Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Arkadia jako ogród krajobrazowy XVIII w

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 3389 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Powstanie ogrodów krajobrazowych w Polsce poprzedziły liczne kontakty kulturalne z Francją, Anglią i Chinami. Ogród taki składał się z różnych części, które miały swoja kompozycją wywołać konkretne wrażenia i nastroje. Należała do nich m.in. scena melancholijna, skłaniająca do wspomnień, zadumy i refleksji. Sytuowano ją w miejscach zacisznych, skrytych zakamarkach ogrodu. Wprowadzenie do ogrodów monumentów kojarzących się z kamieniami nagrobnymi (uran, grobowców, ruin, kaplic, mauzoleów) przywoływało myśl o śmierci i przemijaniu, ale zarazem zgodnie z jedną z istotniejszych idei sentymentalizmu i romantyzmu - o osiąganej dzięki nim nieśmiertelności.

W Polsce pierwszą realizatorką ogrodów krajobrazowych była Urszula Lubomirska, która około 1740 roku założyła Ratyradę, koło Rzeszowa, czyli tzw. dziki park.

W następnych latach nastąpiło rozwinięcie układów ogrodów krajobrazowych. Są to ogrody sentymentalne, klasycystyczne i romantyczne. Chronologicznie i ze względu na rozwój krajobrazowej formy ogrodów najwcześniejszy jest typ założeń sentymentalnych, traktowanych także jako wstępna faza ogrodów romantycznych. Główny ich rozwój trwał do około 1784 roku. Później ukształtowały się ogrody klasycystyczne oraz równolegle - rozwinięte układy ogrodów romantycznych.

Ogród sentymentalny.

Reprezentantem najsławniejszym, tej grupy jest Arkadia koło Łowicza. Początki ogrodu sięgają 1778 roku, kiedy ówczesny właściciel dóbr nieborowsko - bolimowskich, kasztelan wileński Michał Hieronim Radziwiłł, stał się właścicielem wsi Łupia, położonej w odległości pięciu staj na zachód od Nieborowa, przy szlaku prowadzącym do Łowicza. W tym miejscu bowiem młoda kasztelanowa i dama dworu warszawskiego Helena z Paździeckich zapragnęła, wzorem swoich przyjaciółek, a zarazem rywalek na polu mecenatu artystycznego, Izabeli Czartoryskiej i Elżbiety Lubomirskiej, założyć wyimaginowaną, pasterską krainę szczęścia. Arkadia Heleny Radziwillowej, stając się miejscem przeznaczonym do wypoczynku i sentymentalnych rozważań na tle romantycznej przyrody i architektury pełnej symbolicznych znaczeń, spełniała w sposób idealny wymagania ówczesnego gustu, wyrażała modną w epoce oświecenia filozofię powrotu do natury i korzeni przeszłości.

W programie tego ogrodu jako motyw przewodni przyjęty został mit arkadyjski, wiążący w sobie symbole miłości, piękna i szczęścia wypełniającego tę bajeczną krainę skażonego jednak myślą o śmierci i przemijaniu. Wergiliusz, interpretujący poetycko ten mit attycki, otoczył pojęcie śmierci uczuciem melancholii, podkreślając jednocześnie dysonans pomiędzy idyllicznym otoczeniem a cierpieniem ludzkim.

Architektoniczną i ogrodową oprawę zaprojektował Szymon Bogumił Zug przy osobistym zaangażowaniu i udziale Heleny Radziwiłłowej. Pomysły architektoniczne dla Arkadii szkicowali: Aleksander Orłowski, Józef Sierakowski, Jan Piotr Norblin, a niektóre późniejsze budowle projektował Henryk Ittar. Prace rzeźbiarskie wykonał Gioacchino Staggi, a malarskie - Jan Piotr Norblin. W charakterze ogrodnika - dekoratora zatrudniony był Wojciech Jaszczołd.

