Człowiek XXI wieku musi umieć czytać, być odważny, aktywny i twórczy, musi szybko reagować na bezustannie zmieniający się świat. Trudno jest więc wyobrazić sobie funkcjonowanie człowieka we współczesnym świecie bez znajomości i umiejętności korzystania z komputera. Urządzenie to stało się nieodzowną częścią codziennego życia, jest powszechne w każdym zakładzie pracy, w szkole. Komputer pojawia się także w wielu domach i nasze dzieci chętnie z niego korzystają. Niestety, w większości przypadków jest on wykorzystywany do gier. Dzieci godzinami przesiadują przed ekranem monitora, fascynując się grami z elementami przemocy (treścią 90% gier jest agresja). Hasła typu "celuj i strzelaj", "dołóż mu", "zabij" są najczęstszymi poleceniami w tych grach. Dzieci angażują się emocjonalnie w przebieg każdej gry i przenoszą agresję do codziennego życia. Nic więc dziwnego, że wiele osób widząc takie zastosowanie komputera, podważa sens wprowadzania go do pracy z dziećmi.
Od rodziców i nauczycieli zależy, w jaki sposób dzieci będą korzystały ze zdobyczy techniki i komputera. Nie ma najmniejszej wątpliwości, że komputer jest nowoczesnym narzędziem edukacyjnym, o szerokich możliwościach zastosowania. Wiele programów służy do nauki i do sprawdzania wiadomości z różnych przedmiotów nauczania, (oprogramowanie edukacyjne przeznaczone do zastosowania w klasach I-VI jest dość bogate, a oferta rynku nadal się zwiększa). Znaczna ich część jest opracowana na zasadzie "uczymy się bawiąc". "Bawiąc się z komputerem", dzieci ćwiczą pamięć, wyrabiają spostrzegawczość, koordynację ręki i oka, a więc umiejętności niezbędne podczas nauki szkolnej. Dodatkowo dzieci wyrabiają u siebie umiejętności samodzielnego myślenia, dokonywania wyborów i podejmowania odpowiednich decyzji. Zabawy z komputerem uczą również dokładności, wytrwałości w komunikowaniu się (udzielania czytelnych i zrozumiałych wyjaśnień). Praca z komputerem korzystnie tez wpływa na: rozbudzanie zainteresowań, rozwijanie zdolności, uczą samodyscypliny i koncentracji na wykonywanym zadaniu.
W przypadku wyboru właściwego programu edukacyjnego nie trzeba aktywizować uczniów (nawet tych słabych), ponieważ współczesne programy potrafią znacznie dłużej niż inne środki dydaktyczne przyciągać uwagę dziecka. Praca uczniów z komputerem oznacza nie tylko korzystanie z gotowych programów. Dzieci mogą tworzyć własne prace i dokumenty, które następnie drukowane i powielane mogą być użyteczne w życiu codziennym. Możliwość zredagowania pracy na komputerze, a następnie jej wydrukowanie jest źródłem ogromnego zaangażowania i dostarcza dzieciom wiele radości i dumy z samodzielnie wykonanej pracy. Dzieci pisząc na komputerze popełniają mniej błędów ortograficznych, niż gdy robią to w sposób tradycyjny. Korzystanie z edytora graficznego jest źródłem ciekawych ćwiczeń usprawniających percepcję wzrokową, orientacje przestrzenną i sprawność manualną.
Ważną zaletą komputera jest możliwość łatwego dostępu do informacji. Dzieci korzystając z multimedialnych encyklopedii, a także Internetu, mają szybki kontakt ze światem, uczą się wyszukiwania informacji.
W momencie, gdy trwają starania Polski o członkostwo w strukturach europejskich Internet może odegrać dużą rolę w kształtowaniu w świadomości europejskiej, w upowszechnianiu wiedzy o Europie i promowaniu polskiej tożsamości. Internet daje też ogromne możliwości nawiązywania kontaktów. Korzystanie z Internetu powinno zawsze przebiegać pod kontrolą osoby dorosłej (ogromny potencjał edukacyjny tkwiący w tej sieci - nie zawsze jest wiarygodny i etyczny, może mieć zły wpływ na rozwój dziecka).
Komputer ma duże zastosowanie w reedukacji dzieci z trudnościami w nauce. Za pomocą odpowiednich programów możemy rozwijać mowę dzieci, a także pomóc im w nauce czytania, pisania, liczenia i rozwiązywania zadań. Komputer zastępuje nauczyciela, jest zdecydowanie bardziej cierpliwy. Ucząc się przy jego pomocy, uczeń może wielokrotnie powtórzyć te same czynności, aż do momentu osiągnięcia sukcesu. Komputer rozwija zainteresowania i samodzielność, dostarcza rozrywki i relaksu.
Należy jednak pamiętać o zagrożeniach jakie za sobą niesie praca z komputerem. Nie kontrolowana przez dorosłych może stać się źródłem nerwic, lęków czy negatywnych postaw, ponieważ nie daje możliwości ciągłego, żywego, dwustronnego kontaktu miedzy dorosłym, a dzieckiem.
Zbyt częste lub długotrwałe stosowanie tego samego programu może wyrobić u dzieci pewien schemat postępowania, doprowadzić do automatycznego wykonywania zadań, ograniczając w ten sposób inne możliwości poznawcze i zdolności do twórczego myślenia. Może to znużyć lub zniechęcić dzieci.
Ciągłe przesiadywanie przed komputerem może stanowić poważną przyczynę wad postawy, skrzywień kręgosłupa. Nasilają się także poważne wady wzroku oraz uszkodzenie nerwów odpowiedzialnych za ruchy nadgarstka i dłoni. Długotrwałe narażenie na intensywne bodźce świetlne, płynące z kolorowych ekranów, może w poważnym stopniu naruszyć sprawne funkcjonowanie mózgu. Szczególne niebezpieczne dla psychiki młodego człowieka może być nie kontrolowane korzystanie z gier komputerowych, w których dominuje agresja. Aby wygrać, gracz sam dokonuje czynów agresywnych i choć jest to agresja symulowana, a nie dokonywana w rzeczywistości to gracz oswaja się z nią i nabiera wprawy. Może to doprowadzić do osłabienia wrażliwości moralnej dziecka, zatracenia poczucia realizmu - wielokrotna śmierć bohatera i możliwość "cudownych ozdrowień", a także do wzrostu agresywności.
Praca z komputerem niesie też zagrożenie społeczne (wyizolowanie ze społeczności grupowej, anonimowość, przestępczość komputerowa) oraz intelektualne (bezkrytyczne zaufanie w możliwości komputera).
O tym, jak komputer zostanie wykorzystany w życiu naszych dzieci decydujemy my - dorośli (rodzice, nauczyciele). To od nas zależy jakie programy będą uruchamiane i w jaki sposób dziecko z nich korzysta.
Pamiętajmy więc o tym, że:
- programy komputerowe w tym także gry muszą być dostosowane do wieku dzieci i ich zainteresowań dzieci myślą inaczej niż dorośli, w ich umysłach szybciej utrwalają się schematy, nawyki myślowe i nierealne przekonania, czego skutki mogą być widoczne w przyszłości,
- podsuwajmy dzieciom dobre pomysły i propozycje gier, służmy im radą i pomocą, rozmawiajmy, dzielmy z nimi ich przeżycia i doznania dbajmy o ich prawidłowy rozwój psychiczny i fizyczny,
Komputer to nie zabawka, praca z nim wymaga odpowiedzialności. Musimy dzieci jej nauczyć. Dopiero wówczas będą się bawić, a zarazem uczyć.
LITERATURA
"Wychowawca" 2000 nr 6 "Media a wychowanie" A.Urbanek
"Życie szkoły" 2000 nr 9 "Komputer w edukacji wczesnoszkolnej" A. Hoss
Edukacja i dialog 1997 nr 9 M. Braun-Gałkowska "Gry komputerowe a psychika dziecka"
Nowa szkoła 1999 nr 9 M. Wiater "Przemoc na ekranie komputera"
Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 1997 nr 9 M. Braun-Gałkowska "Wpływ gier komputerowych na psychikę dziecka"
Wychowawca 2000 nr 2 G. Dziurok "Mocne stany zniewolenia"
Dariusz Dudek
Szkoła Podstawowa nr 1 w Przysietnicy |
