Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Nagroda i kara w wychowaniu

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 7659 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

NAGRODA I KARA W WYCHOWANIU


„ A jeżeli masz dziecko, najszczęśliwszy z ludzi,
Które jest jako motyl i ptaszek i kwiat...
Spójrz w oczy swego dziecka,
w sercu ci się zbudzi radość,
której nie zaćmi najsmutniejszy świat.”
J. Ejsmond


RYS HISTORYCZNY

W starożytności uważano karę za niezbędny środek wychowawczy, przy czym utożsamiano ją z karą cielesną. Odmienne stanowisko zajmowali nieliczni. Kwyntylion (40-95r. n. e) uważał, że nauczyciel powinien się liczyć z naturą ucznia i do niej dostosowywać środki oddziaływania. W średniowieczu panował pogląd, że człowiek, którego nie bito, nie jest wychowywany.
Czasy nowożytne hołdujące ideałom oświecenia wpłynęły w widoczny sposób na zmianę poglądów pedagogicznych i na praktykę. Ale nie dokonywało się to ani łatwo, ani szybko. J. A. Komeński (1592-1670) wprowadził znaczne ograniczenie stosowania kar cielesnych w szkole, zastrzegając je tylko do „przypadków nieobyczajowych”. J. Locke (1632- 1704) pisał: Istnieje jedna wada, za którą według mego mniemania dzieci powinny być bite, a którą jest upór i bunt. Ale i w tym chciałbym tak sprawę postawić, by wstyd z powodu chłosty, a nie ból był najsilniejszą częścią kary.
W latach późniejszych narastała negacja kar. Według zwolenników naturalnego wychowania, wychowanie należy rozumieć jako organizowanie „ dobrze uregulowanej wolności”. Kary są zatem zbędne. Podobnie Pestalozzi (1746-1827) jest przeciwnikiem wszelkiego ucisku- u podstaw jego systemu leży zasada zgodności z naturą, nauczanie i wychowanie opiera on na siłach umysłowych, moralnych i fizycznych dziecka. Zawierające wiele sprzeczności są poglądy J.F. Herbarta (1776-1841). Jego zdaniem wychowanie ma polegać na „urabianiu impulsów”. Nie wykluczał jednak karania, a nawet w pewnych okolicznościach, dopuszczał stosowanie kar cielesnych, jednak rzadko.
Nawrót do naturalnego wychowania dokonał się na przełomie XIX i XX wieku. Twierdzono, że wychowanie ma polegać na znajomości natury dziecka i dostosowaniu do niej środków oddziaływania, szczególnie na uwzględnieniu samodzielności i czynnego udziału dziecka. H. Spencer (1820-1908) uznawał w wychowaniu tylko sankcje naturalne. Za błędy i wykroczenia według niego przyroda karze ludzi w sposób bezwzględny, ucząc ostrożności w późniejszym postępowaniu.
Rozwój nauk humanistycznych spowodował dalsze zmiany w poglądach na karanie. Zaczęto zwracać uwagę na osobowość dziecka, jego możliwości i aktywność. Z. Freud (1856-1937) głosił, że przełamywanie uporu dziecka na siłę powoduje przechodzenie do podświadomych, złych zachowań, a tym samym prowadzi do trudności wychowawczych. J. Borchardt twierdził, że wszelkie nagrody i kary są szkodliwe. Wychowanie wystarczy oprzeć na wrodzonych zadatkach dziecka, stworzyć mu jak najlepsze warunki rozwoju, usuwać okazje do nieposłuszeństwa i wykroczeń.
J. Korczak stworzył system wychowania, w którym stosunki między dorosłymi a dziećmi układają się na odmiennych, niż dotąd formułowanych zasadach. Pedagogika korczakowska jest pedagogiką samowychowania, jest etyczną szkołą myślenia i kształcenia. Dziecko samo oceniało swój czyn: czy jest dobry czy zły, czy zachowanie wymaga zmiany, czy zasługuje na zganienie, czy na pochwałę.
TERAŹNIEJSZOŚĆ