Pierwszymi budowlami, które powstały w Arkadii jeszcze w 1780 r., były: Kaskada i Chata przy Wodospadzie, znane z relacji Ernesta Lehnodorffa i z rysunku Jana Piotra Norblina. Zapewne jeszcze przed 1783 r. został wzniesiony jeden z pierwszych pawilonów arkadyjskiego ogrodu - Przybytek Arcykapłana, zwany także Łazienkami, zbudowany częściowo z rudy darniowej oraz fragmentów lapidariarnych, gotyckich i renesansowych, w tym rozet, maszkaronów i altanów, dłuta Jana Michałowicza z Urzędowa, wydobytych z rozbieranego w tym czasie zamku prymasowskiego i kaplicy świętej Wiktorii w kolegiacie łowickiej. W zbiorach Czartoryskich w Krakowie zachowała się teczka z rysunkami Norblina, które w kilku przypadkach są niewątpliwie pomysłami architektonicznymi dotyczącymi tego obiektu, częściowo uwzględnionymi w trakcie realizacji przez Zuga.

W 1783 roku nad brzegiem sztucznego stawu wzniesiona została Świątynia Diany, główna budowla arkadyjskiego założenia parkowego.

Szymon Bogumił Zug po wielu po wielu poszukiwaniach i wahaniach udokumentowanych bogatym materiałem rysunkowym zrealizował ostatecznie wariant budowli o klasycznych proporcjach, ozdobionej ażurowej portykiem, wspartych na czterech kolumnach jońskich oraz takim samym półkolistym pteronem od południowego wschodu. Do 1785 roku trwały jeszcze prace związane z wystrojem sztukateryjnym i malarskim wnętrz. Autorem plafonu, wyobrażającego Jutrzenkę wyprowadzającą rumaki Apollina i nie zachowanych malowideł z widokami Powązek Izabelli Czartoryskiej był Jan Piotr Norblin, zaś twórcą plafonu w Gabinecie Etruskim, ze sceną przedstawiającą Amora i Psyche, oraz dekoracji ściennej z motywami naczyń etruskich i rzymskich.

W tym samym czasie powstał także Luk Grecki, stanowiący oprawę widokową dla świątyni Diany oglądanej od wschodu. W 1784 r. nad kaskadą wodna został wzniesiony Akwedukt, stanowiący pod względem funkcjonalnym most łączący brzegi Lupii tuz przy ujściu do wielkiego stawu. Około 1790 r. powstał nagrobek na Wyspie Topolowej, wzorowany na grobowcu Jana Jakuba Rousseau w Ermenonville.

Rysunki Norblina sygnalizują istnienie na terenie Arkadii jeszcze kilku innych budowali, które wzniesione zostały w osiemdziesiątych latach i powinny być uznane za dzieło Zuga. Były to chatki Filemona i Baucydy, stojące po obu stronach wodozbioru, umieszczonego na wprost bramy wejściowej do parku. Innym zagadkowym obiektem naszkicowanym przez Norblina była budowla wkomponowana w zbocze pagórka, przypominająca fortyfikację ziemną.

Z drobniejszych form architektonicznych zdobiących Arkadię, w których rozpoznajemy rękę Zuga, należy wymienić Bramę Czasu, Zakątek Melancholii, wejście na Pola Elizejskie oraz krąg ołtarzy na Wyspie Ofiar.

W latach dziewięćdziesiątych pod kierunkiem Zuga następuje dalsza rozbudowa Arkadii. Na początku tych lat powstaje Grota Sybilli, nad którą został zbudowany, w latach 1795-1798, murowany z czerwonej cegły Domek Gotycki z przyległą od południa galerią arkadową oraz kaplica usytuowaną na przeciwległej skarpie.

Z 1793 r. pochodzi pierwszy z serii dziewiętnastu projektów Zuga, dotyczący nieistniejącej już dzisiaj kaplicy grobowej w Arkadii, zwanej Grobowcem Złudzeń. W grobowcu, którego wnętrze zostało ostatecznie wyposażone w 1809 r. spoczęły prochy trzech zmarłych córek Heleny Radziwiłłowej: Krystyny, Anieli i Róży.

Bibliografia:
1. W. Piwkowski, Nieborów - Arkadia, Rzeszów 1989.s. 49,51,54,55-57
2. G. Ciołek, Ogrody polskie. Warszawa 1954.

mgr inż. Grażyna Pomorska

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie