Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Geneza i rozwój promocji zdrowia w Polsce i na świecie

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 41660 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Promocja zdrowia ma krótką, lecz bardzo bogatą historię, w której wyróżnia się trzy okresy: lata 70., To jej poczęcie, lata 80. – Narodziny, zaś lata 90.- Dojrzałość. Dłuższa jest natomiast przeszłość samej idei. Za jednego z jej protoplastów możemy uznać W.L. Dunna, który w roku 1960 zaproponował użycie dość już rozpowszechnionego, a trudnego do przetłumaczenia na język polski pojęcia "wellness", w celu oznaczenia procesu przyjmowania wzorów zachowań prowadzących do poprawy zdrowia i zwiększenia satysfakcji życiowej ludzi.

Innym znakomitym prekursorem idei promocji zdrowia jest M. Lalonde, główny autor głośnego raportu "Zdrowie Kanadyjczyków", przedstawionego w roku 1973 i kwestionującego koncentrowanie się na leczeniu chorób, jako metodę osiągania zdrowia populacji, podczas gdy jego podstawą jest jego promocja oraz prewencja chorób. W naszym kraju koncepcję aktywnego wzmacniania zdrowia propagował J. Kostrzewski, pisząc, że "przedmiotem medycyny społecznej jako nauki i działalności praktycznej jest badanie i kształtowanie zdrowia ludności." (nie "ochrona", lecz właśnie aktywne kształtowanie). Stawianie w centrum uwagi zdrowia, a nie choroby, jest głównym wyróżnikiem tej nowej idei.
Pojęcie "promocja zdrowia" ukształtowało się pod koniec lat 70-tych, a ściślej w czasie obrad Światowego Zgromadzenia Zdrowia w roku 1978. po wydaniu przez Biuro Światowej Organizacji Zdrowia (ŚOZ) Regionu Europejskiego "Dokumentu dyskusyjnego" na temat promocji zdrowia w 1984 roku, wraz z zaproponowanej definicji I Międzynarodowa Konferencja na temat promocji zdrowia w Ottawie (1986-1986) dopełniła formą i treścią jej ideę i przysporzyła potencjalnej energii na, tyle, że już w ciągu kilku następnych lat z dynamicznego ruchu społecznego rozwinęła się nowa dziedzina nauki o nazwie PROMOCJA ZDROWIA.
Promocja zdrowia stała się pierwszym z czterech głównych kierunków działania w ramach Europejskiej Strategii Zdrowia.
Można stwierdzić, że pojawienie się "promocyjnego" podejścia do spraw zdrowia było logiczną konsekwencją pewnych nowych zjawisk w medycynie współczesnej, wśród których ważne miejsce zajmuje pozytywne rozumienie zdrowia. Zajmowanie się zdrowiem i jego pozytywnymi miernikami należało w medycynie do sfery postulatów. Taki właśnie charakter miała definicja zdrowia WHO, deklarująca odejście od tradycyjnego jego pojmowania jako braku choroby: " Zdrowie jest to całkowity dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, a nie tylko brak choroby czy ułomności"
Główną przyczyną tendencji rozwoju współczesnej medycyny zapobiegawczej i promocji zdrowia wydaje się być tzw. przewrót epidemiologiczny (Epidemiological albo Mortality Transition) , czyli zmiana profilu najczęściej występujących i najbardziej dotkliwych chorób ze względu na konsekwencje dla jednostek i społeczności. Dzisiejsi "główni zabójcy" to choroby serca i układu krążenia , choroby nowotworowe oraz wypadki, urazy i zatrucia. Wszystkie one jeszcze na początku XX w. znajdowały się poza pierwszą trójką chorób powodujących najwyższą umieralność. Ich powstawanie i rozwój determinowane są w znacznym stopniu przez zachowania ludzi i ich styl życia, a więc czynniki kontrolowane i zależne od indywidualnych oraz zbiorowych decyzji. Dlatego nazywa się je czasem "chorobami z wyboru". Ocenia się, że ponad połowę ogółu zgonów w USA odpowiedzialne są czynniki, którym można skutecznie zapobiegać. Słuszność tej opinii potwierdzają wyniki prospektywnych badań medycznych nad społecznością lokalną miejscowości Framingham w stanie Massachusetts , rozpoczętych w roku 1948 i kontynuowanych przez kilkadziesiąt lat. Wykazywały one następujący zakres wpływu poszczególnych czynników na pojawienie się chorób i przedwczesne zgony mieszkańców tego miasta:
  • styl życia 53%
  • środowisko 21%
  • dziedziczność 16%
  • opieka zdrowotna 10%
W krajach rozwiniętych coraz dotkliwsze stają się takie problemy zdrowotne, jak potrzeby ludzi starych, ekspansja chorób przewlekłych, zagrożenia ze strony środowiska czy wzrastające nierówności w zdrowiu różnych warstw społecznych. W konfrontacji z nimi tradycyjny model opieki okazuje się mało skuteczny. Ponadto nie kontroluje on lawinowo rosnącej spirali kosztów opieki zdrowotnej, którym nie towarzyszą odpowiednie "zwroty" w postaci poprawy stanu zdrowia jednostek i zbiorowości. Przyczyną tego jest brak związku między zwiększeniem wydatków na medycynę a poprawą stanu zdrowia, czyli tzw. Anomalia Cochrane’a. ( Autor ten pierwszy zakwestionował " Wielkie równanie": dobra opieka medyczna = dobre zdrowie). Opisywane tu zjawiska stanowią szerszy kontekst, w jakim powstawała i rozwijała się teoria i praktyka promocji zdrowia. Mimo iż pojęcie to jest obecnie powszechnie używane i zdaje się dobrze współbrzmieć z " promocją" innych towarów, usług oraz osób – wciąż występują różne sposoby pojmowania jego znaczenia, zakresu i stosunku do innych kategorii pojęciowych (zwłaszcza profilaktyki).
W Polsce najczęściej cytowana jest definicja przyjęta na I Międzynarodowej Konferencji Promocji Zdrowia: "… jest to proces umożliwiający ludziom kontrolę nad własnym zdrowiem i poprawianie go". Dalej autorzy zwracają uwagę, że promocja zdrowia nie implikuje odpowiedzialności sektora opieki zdrowotnej ( to każdy człowiek jest odpowiedzialny za swoje zdrowie), natomiast jej celem jest osiągnięcie optymalnego zdrowia poprzez prozdrowotny styl życia. W cytowanym dokumencie można wyróżnić inny rodzaj promocji – Heath protection – ochronę zdrowia – odnoszący się do tych działań, które wpływają na zdrowie przez kształtowanie środowiska.
Akcentowanie oddziaływań na środowisko nie jest przypadkowe. Na przełomie lat 70-tych i 80-tych zaczęto krytycznie oceniać model promocji zdrowia, który przede wszystkim koncentrował się na zmianach stylu życia, a więc zachowaniach będących rezultatem swobodnego wyboru. Zdaniem krytyków odwracał on uwagę od społecznych i ekonomicznych uwarunkowań zdrowia i prowadził oskarżenia tych ludzi, którzy ze względu na niski status ekonomiczno-społeczny nie mogą sprostać wymaganiom prozdrowotnego stylu życia. Obecnie bardziej bierze się pod uwagę istnienie nierówności społecznych, które wpływają na możliwości dbania o zdrowie oraz podkreśla się społeczne i środowiskowe determinanty i ograniczenia zachowań zdrowotnych.
Jedna z nowszych i niejako oficjalna definicja (zawarta w raporcie WHO z 1993 r.) określa promocję zdrowia jako " …działanie społeczne i polityczne na poziomie indywidualnym i zbiorowym, którego celem jest podniesienie stanu świadomości zdrowotnej społeczeństwa, krzewienie zdrowego stylu życia i tworzenie warunków sprzyjających zdrowiu. Jest to proces aktywizacji społeczności lokalnych, polityków, profesjonalistów i laików, podejmowanej dla osiągnięcia trwałych zmian w środowisku, które zmniejszały lub eliminowały społeczne i inne środowiskowe przyczyny zagrożeń zdrowia". Jest to definicja, która dobrze oddaje sens i zakres promocji zdrowia. Zwraca ona uwagę na różne poziomy promocji zdrowia. Wyróżnia się cztery takie poziomy ( za M.P.Kellym):
  1. Poziom środowiskowy – oddziaływanie na środowisko życia i pracy. Należą do nich takie akcje promocyjne, jak "zdrowe miasto", "zdrowy dom" i podobne.
  2. Poziom społeczny – oddziaływanie na grupy społeczne i inne elementy struktury społecznej. Tworzenie i propagowanie nowych, sprzyjających zdrowiu wzorów i standardów zachowań. Najważniejsze instrumenty oddziaływania to reklama, polityka fiskalna, zmiany w ustawodawstwie, a przede wszystkim działania edukacyjne.
  3. Poziom organizacyjny (instytucjonalny) – instytucje jako ośrodki promocji zdrowia ("zdrowa szkoła", "zdrowy szpital" itp.). Tworzenie kultury sprzyjającej zdrowiu w środowisku pracy.
  4. Poziom indywidualny – w dawnym modelu główna sfera działań.
Obecnie coraz większą uwagę poświęca się poziomowi społecznemu, czego przejawem jest podejmowanie różnego rodzaju oddziaływań na społeczność lokalną (wieś, osiedle, dzielnicę itp.). Jest to spowodowane przede wszystkim rosnącym przekonaniem , że nasze zachowania kształtują się w znacznym stopniu pod wpływem środowiska , w którym żyjemy. Zdrowie pojmuje się najczęściej jako podstawowy warunek osiągania przez ludzi pełni ich potencjału życiowego, a więc zdolność ciągłego przystosowania się do wymagań, oczekiwań i bodźców ze strony środowiska. Taka koncepcja zdrowia pojawia się w różnych publikacjach i dokumentach Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
Cele promocji zdrowia:
Strategicznym celem promocji zdrowia jest jego kształtowanie, wzmacnianie oraz optymalizacja statusu zdrowotnego jednostek i populacji. Aby to osiągnąć, wyznacza się szereg celów operacyjnych, których realizację ocenia się za pomocą empirycznych wskaźników. Główne cele operacyjne w Polsce to:
  • zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności
  • redukcja czynników ryzyka (tj. długotrwałego bezrobocia, izolacji społecznej, niskiego poziomu wykształcenia)
  • zmiana innych zachowań zdrowotnych (tj. zachowania będące wyraźnymi czynnikami ryzyka, ale też niepełniące funkcji prozdrowotnych np. niektóre sposoby spędzania wolnego czasu, wypoczynku i relaksu, a także korzystania z opieki medycznej i zdrowotnej, zużyciu leków, realizacji zaleceń lekarskich, samoleczeniu)
  • zmniejszenie absencji chorobowej
  • obniżenie kosztów opieki zdrowotnej
  • wzrost wiedzy społeczeństwa o czynnościach wpływających na zdrowie
  • lepsze standardy organizacyjne
W tym przeglądzie celów promocji zdrowia pomija się specyficzną sytuację różnych grup i kategorii ludności, przede wszystkim wyznaczoną przez wiek. Cele programów dla dzieci i młodzieży bliższe są pierwotnej profilaktyce chorób niż programów dla osób w starszym wieku, w których dąży się przede wszystkim do utrzymania samodzielności pacjentów we wszystkich sferach ich funkcjonowania: biologicznej, psychicznej i społecznej. Podobnie można rozważać specyfikę promocji zdrowia ludności pracującej czy mieszkańców miast.

Zasady i metody promocji zdrowia:
Promocja zdrowia jest oparta na kilku zasadach, które mogą być uznane za wytyczne działań praktycznych, a jednocześnie wskazują na jej nowatorstwo w stosunku do tradycyjnej medycyny i ochrony zdrowia. Spośród tych zasad dwie wydają się najważniejsze:
  1. Promocja zdrowia obejmuje wszystkich ludzi a nie tylko chorych bądź zagrożonych chorobą (grup ryzyka)
  2. Promocja zdrowia zajmuje się wszystkimi czynnikami zwiększającymi potencjał zdrowia. Powoduje to, że do rozwoju teorii promocji zdrowia przyczyniają się takie dyscypliny pozamedyczne, jak socjologia, psychologia, pedagogika, ekonomia, polityka społeczna, marketing czy filozofia.
Charakteryzując istotę promocji zdrowia, warto wymienić kilka innych jej założeń, takich jak:
  • Człowiek jest podmiotem, a nie jedynie przedmiotem opieki medycznej. Chodzi tu o skuteczność opieki, której koniecznym warunkiem jest partnerstwo i współpraca między personelem i pacjentem.
  • Odpowiedzialność każdego z nas za własne zdrowie, której nie da się całkowicie – ani nawet w jakimś stopniu – przerzucić na opiekę instytucjonalną, choć tendencje do takich zachowań mogą się pojawić zarówno po stronie pacjentów, jak i personelu medycznego
  • Współodpowiedzialność łączy się z wymogiem aktywności. Postawa aktywna wyraża się m.in. zmianą stylu życia, rezygnacją bądź ograniczeniem nałogów i innych zachowań szkodzących zdrowiu, czy wreszcie prozdrowotnymi działaniami w społeczności lokalnej. Służy to również medycynie naprawczej, gdyż aktywność wobec zdrowia w sposób naturalny przenosi się na zachowania w chorobie.
  • Skupianie uwagi na środowisku. Wynika to z uznania istotnego wpływu na zdrowie człowieka czynników społecznych i środowiskowych.
  • Troska o jakość życia.
Współczesne strategie promocji zdrowia:
Promocja zdrowia jest zjawiskiem wieloaspektowym zatem możliwe są różne podejścia do jej zasadniczych problemów. Do najczęściej wyróżnianych należą:
  1. Podejście medyczne – najważniejsza jest w nim poprawa i prewencja chorób
  2. Podejście behawioralne – koncentrujące się na zamianie zachowań
  3. Podejście edukacyjne – bliskie tradycyjnej oświacie zdrowotnej
  4. Podejście marketingowe, – w którym orientacja na odbiorcę z jego specyficznymi cechami, potrzebami i oczekiwaniami zastępuje dotychczasową orientację na wytworzony "produkt"
  5. Podejście zmiany społecznej
Mimo że na stan zdrowia wpływają najróżniejsze czynniki, często o charakterze "zewnętrznym", to jednym z głównych problemów oświaty zdrowotnej jest niewątpliwie związek określonych zachowań ludzi z ich zdrowiem. Temat ten podjął m.in. L. Breslow, który badał w Kalifornii korelację między długością życia ludzi a ich nawykami zdrowotnymi. Okazało się, że długość życia mieszkańców badanego regionu najsilniej wiąże się z ich następującymi zachowaniami:
  • 7-8 godz. snu na dobę
  • trzy regularne posiłki w ciągu dnia
  • umiarkowane ćwiczenia fizyczne
  • niepalenie
  • odpowiednia masa ciała
  • umiarkowane spożycie alkoholu
Wzajemne związki występujące między zachowaniami sprawiają, że celem naszych oddziaływań promocyjnych staje się raczej styl życia niż pojedyncze zachowania jako czynnik ryzyka. Ponadto, łączny efekt kilku czynników ryzyka znacznie przekracza zwykłą sumę ich oddziaływania. Większość elementów stylu życia ma bezpośredni związek ze zdrowiem – pozytywny bądź negatywny, dlatego zmiana stylu życia jest dziś również problemem medycyny i szerzej - ochrony zdrowia.
Promotorzy zdrowia powinni obserwować zmiany współczesnych stylów życia i skłaniać ludzi do korygowania pewnych zachowań. Kształtujący się nowy styl życia ludzi w społeczeństwach rozwiniętych zawiera elementy, których aspekt zdrowotny nie zawsze da się jednoznacznie ocenić. Oto niektóre z nich:
  • powszechne kupowanie potraw gotowych do spożycia
  • moda na diety
  • wzrost konsumpcji środków narkotycznych
  • ćwiczenia fizyczne ( jogging, aerobik itp.)
  • urlopy za granicą
  • większe przyzwolenie dla seksu przed- i pozamałżeńskiego
  • więcej relaksu i rozrywki w domu (telewizja, wideo itp.)
  • komputery domowe
Zmiana zachowań i nawyków ludzi jest problemem bardzo trudnym do oceny i często wymagającym zastosowania skomplikowanych technik. Ich rodzaj zależy w dużym stopniu od przyjmowanej przez nas – nie zawsze do końca świadomie – psychologicznej koncepcji człowieka. W USA dominują techniki zmian zachowań oparta na behawioryzmie, w Europie częstsze są koncepcje poznawcze i psychoanalityczne.
Jednym z zadań oświaty jest rozszerzenie zakresu swego oddziaływania. Dotychczasowa praktyka zawęża się często do" przekonywania przekonanych" czy "ratowania uratowanych". Jest to sytuacja, kiedy przekazywane treści, mające wpływać na zmianę postaw i przekonań, trafiają głównie do ludzi, którzy nie wymagają tych zmian, natomiast nie docierają do właściwych adresatów: palących, pijących, otyłych itd.
Promotorzy zdrowia coraz częściej sięgają po marketingowe techniki oddziaływania na odbiorcę. Współczesny marketing przechodzi ewolucję. Jednym z jej najważniejszych przejawów jest wyjście poza kryteria czysto ekonomiczne. Jego teoria i praktyka obejmuje coraz częściej również instytucje nienastawione na zysk (non-profit) przede wszystkim w sektorze zdrowia i edukacji.
Przyjmowaniu zasad marketingu przez instytucje o zadań edukacyjnych towarzyszyła zmiana pojęcia produktu. Mianem tym określa się dziś również wytwory niematerialne, przeznaczone na "sprzedaż"- nie tylko usługi, lecz także idee, postawy, programy zmian zachowań, stylu życia itp.. Zastosowanie ogólnych zasad i technik marketingowych do "sprzedaży" idei nazywa się "marketingiem społecznym" (social marketing). Jedna z najbardziej popularnych definicji głosi, że dąży on do "zwiększenia akceptacji określonych idei i praktyk w grupach docelowych" (target groups).
Jednym z najważniejszych celów społecznych, które mogą być skuteczniej realizowane przez stosowanie zasad marketingu, jest kształtowanie zdrowia jednostek i populacji. Dlatego dużo mówi się o "marketingu zdrowia"(health marketing). Pojęcie to można zdefiniować jako "te programy promocji zdrowia, które są podejmowane dla zaspokojenia potrzeb odbiorców, zaś ich celem strategicznym jest objęcie wszystkich osób i środowisk będących adresatem programu. Służy to zwiększeniu możliwości instytucjonalnego wpływania w skali całej populacji na zmiany zachowań ludzi, będących czynnikami ryzyka"
Obecnie teoria i praktyka promocji zdrowia nie ogranicza się już do oddziaływania na ludzi, by zmienić ich styl życia, lecz zajmuje się także środowiskowym, instytucjonalnym i społecznym poziomem zdrowia. Powinien tego dotyczyć również marketing zdrowia
W Polsce działania związane z oświatą zdrowotną prowadzą różne placówki naukowe, jak Np: Akademia Medyczna, Państwowy Zakład Higieny, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Instytut Matki i Dziecka, Instytut Żywności i Żywienia i Akademia Wychowania Fizycznego. Główne kierunki działalności oświaty zdrowotnej są związane z aktualnymi zadaniami związanymi z profilaktyką i rehabilitacją, szczególnie w zakresie profilaktyki gruźlicy, chorób przewodu pokarmowego i układu krążenia, nowotworów oraz chorób układu nerwowego, chorób psychicznych i uzależnień, a także rehabilitacja osób niepełnosprawnych. Oświata zdrowotna jest głównie propagowana przez środki masowego przekazu (radio, telewizja), prowadzące specjalne programy poświęcone zagadnieniom zdrowia i jego ochrony. W programach tych biorą udział zaproszeni specjaliści. Częstą formą upowszechniania oświaty zdrowotnej są artykuły pojawiające w prasie czy prelekcje dostępne dla każdego, a wygłaszane przez specjalistów.
W ramach Światowej Organizacji Zdrowia w 1949 roku powołano Sekcję Oświaty Zdrowotnej, a w 1952 roku – Międzynarodowy Komitet Ekspertów do spraw Oświaty Zdrowotnej, działający w ramach tej samej organizacji. W tym samym roku powstała Międzynarodowa Unia Oświaty Zdrowotnej z siedzibą w Paryżu, zrzeszająca komitety oraz stowarzyszenia i organizacje społeczne zajmujące się problematyką ochrony zdrowia i oświaty zdrowotnej. W Polsce członkiem tej międzynarodowej organizacji jest Sekcja Główna Oświaty Zdrowotnej Polskiego Towarzystwa Higienicznego. Przy niektórych wyższych uczelniach istnieją Szkoły Zdrowia Publicznego. Przykładem placówki, zajmującej się na szeroką skalę zagadnieniami ochrony zdrowia, jest Instytut Zdrowia Publicznego Wydziału Ochrony Zdrowia Collegium Medium Uniwersytetu Jagielońskiego w Krakowie, który współpracuje z centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia oraz Fundacją Zdrowia Publicznego w Krakowie i Szkołę Zdrowia Publicznego Uniwersytetu Harvarda w Stanach Zjednoczonych, powołał w 1996 roku Harvardzko – Jagielońskie Konsorcjum dla Zdrowia. Działalnością na rzecz ochrony zdrowia w Polsce zajmują się organizacje związane zawodowo z problematyką zdrowia i opieki społecznej, tj. Polski Czerwony Krzyż, Biuro ds. Narkomanii czy Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, a także liczne organizacje społeczne. Wśród tych ostatnich warto wymienić Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym, Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy, MONAR, Fundację "Zdrowe Dziecko", Fundację "Promocja Zdrowia", a także Stowarzyszenie "Tęcza" i Polską Akcję Humanitarną.
Edukacją prozdrowotną zajmują się również instytucje oświatowe, tj. Towarzystwo Wiedzy Powszechnej oraz organizacje młodzieżowe – Związek Harcerstwa Polskiego czy Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej, a także liczne towarzystwa naukowe, spośród których największą aktywność w dziedzinie oświaty zdrowotnej przejawiają: Polskie Towarzystwo Higieniczne i Polskie Towarzystwo Dermatologiczne i Wenerologiczne, Polskie Towarzystwo Pediatryczne i Polskie Towarzystwo Kardiologiczne.
Międzynarodową organizacją , której jedynym z głównych celów jest koordynowanie działań w zakresie ochrony zdrowia na całym świecie jest Światowa Organizacja Zdrowia (WHO – Word Heath Organisation) z siedzibą w Genewie , będąca wyspecjalizowaną agendą Organizacji Narodów Zjednoczonych. Obecnie członkami WHO są 192 państwa , ponadto dwa państwa są członami stowarzyszonymi . Polska jest jednym z pierwszych sygnatariuszy WHO. Najwyższym Organem WHO jest Światowe Zgromadzenie Zdrowia, a organem wykonawczym – Rada Wykonawcza , w której skład wchodzi 32 ekspertów medycznych pochodzących z różnych państw. Rada Wykonawcza zbiera się dwa razy w ciągu roku, natomiast stale działa Sekretariat kierowany przez Dyrektora Generalnego. W strukturze WHO znajduje się również 6 biur regionalnych. Światowa Organizacja Zdrowia ściśle współpracuje z Bankiem Światowym , a głównym jej celem jest dążenie do poprawy i ochrony zdrowia wszystkich ludzi na świecie. Współpraca Polski z WHO polega na udziale polskich lekarzy i farmaceutów w międzynarodowej wymianie naukowej oraz kształceniu i podnoszeniu kwalifikacji polskich kadr medycznych.

Główne problemy i trendy rozwojowe promocji zdrowia:
Idea promocji zdrowia jest przejawem zmian w medycynie współczesnej , które można określić jako przechodzenie od swoistego " chorobocentryzmu" , tj. zajmowania się wyłącznie leczeniem chorób i ich profilaktyką , do zainteresowania zdrowiem – jako przedmiotem zarówno teorii, jak i praktyki medycznej.
Niektórzy badacze, np. R.I. Carlton, nazywają to "nową rewolucją zdrowia" co sugeruje zmianę sposobu patrzenia na zdrowie i chorobę. Tradycyjne podejście naprawcze i zapobiegawcze jest uzupełniane orientacją na wzmacnianie i kontrolę zdrowia rozumianego pozytywnie, a nie tylko jako " brak choroby czy ułomności". Początkowo promocja zdrowia dotyczyła przede wszystkim kształtowania prozdrowotnych zachowań i ograniczenia zachowań bionegatywnych – szkodzących zdrowiu. Później okazało się , że jest to tylko jeden jej aspekt, zaś działania promocyjne muszą być prowadzone na kilku poziomach : środowiskowym, społecznym, organizacyjnym i indywidualnym. Z jednej strony oznacza to niezwykłe powiększenie obszaru i zakresu działań medycznych , z drugiej zaś konieczność szerokiego współdziałania na rzecz zdrowia instytucji pozamedycznych i ludzi różnych profesji. Jest to bezpośrednia konsekwencja dwóch podstawowych cech promocji zdrowia, która po pierwsze – obejmuje wszystkich ludzi, a nie tylko zagrożonych, i po drugie – zajmuje się wszystkimi czynnikami zwiększającymi w istotny sposób potencjał zdrowia. Oczywiście jedną z ważniejszych kategorii tych czynników są zachowania ludzkie. Priorytetowym problemem teoretycznym i praktycznym promocji zdrowia jest z jednej strony naukowe ustalenie charakteru powiązań między różnymi rodzajami zachowań a stanem zdrowia, z drugiej – wypracowanie efektywnych sposobów zmiany zachowań. To szczególnie ważny obszar współpracy medycyny z naukami społecznymi ( socjologia, psychologia, psychologia społeczna itp.) . Niezadowalający stan teorii zachowań ludzkich jest – być może – jednym z powodów znanych kłopotów, jakie stwarza wprowadzenie i ocena programów prewencji chorób i promocji zdrowia. Przynosi to niekiedy zaskakujący rezultat dla badaczy. Istnieje wiele trudności i przeszkód hamujących działania promocyjne. To przede wszystkim brak wiedzy o tym , czym jest promocja zdrowia, identyfikowanie jej z profilaktyką i edukacją zdrowotną i przenoszenie na nią istniejących już stereotypów i ocen (często negatywnych). Drugim niedobrym zjawiskiem jest brak profesjonalnych promotorów zdrowia i bardzo ograniczone możliwości ich szkolenia. Wielką nadzieję w tym względzie stwarza wprowadzenie promocji zdrowia do programów przed- i podyplomowego kształcenia medycznego oraz na pozamedycznych kierunkach kształcenia wyższego, zwłaszcza pedagogicznych ( uniwersytety, akademie wychowania fizycznego). Jednocześnie powstają programy dydaktyczne, przygotowujące nauczycieli promujących zdrowie.
Perspektywy dalszego rozwoju promocji zdrowia są dobre , zwłaszcza gdy rozpatrujemy je w kategoriach "myślenia życzeniowego". Można się spodziewać , iż w miarę jak rozszerzający się sektor prywatny będzie przejmował część usług naprawczych (leczniczych), rządy i resorty publiczne w naturalny sposób będą skupiały uwagę o koncentrowały środki na działania prewencyjne oraz promocyjne – co daje nadzieję na istotną poprawę stanu zdrowia jednostek i zbiorowości.
Oczekuje się , że rozwój klasy średniej w naszym kraju spowoduje rozpowszechnianie się prozdrowotnego stylu życia nie tylko jako rezultat poprawy statusu ekonomicznego, lecz realizowanie lepszych wzorów kultury zdrowotnej. Dotychczasowe zdrowotne implikacje przemian ekonomiczno - społecznych w Polsce dość wyraźnie wskazują na uprzywilejowanie mieszkańców miast.
Ważnym , a u nas całkowicie pomijanym problemem jest marketing promocji zdrowia. Informacje i idee mogą być pojmowane jako swoisty "produkt" i wymagają długofalowej strategii "dostarczenia" ich odbiorcom. Promocja zdrowia w Polsce sama potrzebuje promocji – zarówno wśród profesjonalistów opieki zdrowotnej, jak i jej podopiecznych. Nadanie działaniom marketingowym form organizacyjnych oraz ich rozwój wydają się być koniecznym warunkiem sprawnego funkcjonowania instytucji ochrony zdrowia i tworzenia medycyny promocyjnej w Polsce.

BIBLIOGRAFIA:
  1. Joanna Gromadzka – Ostrowska, Dariusz Włodarek, Zuzanna Toeplitz "Edukacja Prozdrowotna", wyd. SGGW, Warszawa 2003
  2. Ryszard Grębowski, Henryk Kirschner, Tadeusz Januszko , "Promocja zdrowia"
Katarzyna Dzik

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie