Rodzina - pierwsze środowisko człowieka.
Rodzina jest pierwszym środowiskiem, w którym zaspakajane są pierwsze najbardziej podstawowe i te psychologiczne potrzeby dziecka. Poczynając od prostej potrzeby głodu i pragnienia poprzez pragnienie bezpieczeństwa ku potrzebie szacunku, miłości i akceptacji. Rodzina jest często traktowana jako system, a więc jej elementy są ze sobą wzajemnie powiązane. Każdy z jej członków, jego zachowania i problemy wpływają więc na innych, a oni z kolei oddziałują na niego.
Brak oparcia i zrozumienia w domu skutkuje poszukiwaniem przez dziecko alternatywnych środowisk, gdzie będzie czuło się ono dobrze, czuło się akceptowane i szanowane. Okazuje się, że silna więź z rodzicami jest najistotniejszym czynnikiem chroniącym dziecko przed działaniami ryzykownymi ( stosowanie srodków zmieniających świadomość, zachowanie agresywne, przedwczesne kontakty seksualne). Badania pokazują, ze tylko postawy rodzicielskie między kochającą swobodą, poprzez miłość, a kochającą kontrolą dają szanse na odczuwanie swojego domu jako przyjaznego i przewidywalnego . Jeżeli więc dziecko idzie w złym kierunku to oznacza to często, ze cały system rodzinny funkcjonuje źle .
Prawidłowa postawa rodzicielska powinna więc w sobie zawierać 2 najważniejsze aspekty
- Miłość, akceptacja, szacunek do dziecka okazywane przez szacunek dla jego uczuć, akceptację ograniczeń dziecka, dostrzeganie starań, obdarzanie zaufaniem, poświęcanie uwagi i czasu dziecku
- Granice, normy stawiane dziecku poprzez pozwalanie na ponoszenie konsekwencji własnych zachowań i egzekwowane wymagań
Założenia Szkoła dla rodziców.
Zajęcia szkoły dla rodziców zakładają przedmiotowe traktowanie dziecka . Należy nastawić się przede wszystkim na pracę nad sobą i od siebie zacząć wszelkie zmiany. Każdy rodzic musi uświadomić sobie własny, jasny system wartości, aby móc zacząć wpajać go swojemu dziecku. Wreszcie ważne jest pozbycie się pewnych stereotypów i mitów dotyczących wychowania. W szkole rodzice uczą się prawidłowych relacji z dziećmi i dobrej komunikacji, "aby dzieci nas słuchały". Warsztatowa forma zajęć daje możliwość przeżycia na sobie i doświadczenia emocji, które budzą w naszych dzieciach uwagi pod ich adresem, nasze zachowania. Tu może zacząć się droga do zmiany naszych postaw.
Poniżej przedstawię pokrótce najważniejsze przesłania "szkoły dla rodziców", które może zachęcą rodziców do udziału w niej lub tez pomoga nauczycielom w pokazaniu rodzicom drogi do swoich dzieci:
GRANICE
Porządek i ład, jasne granice i zasady są potrzebne dziecku, aby mogło bezpiecznie i prawidłowo funkcjonować. Ograniczenia mają zapobiec temu aby dziecko rozlało się jak woda nie mająca tamy. Granice pokazują dziecku co może a czego mu nie wolno, co jest dobra a co złe. Należy zaznaczyć, ze granice nie mogą być zbyt sztywne i surowe, bo skłonią one dziecko do buntu lub zamknięcia w sobie. Sami rodzice musza najpierw okreslić swoje granice a potem starć się wychodzić naprzeciw dziecku.
UCZUCIA
Emocje są krótkotrwałymi reakcjami na daną sytuację, uczucia są trwałe i kształtują się w doświadczeniu. Niektóre z nich sa przyjemne , np. radość, miłość, zadowolenie, inne niewygodne ,np. złość, zazdrość, zawiść. Każdy stan emocjonalny musi zostać przez nas zaakceptowany, nie możemy tłumić lub nie przyznawać się do istnienia niewygodnych uczuć. Pod ich wpływem działamy i te zachowania mamy obowiązek kontrolować. Nie możemy np. pozwolić dziecku aby pod wpływem złości zbiło swojego kolegę, ale możemy i musimy pozwolić mu wyrazić swoją złość ,powiedzieć o niej i pokazać, ze rozumiemy ją.
Nie możemy pozwolić, aby uczucia były panami, którzy rządzą nami i poruszają w różnych kierunkach. Z umiarem powinniśmy też dzielic się nimi z naszymi bliskimi, nie doprowadzając do "zalania" ich naszym wnętrzem
Nie powinniśmy też traktować ich jak wrogów i zwalczać zaprzeczając im. One kumulują się w nas i czekaja na moment, by wybuchnąć lub tez ujawniają się w postaci chorób psychosomatycznych, depresji, alergii, astmy.
Dlatego autorki "szkoły" zalecają rodzicom:
- uważnie słuchać dzieci- a więc utrzymywać kontakt wzrokowy, zadawać pytania wyjaśniające, nie przypisywać tego czego dziecko nie miało na myśli, nie wyśmiewać.
- zaakceptować uczucia dziecka-pozwolić na wyrażenie ich, aby złe uczucia zrobiły miejsce dobrym, pokazać jak je wyrazić aby nie zrobić krzywdy innym
- pomóż nazwać emocje, które przeżywa, np. " rozumiem, ze jesteś zły". " wygląda na to, ze jesteś smutny"
ZACHĘTA DO WSPÓŁPRACY
Dobrze jest uświadomić sobie w jaki sposób często brutalny wychowujemy dzieci do rzeczy dobrych. Sprzecznośc ta i przeżycie na sobie podobnej sytuacji pozwala zrozumieć, ze nasze metody wychowawcze wywołują u dziecka bunt, a nie chęć współpracy. Dlatego w przedstawianiu dziecku naszych oczekiwań wprowadźmy porządek:
- Opisz co widzisz ,np." widzę dwoje kłócących się dzieci" Zamiast" znowu się kłócicie"
- Opisz co czujesz , np. " nie lubię kiedy się kłócicie"
- Udziel informacji, np. " wasze pretensje możecie wyrazić ciszej"
- Wyraź jednym słowem: " cisza", "spokój"
Pamiętaj, aby swoje wymagania przedstawiać jasno, np. nie mów "zrób porządek", bo wyobrażenie porządku twoje i twojego dziecka nie ma najprawdopodobniej wiele wspólnego. Lepiej powiedzieć: "włóż klocki do pudełka, a pluszaki postaw na półce".
KARY
Nieodpowiednie zachowania dziecka muszą się spotkać z reakcja rodziców. Musi ono odczuć konsekwencje swoich błędów. Musi też wiedzieć, ze niezależnie od tego co zrobiło jest dalej kochane. Naszej ocenie podlegać muszą tylko zachowania dzieci, nie one same : " kocham cię ale nie akceptuje twojego zachowania". Musimy wyrazić nasze oczekiwania co do naprawienia szkody i pokazac sposób jej naprawienia. Można również zaproponować wybór co do sposobu. I koniecznie pokazać jasno konsekwencje takich zachowań w przyszłosci. Konsekwencji jeśli zostaną określone musimy się mocno trzymać i mimo, ze serce boli, dopełnić ich. Z własnych domowych obserwacji wyciągam nieraz wnioski, ze konsekwencja wykrzyczana w negatywnych emocjach nie jest dobrym pomysłem. Często potem nie wiemy jak z niej wybrnąć zachowując twarz. Dlatego lepiej powiedzieć" zastanowię się jak odpowiesz za swój czyn".
JAK ROZWIĄZYWAC PROBLEMY I KONFLIKTY
Konflikty nie są przyjemne, ale stanowia element każdego związku. Rozwiązywanie ich może być dla dziecka treningiem na przyszłość. Wymienia się 3 sposoby rozwiązywania konfliktów:
- Poprzez włądzę-środkiem działania jest wojna
- Poprzez prawo- środkiem działania jest sąd, a rozstrzygnięcie konfliktu zadawala tylko 1 stronę
- Poprzez interesy- środkiem działania są negocjacje- rozstrzygnięcie zadawala obie strony
Najkorzystniejsze wydaje się być 3 rozwiązanie. Negocjacja jest sposobem porozumienia szanującym obie strony i dążącym do zadowolenia ich. Tak by nikt nie czuł się pokonany i zwycięski.
Do takiego celu prowadzi kilka kroków:
- rozpoznanie i nazwanie konfliktu
- zrozumienie uczuć dziecka
- wspólne szukanie rozwiązań
- krytyczna ocena rozwiązań
- wybór najlepszego
- wprowadzenie rozwiązania w życie
ZACHĘCANIE DO SAMODZIELNOŚCI
Początkowe uzależnienie dzieci od rodziców sprawia, ze czasem trudno jest rodzicom pozwolić na rozluźnienie więzów. Miłośc do dziecka zakłada jednak danie mu samodzielności. To trudne ale konieczne dla rozwoju dziecka. Jeśli bowiem w dzieciństwie nie nauczy się ono podejmować decyzji, potem również nie będzie umiało tego zrobić. Nie będzie umiało pokonywać trudności. Nie zacznie nigdy żyć na własny rachunek. Zaborcza miłośc nie daje szans rozwoju.
Pozwól dziecku podejmować decyzje i ponosić ich konsekwencje. Doświadczenie uczy najlepiej. Nie dawaj gotowych recept na życie. To co zdobywa się samemu jest cenniejsze i na dłużej zapada w pamięć.
ROLE.
Słowa są jak nasiona zasiane w umyśle. Nietrudno więc zgadnąć, że to co i jak mówimy o dziecku i do dziecka zostawia ślad w jego spojrzeniu na siebie. Nieświadomie programujemy dzieci. " ale jesteś niegrzeczny", "ty leniu" " ty niezdaro"-to zostawia ślad w umyśle dziecka, bo mówi to dorosły, którego trzeba słuchać. On na pewno ma rację.
Spróbuj wykorzzystać każdą okazję, żeby pokazać dziecku, że nie jest złe Pozwól mu podsłuchać gdy mówisz o ni dobrze. Pokaż zachowanie godne naśladowania. Wyrażaj swoje oczekiwania.
Zrób to wszystko zanim dziecko uwięzione w swojej roli nie będzie umiało się od niej uwolnić.
POCHWAŁA I ZACHĘTA.
Wiemy z doświadczenia, ze łatwiej nam jest zobaczyć złe cechy swoje czy kogoś bliskiego, a dobre wydają się nam być tak normalne, ze pomijamy je. Stałą krytyka obniża motywację do poprawy i wysiłku. Pochwała pomaga w kształtowaniu dobrego obrazu siebie, dodaje wiary , daje bezpieczeństwo. Ważne jest mówienie o pozytywach mimo, ze wydają się one czasem banalne i oczywiste. Najlepsza pochwała nie składa się z cukierkowych epitetów pachnących sztucznością. Dobra pochwała ma 2 części:
- Opis tego co jest " widzę pięknie posprzątaną łazienkę"
- opis tego co czujesz " cieszę się, że jest taki porządek’
Dziecko pochwalone w taki sposób będzie chciało raz jeszcze usłyszeć takie słowa i na pewno zrobi wiele dla takiej chwili.
Na zakończenie.
Być może udało nam się zachęcić państwa do udziału lub przynajmniej zapoznaniem się z metodami szkoły. Na koniec krótki ale trafny cytat Woilitza
" Wychowanie bez błędów jest mitem. Nic takiego nie istnieje(...) Rodzice są ludźmi Popełniają więc błędy i nie wiedzą wszystkiego.(...) Przyznawanie się do błędów albo niewiedzy jest prawidłowym zachowaniem ze strony rodziców. Powinno być uzupełnione przez dążenie do naprawiania błędów i poszukiwanie odpowiedzi"
Psycholog-mgr Ewa Kowalska
Pedagog- mgr Edyta Kowalik
|