Pomimo ewolucji poglądów w życiu codziennym obserwujemy częste stosowanie wielu kar. Nierzadko są to kary fizyczne, skutek impulsywnej reakcji dorosłego na zachowanie dziecka. Często karzemy w sytuacji, gdy zachowanie dziecka odbiega od przyjętego przez nas ideału, gdy buntuje się , nie aprobując stawianych mu wymagań, gdy stawiane mu wymagania przerastają jego możliwości. Wielokrotnie winę za własne niepowodzenia zrzucamy na dzieci. Karzemy, bo brak nam cierpliwości na wyjaśnienia, tłumaczenie potrzeby i sensu wymagań, mieliśmy przykrości i bierzemy odwet na dziecku.
Stosowanie nagród i kar wymaga od wychowawcy znajomości mechanizmów nagradzania i karania ale i wnikliwej znajomości ucznia i jego środowiska rodzinnego. Sprawa nagradzania i karania zajmuje ważne miejsce w systemie wychowawczym szkoły. Jedno z podstawowych twierdzeń teorii zachowania brzmi: cała życiowa aktywność nastawiona jest na zdobywanie nagród a unikanie kar.
Co to jest nagroda? Jest to forma jednostkowej lub zbiorowej aprobaty czyjegoś zachowania, sprawiająca osobie nagrodzonej satysfakcję i zadowolenie oraz zachęcająca do powtarzania podobnych zachowań, a tym samym utrwalająca u niej wzory postępowania akceptowane przez środowisko.
Rozpatrując problem nagród i kar w młodszej grupie wiekowej, trzeba podkreślić, że największą wartość w wychowaniu dziecka mają oddziaływania pozytywne, takie jak zachęta, uznanie, pochwała, nagroda. Wszelkie formy nagradzania bardzo silnie oddziałują na uczucia człowieka i stanowią bodziec kierujący jego postępowaniem. Dlatego w pracy wychowawczej nauczycieli klas I-III powinny dominować takie sposoby oddziaływania na postępowanie dziecka, które sprawią mu przyjemność, dadzą poczucie zadowolenia, a tym samym najlepiej zmobilizują do pożądanego wychowawczo postępowania.
W procesie wychowania można wyróżnić następujące rodzaje nagród:
 wyrażanie aprobaty,
 przydzielanie funkcji i ról,
 darzenie zaufaniem,
 wręczanie upominków,
 nagrody symboliczne.
Warunkiem skutecznego nagradzania jest dobra znajomość dziecka. Nagroda ma być bodźcem wzmacniającym postępowanie pozytywne, zachęcającym do solidnej nauki, do zachowań znajdujących uznanie w grupie. Nagradzając pochwałą nawet niewielkie postępy, zachęcamy do dalszych prób. Uczeń rozsądnie nagradzany próbuje sił w pracy coraz trudniejszej i coraz bardziej odpowiedzialnej. Wartość nagrody polega na tym, że dostarcza nagrodzonemu pozytywnych przeżyć uczuciowych, które korzystnie wpływają na osobowość. W miłej atmosferze dziecko łatwiej znosi kłopoty i próbuje zapobiec kolejnym.
Co uważamy za karę? Kara to sztucznie lub w sposób naturalny wywołana sytuacja przykra dla osobnika, mająca zahamować ten rodzaj zachowania, który ją wywołał. Celem kary jest wytworzenie w świadomości dziecka związku niezadowolenia z czynami niepożądanymi przez otoczenie. Chodzi o to, aby dziecko dopuściwszy się przewinienia nie przechodziło nad nim do porządku dziennego, lecz odczuwało wyrzuty sumienia z powodu niezgodności swego postępowania z uznawanymi zasadami. Dlatego w przypadku postępowania niewłaściwego czasem stosuje się kary. Istnieje wiele różnych form karania wychowawczego. Najczęściej spotykanymi są:
 werbalna dezaprobata zachowań może być stosowana w sposób spontaniczny (zwrócenie uwagi, upomnienie) lub oficjalny (ostrzeżenie, nagana).Skuteczność dezaprobaty zależy od wrażliwości uczniów, od stosunku otoczenia do danego wykroczenia oraz od stopnia sugestywności wyrażenia dezaprobaty.
 obowiązek rekompensaty wyrządzonego zła, należy pamiętać, aby ciężar naprawy niewłaściwego zachowania ponosił jej sprawca, np. celowo zepsuty długopis innego dziecka powinien naprawić lub odkupić ten kto go zniszczył,
 ograniczenie uprawnień wychowanków stosuje się, gdy uczniowie mają określone prawa i przywileje,
 obowiązek zapoznania się ze skutkami swego wykroczenia stosuje się, gdy uczeń dostrzega swoje niewłaściwe zachowanie
Należy jednak pamiętać, że dziecko ciągle karane zniechęca się do pracy nad sobą i zatraca poczucie własnej wartości. Nauczyciel operując na co dzień nagrodami i karami winien uwzględniać indywidualne właściwości psychofizyczne uczniów 7-10 letnich. Są to:
 stopień wrażliwości i odporności psychicznej,
 różny poziom motywacji, aktywności psychoruchowej,
 indywidualny wysiłek,
 uwarunkowania środowiskowe.
Należy indywidualnie podchodzić do każdego dziecka ze względu na różny poziom wrażliwości emocjonalnej dzieci. Często spotykamy w szkole uczniów bardzo wrażliwych na wszelkie oceny, opinie wyrażane pod ich adresem ze strony nauczyciela czy kolegów z klasy.

ZNACZENIE NAGRÓD I KAR

Zindywidualizowany sposób nagradzania i karania powinien zaspokoić potrzebę poznania przez dziecko własnej wartości. Szczególnie dzieci klas młodszych odczuwają silnie tę potrzebę. Wychowawca powinien darzyć uczniów życzliwym uśmiechem, dobrym słowem, miłym spojrzeniem. Dzieci tak często pytają: Czy dobrze zrobiłem? Czy ładnie narysowałem? Żądają w ten sposób nagrody, pochwały. Nauczyciel powinien liczyć się z pewnymi uwarunkowaniami środowiskowymi. Jeżeli np. uczeń spóźnia się na lekcje, nie odrabia prac domowych, jest zaniedbany, obciąża to przede wszystkim rodziców, a nie samo dziecko. Nauczyciel powinien zapewnić uczniom poczucie sprawiedliwości. Będzie temu sprzyjać m.in.
 wspólne odbywanie z rodzicami spotkań poświęconych podsumowaniu postępów w zachowaniu,
 systematyczne informowanie rodziców o uzyskanych przez dzieci nagrodach i karach,
 wypisywanie na tablicy klasowej nazwisk uczniów wyróżniających się w nauce i zachowaniu.
Jeżeli wychowawca będzie stosował indywidualizację w nagradzaniu i karaniu może osiągnąć sukces pedagogiczny. Nauczmy się rozumieć i kochać dzieci. Nagradzajmy je za każdy wysiłek, starając się uniknąć kar. Pozwólmy im zaspokajać naturalną ciekawość świata, niejednokrotnie prowokując ją tak, by poszła w pożądanym przez nas kierunku. Nie wychowujmy i nie uczmy przez zakazy, groźby, nagany i kary. Każdy wszak ma prawo do bycia sobą, do godnego traktowania, do bycia człowiekiem.



Opracowała mgr Maria Kania (Mariek)

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie