W dobie kryzysu wartości, jaki obserwuje się w naszej rzeczywistości, zaczynając od środowiska rodzinnego, a kończąc na aferach w świecie polityki, cieszy książka poświęcona wychowaniu, traktowanemu jako harmonijny rozwój wszystkich władz człowieka (przygotowującemu w pełni do życia, nie tylko ziemskiego, ale i wiecznego).
Rzadko się zdarza, aby książka tego typu wytrzymała próbę zmieniających się czasów i poglądów, a praca amerykańskiej autorki żyjącej na przełomie XIX i XX wieku taką właśnie jest. Ellen White nie angażuje się w sprawy szczegółowych programów, czy też wyższości jednych systemów wychowawczych nad innymi, ale z niezachwianą pewnością odsyła czytelników do Biblii, gdzie upatruje źródło mocy i mądrości. Na przykładzie niektórych bohaterów biblijnych pokazuje funkcjonowanie systemu wychowania, który został ustanowiony na początku świata. Wychowanie młodego pokolenia leżało w gestii rodziny, a po osiedleniu się w Ziemi Obiecanej, jako pomoc rodzicom, powołano szkoły prorockie, gdzie poza nauką obowiązywała zasada samodzielnego utrzymywania się uczniów z uprawy roli i pracy w rzemiośle. Takie zasady nauczania ukształtowały życie Dawida i Salomona, w czasie panowania, których Izrael osiągnął największą potęgę.
Według autorki dom rodzinny powinien stać się pierwszą szkołą dla dziecka, w której zwłaszcza matka, powinna zdawać sobie sprawę ze znaczenia swej roli w formowaniu charakteru w kierunku dobra. Bardzo ważną sprawą jest wdrażanie od najmłodszych lat do posłuszeństwa, które miałoby się stać nawykiem. Ma ono na celu nauczenie dziecka panowania nad sobą. Ellen White tak radzi rodzicom: "Pomóżcie mu zrozumieć, że wszystko na świecie podlega jakiemuś prawu, a nieposłuszeństwo przynosi w konsekwencji nieszczęście i cierpienie." Szkoda, że we współczesnych rodzinach ta idea jest często tylko teorią lub odwrotnie - szkodliwym "tresowaniem".
Chociaż książka napisana została tak dawno, to widać w niej ducha nowoczesnych poglądów pedagogicznych, podkreśla się w niej konieczność rozwijania u dziecka poczucia godności osobistej i ufności we własne możliwości.
Podoba mi się w pracy E. White koncepcja współpracy rodziców ze szkołą. Oto co czytamy: "Niestety wielu rodziców błądzi pod tym względem. Niszczą prawie zupełnie dobry wpływ nauczyciela na dzieci nieprzemyślaną i bezpodstawną krytyką." W całej książce przewija się nagana oczerniania, plotkowania, krytykanctwa, zazdrości i tych wszystkich cech, które powodują powstawanie między ludźmi niewłaściwych emocji, a nierzadko w konsekwencji wrogości i różnego rodzaju fobii.
Warte podkreślenia jest również poruszane zagadnienie harmonijnego rozwoju dzieci (zarówno strefy psychicznej, duchowej, jak i fizycznej). Wydaje się może, że mówienie o zdrowym odżywianiu i o aktywności ruchowej jest wynalazkiem ostatnich lat. Autorka udowadnia, że poglądy na temat właściwego oddychania, osobistej higieny, sportu, odpowiedniej ilości snu, pojawiały się już sto lat temu (równocześnie, właśnie wtedy apteki sprzedawały tytoń jako lekarstwo). Innym ciekawym aspektem poruszanym w tej pracy jest traktowanie przyrody, jako nauczyciela. Do obowiązków rodziców i wychowawców, według autorki, należy troska o rozbudzanie w młodych umysłach dążeń odkrywania piękna w przyrodzie, a przez to poznawania miłości i mądrości Bożej.
Omawiana praca ukazała się nakładem Ch.I.W. "Znaki Czasu" w 1992r, polecam ją wszystkim rodzicom i pedagogom. Z pewnością, towarzysząca jej refleksja, wskaże każdemu czytelnikowi nowe kierunki w relacji z wychowankami, a może tylko, albo aż utwierdzi niektórych w dobrym postępowaniu.
Izabela Glazer
Szkoła Podstawowa nr 3 w Żywcu |
