OPIS I ANALIZA PROBLEMU WYCHOWAWCZEGO
ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ
IDENTYFIKACJA PROBLEMU
Łukasz jest obecnie uczniem klasy drugiej kształcenia zintegrowanego. Poznałam go we wrześniu 2003 roku, kiedy zaczął uczęszczać do klasy pierwszej. Chłopiec stanowi przypadek dziecka nadpobudliwego psychoruchowo z tendencją do zachowań agresywnych. Jest też niegrzeczny wobec dorosłych – bardzo często zachowuje się wulgarnie wobec nauczycieli, personelu szkolnego oraz rodziców innych dzieci – chociaż przyznam, że nigdy nie zachował się niegrzecznie, ani wulgarnie wobec mnie. Ma też problemy z koncentracją uwagi na wykonywanych zadaniach, a co za tym idzie – problemy z nauką.
SYTUACJA RODZINNA
Chłopiec pochodzi z rodziny niepełnej. Jest wychowywany tylko przez matkę. Mieszka wraz z matką i bratem w dwupokojowym, wynajmowanym mieszkaniu. Ojciec prawie nie utrzymuje z dziećmi kontaktu. Warunki materialne nie są najlepsze. Obecnie matka od kilku miesięcy pracuje. Wcześniej utrzymywała dzieci z zasiłku oraz sporadycznych wpływów pieniędzy od ojca dzieci, który przebywa za granicą. Matka dziecka nawet wobec większych wybryków syna jest pobłażliwa, prawie nigdy go nie gani. Przyjęła model bezstresowego wychowania, chcąc wynagrodzić dzieciom brak ojca. Wydaje się bezradna wobec ciągle napływających skarg lub sygnałów dotyczących niestosownego zachowania jej syna.
OBSERWACJE ZACHOWAŃ W SZKOLE
Już od pierwszego dnia pobytu w szkole zauważyłam, że chłopiec jest nadpobudliwy psychoruchowo. Bez przerwy wstawał z ławki, a podczas zajęć na dywanie ciągle zmieniał pozycję oraz miejsce. Nie potrafił się też skoncentrować na wykonywaniu poleceń.
Do dnia dzisiejszego podczas każdych zajęć wprowadza mnóstwo chaosu i zamieszania. Ciągle odzywa się nie pytany – w dodatku bardzo głośno, spaceruje po klasie, łatwo się rozprasza. W zabawach jest bardzo ruchliwy, zaczepia kolegów. Jego ruchy są chaotyczne i nieprzemyślane. Potrafi na przykład podejść do dziecka i wykręcić mu rękę do tyłu. Poprzez takie impulsywne zachowania i zaczepki ciągle popada w konflikty z rówieśnikami, ale... rzadko ze swojej klasy. Ale chłopiec przejawia również zachowania skrajnie poprawne. Jest uczynny, zawsze chętny do pomocy, koleżeński. Ogólnie jest lubiany w klasie. Jest też zawsze pogodny. Czasami zastanawiam się, czy konflikty w które popada są wynikiem przypadku, czy też robi wszystko z premedytacją. Chociaż jego nieuzasadnione wulgarne zachowanie wobec dorosłych świadczy o tym, że przynajmniej w tym wypadku sam szuka zaczepki. Problemem Łukasza zajęłam się w trosce o jego dalsze funkcjonowanie w szkolnej społeczności . Niepokoił mnie również wpływ jego zachowania na inne dzieci a także zaburzoną jakość zajęć dydaktyczno- wychowawczych. Pragnęłam także pomóc matce w jej kłopotach wychowawczych z dzieckiem.
GENEZA I DYNAMIKA ZJAWISKA
Zauważyłam, że chłopiec lubi okazywać swoją przewagę fizyczną, szczególnie w stosunku do słabszych dzieci, ale zaczepia również starsze. Jest bardzo sprawny fizycznie i silny, pomimo przeciętnego wzrostu. Przewagę tę wykorzystuje w czasie zabaw i podczas konfliktów. Dzieci skarżą się, że popycha je na korytarzu, szarpie, bije , kopie.
Po rozmowie z mamą dowiedziałam się, że chłopiec podobnie zachowuje się w domu, zaczepiając starszego brata.
Wobec matki podobno nie zachowuje się wulgarnie – jak to czyni wobec innych dorosłych, ale podobno buntuje się bardzo, gdy zdarzy jej się stracić do niego cierpliwość i powiedzieć coś w ostrzejszy sposób. Zaznaczam, że mama nie stosuje wobec niego kar cielesnych. W ogóle nie stosuje żadnych kar. Więc dziecko nie ma w domu agresywnych wzorców.
ZNACZENIE PROBLEMU
Agresywne zachowanie chłopca może stać się powodem powstania sytuacji, w której zagrożone zostanie bezpieczeństwo innych dzieci. Dzieci słabe fizycznie i psychicznie będą często padały ofiarami przemocy Łukasza.
Chłopiec przyjmuje przemoc fizyczną i słowną jako najskuteczniejsza metodę rozwiązywania swoich problemów i osiągania celów. W szkole ma opinię „łobuza”, dzieci źle się o nim wypowiadają, obarczając go za wszystkie przewinienia. Często słyszę "To znowu Łukasz" nawet , jeśli chłopiec akurat nie miał w danej sytuacji udziału. Takie generalizowanie, może znacznie obniżyć samoocenę chłopca, wzmóc agresję i poczucie bezsilności wobec własnej sytuacji w grupie. Z drugiej strony Łukasz daje bardzo zły przykład do naśladowania, znalazło się kilkoro dzieci, którym zachowanie chłopca imponuje i jest okazją do błaznowania.
PROGNOZA
Odpowiednio dobrane środki zaradcze mogą wpłynąć na złagodzenie problemu. Spowoduje to lepsze funkcjonowanie chłopca w grupie szkolnej. Bardzo ważna jest w tym przypadku współpraca nauczyciela z matką w celu ustalenia jednolitego oddziaływania aby uzyskać jak najlepsze efekty.
DZIAŁANIA NAPRAWCZE:
§ dokonanie indywidualnej analizy objawów i przyczyn zaburzenia celem ustalenia indywidualnego postępowania,
§ skierowanie na badanie do Poradni Pedagogiczno – Psychologicznej,
§ uzmysławianie dziecku, jakie skutki pociąga za sobą jego zachowanie,
§ wygaszanie reakcji i odruchów agresywnych,
§ nawiązanie lepszego kontaktu z mamą,
§ pedagogizacja mamy na temat radzenia sobie z problemem dziecka,
§ częste rozmowy indywidualne z chłopcem – uświadomienie problemu i wynikających z niego zagrożeń,
§ umacnianie wiary chłopca w słuszność podjętych przez niego wysiłków na rzecz poprawy własnego zachowania.
§ współpraca z pedagogiem szkolnym,
§ prowadzenie działań wspomagających proces edukacyjny chłopca.
WDRAŻANIE ODDZIAŁYWAŃ
Przede wszystkim umożliwiłam dziecku "wyładowanie" energii poprzez odpowiednie zabawy. Powierzam mu też często prace wymagające ruchu – chodzi po kredę, rozdaje dzieciom karty pracy, zeszyty, itp.. Całej klasie zapewniam dużo ruchu na świeżym powietrzu. Dokładnie analizuję każde przypisywane mu przewinienie, pozwalając mu się wypowiedzieć na ten temat. Gdy uważam, że jego wina nie jest ewidentna – staję w jego obronie. Chcę żeby wiedział, że nie przypięłam mu „łatki” i że nie uważam, że zawsze jest jedynym winowajcą. Nie ma najlepszej opinii wśród dzieci i ich rodziców i zdarzają się sytuacje, że dorośli lub dzieci oskarżają go bezpodstawnie. Stale współpracuję z matką informując ją na bieżąco o stosowanych środkach zaradczych w przypadku niewłaściwych zachowań syna. Bardzo dużo z nim też rozmawiam. Wspólnie analizujemy jego zachowanie i wyciągamy wnioski na przyszłość.
Zaproponowałam mamie Łukasza, aby udała się z nim na badanie do Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej. Mama poszła z chłopcem na badanie. Poinformowała mnie o wynikach badania. Jednak poziom inteligencji uzyskany w wyniku testów nie pozwolił na obniżenie progu wymagań wobec Łukasza. Prowadzę z jego udziałem zajęcia wyrównywania wiedzy, dzięki którym chłopiec coraz lepiej radzi sobie z wykonywaniem zadań stawianych przed nim w czasie lekcji. Dzięki zaangażowaniu pedagoga szkolnego Łukasz został objęty systematyczną pomocą poradni. Jeden raz w tygodniu uczęszcza na zajęcia terapeutyczne.
EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ
Już po szczerej rozmowie z chłopcem, zgodził się on przestrzegać pewnych zasad zachowania w grupie. Zauważyłam dużą zmianę w postępowaniu dziecka. Zmniejszyła się ilość skarg kolegów i koleżanek oraz pracowników szkoły.
Coraz rzadziej wstaje z ławki i lepiej koncentruje się na wykonywanych zadaniach. Jednak te rozmowy muszą być z nim prowadzone często.
Wiem, że Łukasz musi być cały czas pod baczną obserwacją. Nie można też zaprzestać stosowania obecnych środków zaradczych, zwłaszcza że efekty pracy są widoczne.
Opracowała:
MAGDALENA PIOTROWICZ
|
