Zabawy teatralne to ważny element pracy pedagogicznej przedszkola. Teatr, będący z natury rzeczy syntezą sztuk, wykorzystuje wszystkie środki wyrazu artystycznego charakterystyczne dla różnych rodzajów twórczości. Kontakt dzieci z teatrem to nie tylko oglądanie spektaklu, ale przede wszystkim zabawa w teatr.
Dziecko w wieku przedszkolnym ma naturalną potrzebę wyrażania się w różnych formach ekspresji: w mowie, ruchu, geście, rysunku, śpiewie. Z uwagi na to, że w przedszkolu prowadzone są zajęcia aktywizujące spontaniczną kreatywność dzieci, zabawa w teatr może być najbardziej interesującym i wyrazistym efektem tej pracy ujawniającym doświadczenia i osiągnięcia dzieci.
Teatr jest dla dzieci rzeczywistością wyjątkową, w której wszystko może się zdarzyć a odtwórca roli ma okazję realizować swoje marzenia, by stać się kimś innym. Wprowadzenie dzieci w świat sztuki poprzez zabawy teatralne przynosi im wiele korzyści, rozwija wyobraźnie, doskonali mowę, która staję się wyrazista i melodyjna, sprzyja umuzykalnieniu, rozwija płynność ruchów oraz zwiększa poczucie własnej wartości Jest również okazją do wspaniałej zabawy, dającej wiele satysfakcji. Udział dzieci w odtwarzaniu treści utworu skłania je do zapamiętywania, koncentrowania uwagi na określonej działalności, kulturze mówienia i zachowania się. Podczas zajęć z tej dziedziny przedszkolak maże dowiedzieć się, jak powstaje sztuka teatralna i wzbogacić swój słownik o takie pojęcia jak np. reżyser, rekwizyty, dekoracja, kostiumy, ruch sceniczny, drama czy pantomima.
Zabawy w teatr wywierają duży wpływ na postawy moralne dzieci, wyostrzają zmysł obserwacji, kształtują osobowość i rozładowują nagromadzone emocje. Każde dziecko w wieku przedszkolnym pragnie sukcesu i uznania. Właśnie przedszkolne zajęcia teatralne stwarzają ku temu najlepsze warunki.
W wychowaniu dziecka trzeba kłaść duży nacisk na przeżycia emocjonalne - uczyć je cieszyć się i smucić, dostrzegać dobro i zło. Dziecko wcielając się w postać przeżywa losy bohaterów literackich, utożsamia się z nimi, często naśladując ich postępowanie. Pozytywny bohater, z którym dziecko spotyka się na spektaklu teatralnym, zdobywa jego uznanie, pomaga w zrozumieniu, dlaczego takie zachowanie jest dobre. Występowanie negatywnych bohaterów, bo i tacy istnieją w bajkach, ma także duże znaczenie uspołeczniające.
Tworzenie w przedszkolu mini spektaklów pomaga zrealizować zadania dydaktyczno-wychowawcze, służy uatrakcyjnieniu zajęć. Dobra, radosna zabawa dzieci, w której można dostrzec przekazywane im wartości wychowania teatralnego może być źródłem satysfakcji tak dla dzieci rodziców jak i nauczyciela.
Dziecko jako aktor zdobywa świadomość, że grając kogoś, kim nie jest w rzeczywistości, że odtwarzając różne wymyślone zdarzenia, robi to po to, by lepiej zrozumieć rzeczywistość, w której żyje, że wcielając się w coraz to inne postacie poznaje perspektywy własnego przyszłego życia.
Rola inscenizacji:
- kształcenie uczuć, kształcenie postaw,
- kształtowanie wrażliwości estetycznej,
- kształtowanie świadomej dyscypliny,
- rozwijanie mowy i twórczego myślenia,
- ćwiczenie pamięci,
- rozwijanie zainteresowań czytaniem i teatrem,
- kształtowanie spostrzegawczości i umiejętności koncentracji.
Rodzaje inscenizacji:
- teatr wycinanek (sylwety),
- teatr lalek (kukiełki, pacynki, marionetki),
- teatr chiński - cieni,
- sąd nad negatywnym bohaterem,
- żywy plan - dzieci układają scenariusz,
- żywy teatr - improwizacja,
- inscenizacja utworów literackich.
Tok metodyczny - inscenizacja utworu literackiego.
1. Wybór utworu.
2. Kilkakrotne czytanie w celu zrozumienia treści.
3. Ćwiczenia w mówieniu z wyodrębnieniem wydarzeń.
4. Ćwiczenia z podziałem na role.
5. Podział ról z uwzględnieniem cech charakterystycznych przedstawionych postaci.
6. Zapamiętanie ról poprzez ćwiczeń (ćwiczenia emisji głosu - magnetofon, płyta z nagraniami).
7. Samodzielny wybór rodzaju inscenizacji.
8. Zaprojektowanie dekoracji i wykonanie jej.
9. Dobór odpowiednich rekwizytów.
10. Przygotowanie piosenek i tańców.
11. Opracowanie ostateczne scenariusza i wykonanie inscenizacji przez dzieci.
Formy pracy przygotowujące do wystąpień teatralnych:
A. Wzbogacanie słownictwa;
- rozmowy o codziennych sprawach,
- omawianie konkretnych sytuacji, ilustracji, przedmiotów,
- poznawanie synonimów wyrazów,
- układanie krótkich opowiadań.
B. Inscenizowanie sytuacji:
- np. rozmowa o modzie lub pogodzie
- rozmowa o kłopotach z dziećmi,
- dyskusja panów o samochodach.
C. Ruch:
- spontaniczne zabawy taneczne.
Drama w przedszkolu
Drama jest metodą, która umożliwia dzieciom poznawanie świata poprzez działanie. Pozwala na uwzględnienie możliwości psycho-ruchowych dzieci w wieku przedszkolnym, szczególnie dużą potrzebę ruchu.
Drama nie jest aktorstwem, odbywa się bez scenariusza. Udział w dramie jest możliwy dla wszystkich, jedynym warunkiem jest emocjonalne wczucie się w rolę. Wszystko dzieje się jeden raz i jest wynikiem sytuacji improwizowanej. W dramie nie chodzi o uzyskanie efektów artystycznych. Niekiedy mało efektownie odegrana rola jest silnie przeżywana i przynosi głębokie efekty wychowawcze. Drama jest sposobem poznawania świata. Jest metodą pedagogiczną, w której wchodzenie w określone role, pozwala kreować rzeczywistość. W dramie dziecko musi wczuć się w postać, działać a nie grać (jak w teatrze).
Zajęcia dramowe:
1. Proste doświadczenia szczególnie przydatne na poziomie nauczania przedszkolnego rozwijające wrażliwość zmysłów: słuchu, wzroku, dotyku, węchu oraz wyobraźnię.
- wprawki dramowe
- ćwiczenia dramowe
- gry
2. Gry dramowe: doświadczenia oparte na improwizacji i życiu fikcją. Mają swoje miejsce akcji, sytuację wyjściową , uczestnicy wchodzą w rolę. Całość ma charakter dramowy (np. na lotnisku oczekują rodziny na lecący samolot, który się spóźnia)
3. Teatr: zajęcia zorientowane na przedstawienia - spektakle, uczące poszukiwania)
4. Drama właściwa: zdarzenie, w skład którego wchodzą w/w trzy zajęcia. Jej celem jest zmiana nastawień i przekonań życiowych uczestników w wyniku odkrycia prawdy zawartej w sytuacjach improwizowanych.
Techniki dramowe:
- Rozmowa - najprostsza (bycie w roli). Polega nadawaniu i przyjmowaniu odpowiedzi.
- Ćwiczenia pantomimiczne - stosowany w pracy z małymi dziećmi. Sprzyja rozwijaniu plastyki ciała, koncentracji, fantazji np. rozwijanie kwiatu, mycie się, zmaganie z wichrem.
- Improwizacje - ma miejsce, gdy uczestnicy otrzymują role, temat i próbują działać zgodnie z postawionym zadaniem, jednak bez scenariusza. Oparte są często na opowiadaniu, utworze literackim.
- Inscenizacja - ma miejsce gdy zachodzi wyraźny podział na aktorów i publiczność.
- Rzeźba - zastygnięcie w bezruchu, naśladowanie jakiejś postaci, wymowa ciała, mimika ma komunikować uczucie lub sytuację.
- Żywe obrazy - najważniejsze wydarzenie zostaje uchwycone w bezruchu, np. las i śmieci.
- Film - stanowi kontynuację stop - klatki, akcja przebiega w tempie zwolnionym w najbardziej dramatycznym momencie zwolnionym i przyspieszonym.
- Rysunek - rysunek bohaterów, wyrażanie uczuć za pomocą technik plastycznych.
- Ćwiczenia głosowe - np. odgłosy przedmiotu, szelest kartek, skrzypienie butów, przesuwanie krzeseł.
- List - dla dzieci starszych - forma pisemna
- Dziennik lub pamiętnik - dla dzieci starszych - forma pisemna
Bibliografia:
1. A. J.Rychel: Jak tworzyć programy autorskie?
2. J. Awulgowa: Dziecko widzem i aktorem. Inscenizacja dla klas przedszkolnych, świetlic i domów dziecka.
3. Jurkowski i inni: Teatr lalek.
4. Cybulska i inne: Inscenizowanie zabaw na podstawie literatury dziecięcej.
5. E.Bełczewska, A.Łada-Grodzicka: ABC...Program XXI wieku
6. M. Giermakowski: Propozycja modelu konstruowania programu autorskiego
7. J. Dorman: Zabawa dzieci w teatr.
8. M.Świecka: Drama w edukacji
9. K. Pankowska: Edukacja przez dramę
10. Way Brian: Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży.
11. J. Awulgowa, Świątek: Małe formy sceniczne w pracy przedszkola.
12. A. Misiurska: Zrobimy teatrzyk lalkowy.
13. T. Kudliński: Maska i oblicze teatru.
14. H. Piaścik: Nasz teatrzyk.
15. A. Szymańska: Drama w nauczaniu początkowym.
16. Z. Wójcik: Zabawa w teatr. 1 i 2 część
17. Praca zbiorowa Edukacja w przedszkolu, Wyd. Raabe (C.1.1 s. 38, 19, 22)
18. Wychowanie w przedszkolu 7/95, 8/2001, 11/2000
19. Forum nauczycieli - moja szkoła nr 1. Teatr przy okazji
20. Dziecko 11/2000 - Domowy teatrzyk.
21. L. Rybotycka: Gry dramatyczne.
24. K. Panakowska: Drama, zabawa, myślenie
22. B.Wag: Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży
Beata Pająk-Raś |
