Świżewska Elżbieta
SYLWETKA OSOBOWA NAUCZYCIELA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO Odbudowa oświaty i szkolnictwa po II wojnie światowej miała bardzo intensywny przebieg. W żadnym innym okresie historycznym nie następowały zmiany tak rewolucyjne jak w tym, w którym obecnie żyjemy. Epoka cywilizacji technicznej, świat wielkich przemian we wszystkich dziedzinach życia wymaga od człowieka dążącego do twórczego życia pod względem społecznym jak i ekonomicznym spełnia wiele warunków niezbędnych do samorealizacji : trwałego pokoju, podstawowych warunków bytowania, edukacji, stabilnego systemu ekologicznego, równości i sprawiedliwości społecznej. Tempo i różnorodność życia wielkich współczesnych miast, ogólna dostępność środków masowego przekazu (prasy, radia, telewizji, internetu ) sprzyjają przyśpieszonemu, nierównomiernemu rozwojowi psychofizycznemu dzieci i młodzieży.
Współczesne życie stawia przed młodzieżą wiele wymagań : rodzinne, szkolne, te związane z późniejszym życiem oraz te związane z realizacją marzeń i aspiracji. Aktywność młodzieży to przede wszystkim obowiązek szkolny oraz równie ważna i znacząca samodzielna próba własnych sił i wartości w różnych grupach młodzieżowych, kołach zainteresowań, klubach sportowych. Do realizacji tych zadań muszą być stworzone optymalne warunki nauczania i uczenia się ; zdobywania wiedzy, umiejętności, nawyków, rozwijania zdolności i zainteresowań ; kształtowania postaw i przekonań. Zadania to powinny spełniać szkoła i rodzina. Rodzina jednak została pozbawiona swojej podstawowej funkcji jaką jest wychowanie.
Bardzo dobitnie wyraził to M. Kozakiewicz :
"...więź wzajemna i porozumienie między rodzicami i dziećmi nigdy przedtem nie były tak zachwiane jak w dobie dzisiejszej. Spowodowane jest to pogonią rodziców za pieniądzem, bytem.
Coraz szybsze przemiany społeczne następujące pod wpływem rozwoju nauki i techniki rodzą nowe problemy społeczne, polityczne, gospodarcze, a tym samym wychowawcze. Mają one swoje odbicie również w szkole. Rozwiązywanie ich wymaga nie tylko takiego lub innego ustosunkowania się nauczyciela, lecz również określonej inspiracji intelektualnej z jego strony, wprowadzenia młodzieży do aktualnej problematyki społeczno- gospodarczej i kulturalnej.
Zawód nauczyciela należy do tych zawodów, w których człowiek pracuje z drugim człowiekiem, nauczyciel z uczniem.
Praca nauczyciela, jak twierdzi Stanisław Dobrowolski "...sprowadza się głównie do dwóch zadań – dopomaganie wychowankowi w jego duchowym i fizycznym rozwoju oraz wyposażenie go w umiejętności i wiadomości potrzebne w życiu społecznym i osobistym..."
Co zatem może decydować o sukcesie wychowawczym nauczyciela ?
Zbigniew Zaborowski jest zdania, że koniecznym warunkiem efektywnego wychowania jest autentyczna osobowość nauczyciela, która sprzyja rozwojowi ucznia i zaspokajaniu jego potrzeb. Ten typ osobowości określa mianem osobowości podnoszącej ...’ Nauczyciel o osobowości podnoszącej traktuje ucznia jako integralną całość, oddziałuje zarówno na jego rozwój poznawczy, jak i emocjonalny, społeczny. Uświadamia sobie bowiem, że efektywny proce uczenia nie jest możliwy bez udziału uczuć, zainteresowań, poczucia bezpieczeństwa i zaufania do nauczyciela, bez podniesienia samooceny ucznia i wiary we własne siły..."
"Osobowość" jest terminem bardzo szerokim i złożonym. Odnosi się on tylko do jednostki i do specyficznego zespołu cech, które charakteryzują ją i jej działanie. Osobowości człowieka, a więc i nauczyciela nie można przedstawić w postaci zawsze stałej formy zachowania się, lecz w postaci zmiennych zachowań i działań wywołanych warunkami politycznymi, społecznymi i historycznymi.
Jaki powinien być nauczyciel, aby mógł realizować stawiane przed nim zadania dydaktyczno – wychowawcze ?
Od czego zależy, że jedni nauczyciele inteligentni, wykształceni i pracujący w dobrze wyposażonych szkołach przechodzą przez życie nie zauważeni i nie osiągają nawet części tych rezultatów wychowawczych jakie mają inni, o mniejszym nieraz wykształceniu i pracujący w trudnych warunkach, a pozostawiający w pamięci nie zatarte wrażenie, a nieraz też wytyczają im dalszą drogę życia ?
Wzór nauczyciela formułuje się zwykle w postaci listy pożądanych zawodowo cech psychicznych i fizycznych. Wywodzi się go z różnych przesłanek np.: z określonej koncepcji pracy pedagogicznej, ze społecznej funkcji oświaty, zadań i roli nauczyciela-wychowawcy, z religii, ideologii. Opisuje się go w języku psychologicznym, wymieniając określone cechy psychiczne.
Osobowość nauczyciela odgrywa wielką rolę w procesie nauczania. Zarówno młodzież jak i pedagodzy wiedzą, że większe wyniki w pracy osiągnie nauczyciel powszechnie lubiany przez młodzież. Uczniowie chętnie wypełniają jego polecenia, a on sam ma większy wpływ na jej wychowanie i nauczanie.
Głównym celem i zadaniem nauczyciela wychowania fizycznego obok kształtowania rozwoju fizycznego, sprawności ruchowej i zdrowia dzieci i młodzieży jest ... kształtowanie fizycznej strony osobowości człowieka oraz wyrobienie takiej postawy w stosunku do własnego ciała, która pozwoliłaby jednostce na w pełni wydajne funkcjonowanie w różnych okolicznościach życia i jednocześnie dała pełnie zadowolenia i radości życia....
Jaki powinien być nauczyciel wychowania fizycznego dzisiaj, aby praca z młodzieżą przynosiła obopólne korzyści ?
Wybitny teoretyk E, Piasecki wśród wielu pożądanych cech nauczyciela wychowania fizycznego na plan pierwszy wysuwał: zdolności i zamiłowania sportowe, talent organizacyjny, pogodne usposobienie i i komunikatywność w stosunkach między ludzkich.
Inny znawca kultury fizycznej St. Strzyżewski uważa, że idealny nauczyciel wychowania fizycznego to osobnik zdrowy pod względem fizycznym, psychicznym i moralno- społecznym, o ponadprzeciętnej sprawności fizycznej, znający potrzeby rozwojowe dzieci i młodzieży, umiejący tym rozwojem pokierować.
Współczesna szkoła kładzie coraz to większy nacisk na wychowanie fizyczne, a w szczególności na nauczyciela wychowania fizycznego. To właśnie on z racji wykonywanego zawodu zobowiązany jest do pełnienia funkcji "żywego wzoru kultury fizycznej" przez własny przykład i postawę. Jako znawca "ciała" ludzkiego powinien stale wykazywać troskę o zdrowie, bezpieczeństwo i prawidłowy rozwój fizyczny całej młodzieży szkolnej, a szczególnie tej zaniedbanej w rozwoju fizycznym. Natomiast jako znawca duszy jest pedagogiem, który całą swoją osobowością, zaangażowaniem, umiłowaniem człowieka – ucznia kształtuje jego postawy, stosunek do samego siebie, społeczeństwa w którym żyje i przyszłości którą sobie zbuduje.
W dzisiejszym świecie tylko silny, wytrwały w poszukiwaniach, dążący do nieustannej wiedzy nauczyciel jest w stanie zaimponować młodzieży i wzbudzić w niej zapał oraz zainteresowanie.
Literatura :
- M. Kozakiewicz "Paradoksy Młodzieżowe" K i W Warszawa 1970
- St. Dobrowolski "Struktura umysłów nauczycieli" PZWS Warszawa 1959r.
- Zb. Zaborowski " Osobowość podnosząca-co to znaczy ?" Głos Nauczycielski 1975r. Nr 44
- Zb. Krawczyk "Studia z filozofii i socjologii kultury fizycznej" Sport i Turystyka 1978r.
- E. Piasecki "O zawodzie wychowawcy fizycznego" Polskie Towarzystwo Eugeniczne W-wa 1927
- St. Strzyżewski "Współczesne cele wychowania fizycznego oraz rola nauczyciela wychowania fizycznego w szkole i środowisku społecznym" W F i H S nr 1/1975
