej. Podobne stanowisko prezentuje Lidia Bogusz, według której powrót dziecka do rodziny naturalnej jest prawie zawsze możliwy. Dlatego też, jak podkreśla Zdzisław Dąbrowski, najbardziej pożądanym rodzajem stosunków między domem dziecka a rodziną wychowanka, jest współpraca. Jak pisze ..."wspólnym celem domu dziecka i rodziny wychowanka jest optymalne zaspokojenie potrzeb dziecka i właściwe przygotowanie do samodzielnego życia".
     Dzieci, które posiadają specyficzne właściwości i dysharmonie rozwojowe, muszą przebywać w placówkach wyspecjalizowanych. Sytuacja rodzinna tych dzieci, stosunek rodziców do nich, poziom i jakość ich opieki nie są czynnikami decydującymi o umieszczeniu w tych placówkach. Wiele pochodzi jednak z rodzin nie spełniających we właściwy sposób swoich funkcji opiekuńczych. W stosunku do tych dzieci placówki te sprawują opiekę całkowitą, podobnie jak domy dziecka, chociaż zasadniczym ich zadaniem jest kształcenie i wychowywanie dzieci z odchyleniami od normy rozwojowej. Stanowi to swoiste utrudnienie w ich funkcjonowaniu i wymaga wielostronnego przygotowania personelu pedagogicznego.
     Okresową opieką całkowitą obejmują dzieci ośrodki szkolno – wychowawcze. Ich wychowankowie pochodzą z rodzin ocenianych jako prawidłowo realizujące funkcje opiekuńczo – wychowawcze, ale – na skutek doraźnych sytuacji życiowych – nie mogących okresowo sprawować opieki nad swymi dziećmi ani skorzystać z pomocy krewnych lub innych odpowiedzialnych osób.
     Dla dzieci wymagających opieki całkowitej, lecz wskazujących zaburzenia rozwojowe, stwarzających poważne problemy wychowawcze, tworzone są specjalne ośrodki szkolno – wychowawcze. Do placówek tych kierowane są dzieci z rodzin naturalnych, zastępczych oraz z zakładów opieki całkowitej, takich np. jak dom dziecka. Przede wszystkim są to dzieci wykazujące zaburzenia w zachowaniu, przewlekłe trudności szkolne, parcjalne deficyty lub dysharmonie rozwojowe, nieprawidłowości w procesie socjalizacji, przejawy demoralizacji.
     Młodzież o głębszym stopniu demoralizacji kierowana jest do młodzieżowych ośrodków wychowawczych – będących jednocześnie placówkami opieki całkowitej i resocjalizacji. Przebywają tu nieletni w wieku od 13 do 17 lat na podstawie orzeczeń diagnostycznych poradni psychologiczno - pedagogicznych i pogotowi opiekuńczych.
     Zapewnienie skuteczności zamierzenia społecznego, szczególnie tak założonego jak opieka nad dzieckiem i rodziną, nie jest możliwe bez dokładnej znajomości stanu faktycznego potrzeb i ich sposobów. Działalność diagnostyczna polega na rozpoznaniu sytuacji dzieci w rodzinach niewydolnych opiekuńczo – wychowawczo, zdemoralizowanych, patologicznych.
     Zanim dziecko znajdzie się w domu dziecka, specjalnym ośrodku szkolno – wychowawczym lub innej placówce, musi być poddane obserwacji, badaniom lekarskim psychologicznym i pedagogicznym. Instytucją diagnozująco – kwalifikacyjną jest Pogotowie Opiekuńcze, którego zadaniem jest przeprowadzenie postępowań rozpoznawczych w środowisku rodzinnym i kierowanie dzieci do odpowiedniej formy opieki.
     Podstawę diagnozy stanowi niezmiernie istotny element postępowania opiekuńczego. Warunkuje ono prawidłowe pokierowanie losem dziecka, tj. najbardziej sprzyjające wszechstronnemu i harmonijnemu rozwojowi. Pogotowie Opiekuńcze jest placówką o charakterze obserwacyjno – selekcyjnym w związku z czym żadne dziecko nie powinno przebywać w niej dłużej, niż kilka miesięcy. Jest to instytucja o największym ruchu dzieci, spośród których większość trafia do instytucji opiekuńczych i resocjalizacyjnych; niewiele natomiast trafia do swoich rodzin.
     Rozstanie z domem rodzinnym, umieszczenie w placówce, stanowi moment zwrotny w życiu dziecka. Każde z nich w inny sposób przeżywa ten fakt zależnie od wieku, właściwości indywidualnych, od tego, jakie było jego dotychczasowe życie, a także od okoliczności towarzyszących umieszczeniu w placówce.
     Działania kompensacyjne powinny być poprzedzone analizą stanu potrzeb wychowanków. Pracę kompensacyjną powinno poprzedzać dokładne poznanie każdego wychowanka: historii jego życia, sytuacji rodzinnej, jego zdrowia psychicznego i fizycznego, uzdolnień i zainteresowań, rozwoju i przyczyn zaburzeń jego osobowości, jego potrzeb i stopnia ich zaspokajania w celu stworzenia warunków właściwego zaspokojenia wszystkich potrzeb we wszystkich sferach życia.
     Kompensacja zatem powinna odnosić się do następujących dziedzin pracy placówek:
  1. Poprawa stanu zdrowia i rozwój sprawności fizycznej. Niektóre dzieci przychodzą do placówki nie mają podstawowych nawyków higienicznych, wykazują niewrażliwość na czystość i estetykę pomieszczeń. Działalność kompensacyjna powinna uwzględnić również prawidłową organizację żywienia i wyrobienia nawyków w tym zakresie.
  2. Usuwanie braków w rozwoju umysłowym. Usuwanie zaległości w nauce likwiduje często trudności wychowawcze, ponieważ wszelkie zaniedbania wychowawcze obejmują między innymi sferę rozwoju umysłowego. Na pierwszy plan wysuwa się zadanie budzenia, rozwijania, bogacenia potrzeb poznawczych i usuwania braków rozwojowych.
  3. Kompensowanie braków w rozwoju społecznym. Jednym ze sposobów zaspokojenia potrzeby społecznej jest troska wychowawcy o dobrą atmosferę współżycia w grupie, o właściwy układ pozycji i stosunków między poszczególnymi dziećmi. Z tego względu bardzo ważne są oddziaływania wychowawcze związane z integracją grupy, sprzyjające powstaniu więzi emocjonalnej między jej członkami.
     Praca z dzieckiem osieroconym wymaga stosowania wielu zabiegów korekcyjnych i ma charakter wychowania kompensacyjno – opiekuńczego o własnych odrębnościach i właściwej specyfice. Ze względu na fakt, iż zjawisko sieroctwa społecznego narasta, problem funkcji kompensacyjnej placówek jest pierwszoplanowy.

Bibliografia:
  1. Bogusz L.: Przyczyny sieroctwa społecznego a szanse reintegracji rodziny, "Problemy Opiekuńczo – Wychowawcze" 2001, nr 7.
  2. Czeredrecka B.: Klimat i atmosfera życia w domu dziecka a zaburzenia rozwoju i zachowania sierot społecznych (W:) Heine M., Gajewska G: Sieroctwo społeczne i jego kompensacja, Zielona Góra 1999.
  3. Dąbrowski Z. (red): Wprowadzenie do metodyki opieki i wychowania w Domu Dziecka, Warszawa 1985.
  4. Filipczuk H.: Dziecko w placówce opiekuńczo – wychowawczej, Warszawa 1988.
  5. Korczak J.: Wybór pism, t. 3, Warszawa 1958.
  6. Kozak S.: Sieroctwo społeczne, Warszawa 1986.
  7. Lipińska J.: Kompensacja poczucia sieroctwa w szkole, "Problemy Opiekuńczo – Wychowawcze" 1999, nr 3.
  8. Pospiszyl K., Żabczyńska E.: Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie, Warszawa 1980.
Opracowała: Beata Nawolska

Jeżeli zauważyłeś jakieś nadużycia w prezentacji napisz o tym poniżej i wyślij je do nas:
INFORMACJE O PREZENTACJI

Ostatnią zmianę prezentacji wykonał: Szkolnictwo.pl.
IP autora: 83.21.195.174
Data utworzenia: 2008-09-01 21:34:08
Edycja: Edytuj prezentację.

HISTORIA PREZENTACJI

Szkolnictwo.pl (83.21.195.174) - Prezentacja (2008-09-01 21:34:08) - Edytuj prezentację.





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie