Ćwiczenia śródlekcyjne ważnym elementem profilaktyki
wad postawy
Jak wiadomo z rozwoju psychofizycznego człowieka, u uczniów w wieku 7- 10 lat obserwuje się przemożną tendencję do ogromnej ruchliwości oraz przewagę procesów pobudzenia nad hamowaniem. Ruchliwe dzieci nie umiejące usiedzieć na jednym miejscu zostają w pewnym sensie „przypisane” ławce szkolnej, która zmusza je do siedzenia przez 45 minut.
Zachowanie dzieci szczególnie w klasach młodszych nauczyciele powinni zaakceptować i jako pedagodzy starać się wyjść naprzeciw potrzebom ruchowym ucznia. Owszem, nie należy pobłażać uczniom w każdej sytuacji i pozwalać na różne „wybryki”, które często balansują na krawędzi ryzyka. Zadaniem nauczycieli jest stworzenie pewnych warunków na lekcjach, które pozwolą zrelaksować uczniów, odprężyć nerwowo i psychicznie, ożywić układ wegetatywny oraz zmysły, pobudzić układ oddechowy i krążenia, a przede wszystkim skorygować postawę ciała. Cel ten można osiągnąć poprzez zajęcia śródlekcyjne, które są krótkimi zestawami ćwiczeń trwającymi 2- 5minut. Ćwiczenia te mają jeszcze jedną zaletę. Wyrabiają trwały nawyk stosowania aktywnego wypoczynku w toku pracy umysłowej, nauki w szkole i w domu. Aspekt ten jest bardzo ważny, ponieważ pozwala na utrzymanie zdrowia przez
całe życie.
Ćwiczenia śródlekcyjne są sprzymierzeńcem nauczyciela, mobilizują bowiem uczniów do pracy i podnoszą efekt lekcji. A przecież tylko pełna sprawność fizyczna ucznia jest podstawowym warunkiem powodzenia w nauce.
Zajęcia śródlekcyjne wprowadzamy w momentach objawów zmęczenia uczniów: spadek percepcji, rozmowa, wiercenie się, oznaki niepokoju lub apatii. Czas oczywiście tych objawów zależy od wieku uczniów, stopnia wdrożenia do obowiązków szkolnych, charakteru lekcji, warunków higienicznych w klasie, miejsca lekcji w planie, pory roku.
Tok ćwiczeń śródlekcyjnych jest następujący :
- ćwiczenia szyi,
- ćwiczenia ramion,
- ćwiczenia tułowia w różnych płaszczyznach,
- ćwiczenia nóg,
- ćwiczenia oddechowe lub śpiew.
Przykładowe zestawy ćwiczeń śródlekcyjnych dla klas młodszych :
Zestaw I
1. Zegar. Skłon głowy w lewo, wyprost, w prawo, wyprost ( tik – tak).
2. Dotykanie w siadzie prawą ręką lewej łopatki i odwrotnie, lewą ręką prawej łopatki.
3. Sprężyna. Wykonywanie rytmicznych półprzysiadów.
4. Skaczące żabki. Naśladowanie w miejscu skoków żabek.
5. Gaszenie świeczki. Głęboki wdech i wydech.
Zestaw II
1. Skłony głowy w przód z przyjęciem niedbałej postawy, skłon głowy w tył ze stopniowym wyprostem kręgosłupa.
2. Karły i olbrzymy. Z przysiadu podpartego wyprost do wspięcia na palce z przeniesieniem ramion w górę.
3. Stajemy jak żuraw. Na klaśnięcie nauczyciela stanie na jednej nodze, przełożenie ręki pod kolanem wzniesionej nogi i chwyt za nos. Na następne klaśnięcie zmiana nogi.
4. Marsz w miejscu. Wysokie unoszenie kolan ze śpiewem.
Zestaw III
1. Marsz w miejscu z książką na głowie.
2. Przekładanie książki – z ręki do ręki nad głową, za plecami, pod kolanami.
3. Siad na ławce z książką na głowie.
4. Skoki w miejscu z książką między nogami.
Zestaw IV
1. Człowiek zmęczony i wypoczęty. Siedząc na krześle bezwładny skłon w dół i powolny powrót do poprawnego ustawienia głowy.
2. Zabawa w łapki.
3. Ukłon japoński. W parach naprzeciw siebie, w siadzie klęcznym na krześle wykonujemy na zmianę skłony z głębokim wdechem i wydechem.
4. Na klaśnięcie obrót dzieci wokół siebie i postawa – raz w lewo, raz w prawo.
Zestaw V
1. Rysowanie litery głową np. C, I, S, itp.
2. Policjant. Nauczyciel kieruje ruchem na skrzyżowaniu pokazując ręką różne kierunki. Dzieci naśladują go.
3. Korkociąg. Siedząc na ławce, ramiona na biodrach skręty tułowia w prawo i w lewo z wyciąganiem tułowia w górę.
4. Otrzepywanie butów z piasku przed wejściem do szkoły.
5. W marszu na palcach w miejscu – głęboki wdech, na piętach - wydech.
Zestaw VI
1. Koń kiwa głową. Skłony głowy w przód z lekkim przyciąganiem brody, i w tył, z wydłużaniem szyi.
2. Żabka. Stojąc, wykonywanie ruchów pływackich żabki rękami a następnie siedząc na krześle tyłem do siebie, wykonywanie ruchów pływackich żabki nogami.
3. Zanurzanie się do wody. Dwójkami do siebie trzymając się za ręce przysiady i powrót do postawy.
4. Szycie na maszynie. Podskoki obunóż w przód i tył.
5. Gaszenie zapałki. Głęboki wdech i wydech.
Zestaw VII
1. Tak – nie. Siedząc – skłony głowy w przód i w tył ( potakiwanie) oraz skręty głowy w prawo i lewo ( przeczenie).
2. Pokazywanie sufitu i podłogi. W rozkroku, skłon w przód, dotknięcie dłońmi podłogi, wyprost i wskazanie dłońmi sufitu.
3. Wchodzenie po wysokich schodach. Marsz w miejscu z wysokim unoszeniem kolan.
4. Marsz w miejscu ze śpiewem znanej piosenki.
Zestaw VIII
1. Pocieranie ucha o bark. Dotykanie uchem barku, raz lewym, raz prawym.
2. Wieszanie bielizny. Stojąc w lekkim rozkroku z wyciągniętymi ramionami w górę naśladowanie rozwieszania bielizny.
3. Koci grzbiet. Z przysiadu podpartego wypychanie bioder w górę i powrót do przysiadu podpartego.
4. Podskoki na jednej nodze. – na przemian.
5. W staniu syczenie jak wąż.
Zestaw IX
1. Dzięcioł. Skłonami i skrętami głowy naśladujemy dzięcioła kłującego w pień drzewa.
2. Pokazywanie wyciągniętą ręką kierunków stron świata ( dla kl. I wyznaczonego przedmiotu).
3. Zbieranie żołędzi. W marszu w miejscu naśladowanie zbierania żołędzi.
4. Skoki przez plecak.
5. Zdmuchiwanie pióra z wyciągniętej dłoni.
Zestaw X
1. Ptaszek pije wodę. Przysiad podparty, skłony głowy w przód i w tył z cofaniem brody.
2. Ptaszek rusza skrzydełkami. Stojąc w małym rozkroku, wznosy i opusty ramion.
3. Ptaszek szuka jedzenia. Skłony tułowia w przód ze zwrotem w prawo, w lewo, za siebie.
4. Ptaszek uczy się latać. Z przysiadu podpartego przejście do postawy z ramionami uniesionymi w górę w skos.
5. Podskoki ptaszków. Stopy razem, podskoki obunóż w miejscu.
Zestaw XI
1. Spoglądanie na podłogę i sufit. Skłony głowy w dół i w górę.
2. Boksowanie się. Postawa, ruch ramion i nóg naśladujące pracę boksera na ringu.
3. Rozglądanie się . W małym rozkroku skręt tułowia w lewo, w prawo z luźno opuszczonymi ramionami.
4. Huśtanie. Dwukrotne wspięcie na palcach i powrót do postawy.
5. Gaszenie świeczki. Głęboki wdech i wydech.
Zestaw XII
1. Oglądanie się za siebie. Skręt głowy w prawo, a następnie w lewo.
2. Kraul w staniu z lekkim pochyleniem tułowia. Ruchy ramion jak do kraula.
3. W siadzie tyłem do siebie ruchy nóg do kraula.
4. Wylewanie wody z ucha. Podskoki jednonóż.
5. Dmuchanie materaca.
Zestaw XIII
1. Pajac kiwa głową. Skłony głowy w przód i w tył.
2. Pajac rysuje koła. W małym rozkroku ramiona w bok, rysowanie coraz większych kół, a następnie coraz mniejszych.
3. Pajac jedzie na rowerze. Siedząc tyłem do siebie naśladujemy ruchy nóg podczas jazdy rowerem.
4. Podskoki pajaca. W staniu podskoki rozkroczno – zwarte z wymachami ramion w bok i w dół
5. Pajac w staniu wykonuje kilka głębokich wdechów i wydechów.
Zestaw XIV
1. Ruchem głowy liczymy wszystkich uczniów w klasie.
2. Naśladowanie rzutu dużej piłki znad głowy w przód.
3. Zmniejszanie się o połowę. Wykonanie głębokiego przysiadu.
4. Szycie na maszynie. W staniu ciężar ciała na jednej nodze, druga noga na palcach i zmiana. Przenoszenie ciężaru ciała z jednej nogi na drugą.
5. Chuchanie na zimne ręce. Głęboki wdech i wydech ustami.
Zestaw XV
1. Człowiek zmęczony i wypoczęty. Siedząc na krześle bezwładny skłon w dół i powolny powrót do poprawnego ustawienia głowy.
2. Zabawa w łapki.
3. Ukłon japoński. W parach naprzeciw siebie, w siadzie klęcznym na krześle wykonujemy na zmianę skłony z głębokim wdechem i wydechem.
4. Na klaśnięcie obrót dzieci wokół siebie i postawa – raz w lewo, raz w prawo.
Uczniowie klas starszych potrzebują również ćwiczeń rozluźniających, gdyż ich prawidłowy rozwój jest niezmiernie ważny.
Wydaje nam się, że uczniowie klas starszych są przystosowani do ciągłego przebywania w ławkach, że są zdolni do przyswajania nauki przez ciągłe 45 minut. Owszem – ich możliwości percepcyjne, zdyscyplinowanie i umiejętność skoncentrowania się pozwalają nauczycielowi przeprowadzić lekcję bez jakiejkolwiek „ mikropauzy”. Ale, czy cel lekcji zostaje zrealizowany? Czy uczniowie zmuszając się do ciągłej koncentracji nie są znużeni? Należy pamiętać, że uczniowie starsi, szczególnie w wieku dojrzewania są również narażeni na pojawienie się lub pogłębienie istniejących już wad kręgosłupa. Ćwiczenia śródlekcyjne nie są przeznaczone wyłącznie dla klas najmłodszych. Swoją funkcją mają również służyć uczniom starszym, młodzieży a także ludziom dorosłym pracującym często w pozycji siedzącej.
Przykładowe ćwiczenia śródlekcyjne dla uczniów klas starszych :
Ćwiczenie 1
„ Oddychanie”. Siadamy wygodnie, opieramy się i zamykamy oczy. Kładziemy obie ręce na brzuchu tak, aby końce palców obu dłoni stykały się. Oddychamy głęboko, równomiernie i na 1 – 2 minuty świadomie wprowadzamy się w stan rozluźnienia. Próbujemy zrobić wydech przez brzuch aż z dna miednicy.
Ćwiczenie 2
„Rozluźnienie ramion”. Zwijamy dłonie w pięści i naciskamy nimi na uda. Utrzymujemy napięcie przez około 6 sekund, pamiętając o równomiernym oddechu. Potem rozluźniamy się i próbujemy poczuć, co się dzieje z rękami i ramionami ( około 30 sekund). Odczujemy świadomie różnicę między stanem napięcia a rozluźnieniem.
Ćwiczenie 3
„ Prostowanie tułowia”. Kilka razy prostujemy tułów i unosimy głowę, wypinając lekko do przodu klatkę piersiową. Delikatnie poruszamy ciałem i głową w lewą i prawą stronę.
Ćwiczenie 4
„ Ptasi odpoczynek”. Stajemy luźno na ugiętych lekko nogach, ręce zwisają swobodnie. Powoli odrywamy pięty od podłoża, przenosimy ciężar ciała na palce stóp. W trakcie tego ruchu jednocześnie delikatnie, łagodnie unosimy ręce, aż będą rozpostarte u góry, nieco wyżej niż ramiona w formie skrzydeł ptaka.
Ćwiczenie 5
„ Rozluźnienie twarzy’. Napinamy wszystkie mięśnie twarzy przez zaciśnięcie zębów, ściśnięcie policzków, zmrużenie oczu i zmarszczenie czoła. Utrzymujemy napięcie przez około 6 sekund, rozluźniamy się i przez następne 40 sekund chłoniemy rozluźnienie.
Ćwiczenie 6
„Rozluźnienie karku”. Przyciągamy podbródek do piersi i naciskamy lekko głowę rękoma.Utrzymujemy napięcie przez około 6 sekund, następnie rozluźniamy.
Ćwiczenie 7
„Rozluźnienie barków i tułowia”. Ściągamy łopatki, napinamy mięśnie brzucha i pośladki. Utrzymujemy napięcie przez 6 sekund, a następnie rozluźniamy.
Ćwiczenie 8
„Rozluźnienie nóg”. Opieramy się obydwiema stopami o podłoże i napinamy wszystkie mięśnie nóg. Utrzymujemy napięcie przez 6 sekund rozluźniamy się i świadomie odczuwamy różnicę między stanem napięcia i rozluźnienia.
Ćwiczenie 9
„Podróż przez ciało”. Śledzimy w myśli drogę rozluźnienia kolejnych partii ciała, które pokonaliśmy i czujemy, jakie są poszczególne części ciała, lekkie czy ciężkie. Wyczuwamy różnicę w porównaniu ze stanem przed ćwiczeniami.
Opracowała : Iwona Górna
Literatura :
1. Demeter R. : Wesołe ćwiczenia. PZWL. Warszawa 1973.
2. Hurlock E. : Rozwój dziecka. PWN. Warszawa 1985
3. Kutzner – Kozińska M. : Korekcja wad postawy. WSiP Warszawa 1986
4. Owczarek S. Bondarowicz M. Zabawy i gry ruchowe w gimnastyce korekcyjnej WSiP Warszawa 1997
5. Przybylak Z. Samouzdrawianie relaksem i autosugestią. A.W. „ Comes”.
Warszawa 1994.
|
