Środki dydaktyczne są jednym z elementów dobrze zorganizowanego procesu nauczania - uczenia się. Ich stosowanie warunkowane jest celami, zasadami, metodami i formami nauczania oraz treściami programowym i wiekiem uczniów.
Program nauczania zintegrowanego wskazuje na konieczność stosowania szerokiego zespołu środków dydaktycznych w celu umożliwienia dziecku wielostronnego polisensorycznego poznawania rzeczywistości. Środki dydaktyczne spełniają swoją rolę wtedy, gdy staną się źródłem wrażeń i spostrzeżeń, a więc będą podstawą myślenia i mówienia.
Środki dydaktyczne, według Cz.Kupisiewicza, to przedmioty, które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk itd., ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznanie rzeczywistości.
Środkami dydaktycznymi będą wszystkie przedmioty materialne i znaki symboliczne, które pośredniczą w poznaniu obiektywnej rzeczywistości i umożliwiają nabywanie umiejętności jej przekształcania. Stanowią one składnik środowiska materialnego, w którym przebiega proces nauczania - uczenia się(1).
Mają one ogromną wartość w nauczaniu szczególnie klas 1-3 i znajdują zastosowanie, gdy nauczyciel wykorzystuje zabawy i gry dydaktyczne. Każde pojęcie matematyczne może być przyswojone przez uczniów za pośrednictwem wielu środków dydaktycznych. Stopień skomplikowania stosowanego środka dydaktycznego nie może przekraczać możliwości percepcyjnych uczniów. Im prostsza jest jego konstrukcja tym łatwiej jest dziecku skoncentrować uwagę na problemie matematycznym. Współczesne środki dydaktyczne mogą być z powodzeniem wykorzystywane dla różnicowania zadań pod względem stopnia trudności. Dzięki nim nauczyciel ma możliwość nie tylko systematycznego rozwijania myślenia dzieci lecz równocześnie stałego oddziaływania na ich motywację uczenia się.
Zróżnicowanie zadań ma pozytywny wpływ nie tylko na uczniów, którzy mają trudności w przyswajaniu wiedzy, ale również na uczniów zdolnych, łatwo i szybko ją przyswajających. W obu przypadkach różnicowanie trudności wpływa pozytywnie na rozwój osobowości ucznia.
Do gier i zabaw stosować można pomoce będące w posiadaniu szkoły, jak np. tablice magnetyczne do umieszczania różnych synkretów.
Bardzo użyteczną pomocą są klocki logiczne - czyli komplet klocków do rozwijania logicznego myślenia. Jest to komplet wzorowany na zestawie klocków Dienesa. Można wykorzystać również "liczby w kolorach", "karty logiczne", "patyczki", "liczydła", "klocki arytmetyczne".
Obok tego typu pomocy na lekcjach matematyki, na których wykorzystane są gry i zabawy można i należy używać również niekonwencjonalnych pomocy, a mianowicie różnego rodzaju drobnych przedmiotów zastępujących tradycyjne pionki w grach planszowych, przedmiotów codziennego użytku. Można również samodzielnie przygotować plansze do gier, czy proste rysunki i ilustracje, które znajdą zastosowanie w grach i zabawach. Jedyną zasadą obowiązującą jest, aby pomoce były estetyczne i swoim atrakcyjnym wyglądem zachęcały dzieci do zabawy.
Przypisy:
1. M. Lelonek, T. Wróbel (red.): Praca nauczyciela i ucznia w klasach 1-3, WSiP, Warszawa 1990.
Bibliografia:
1. Dudzińska I., Fintowska T.,Ratyńska H., Trojanowska B. : Sto pomysłów zabaw i gier z Domowego Przedszkola, WSiP, Warszawa 1992.
2. Grzesik J. Gry i zabawy matematyczne - zadania dla dzieci w młodszym wieku szkolnym. "Życie Szkoły" 1984, nr 4.
3. Lelonek M., Wróbel T. (red.) : Praca nauczyciela i ucznia w klasach 1 - 3, WSiP, Warszawa 1990.
Gabriela Kupka
Szkoła Podstawowa nr 3 w Rydułtowach |
