www.szkolnictwo.pl

SCENARIUSZ ZAJĘĆ EDUKACYJNYCH Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE VI Z WYKORZYSTANIEM PRACOWNI KOMPUTEROWEJ

Pomysł: mgr Teresa Ossolińska
mgr Lidia Gmerek

Temat: Niezwyciężonej Warszawie i jej nieśmiertelnym obrońcom – nasza pamięć i serca. W 60. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego.
Cele ogólne:

• odbiór i porównanie oddziaływania różnych dziedzin sztuki ( proza, poezja, film)
• porównanie i rozumienie różnych dziedzin kultury
• rozumienie zjawisk historycznych i kulturowych ważnych dla inspiracji dzieł
• łączenie treści z języka polskiego, historii, ścieżek edukacyjnych
• korzystanie z zasobów kulturowych Internetu

Cele operacyjne:
Wiadomości
Po lekcji uczeń:

• rozumie istotę pojęcia "patriotyzm"
• dostrzega wielowarstwowość dziedzictwa historycznego i kulturowego
• rozróżnia swoiste cechy różnych kodów komunikacyjnych

Umiejętności
Po lekcji uczeń:

• porównuje strukturę różnych tekstów kulturowych
• dostrzega ich odniesienie do zjawisk historycznych
• redaguje wypowiedzi
• umie korzystać z różnych żródeł informacji
• umie dokonać selekcji zebranych informacji
• umie w różny sposób zapisywać i prezentować zebrane materiały
• opisuje tworzywo dzieła literackiego i filmowego w aspekcie przeżyć bohaterów
• posługuje się na lekcji nowoczesnymi środkami medialnymi (potrafi podłączyć, uruchomić, wykorzystać do określonego celu), takimi jak telewizor, magnetowid, komputer, internet.
• wykorzystuje media jako narzędzie pracy intelektualnej
• formatuje tekst
• zapisuje tekst w pliku na dysku w wyznaczonym miejscu

Środki dydaktyczne:

• fragmenty "Pamiętnika z powstania warszawskiego" M. Białoszewskiego (kopie kserograficzne)
• wybrane wiersze z tomu "Budowałam barykadę" A. Świrszczyńskiej (kopie kserograficzne)
• fragmenty pracy ucznia z komputerem – przeszukiwanie Internetu wg podanych informacji
• trzy kartki szarego papieru, markery, magnesy

Metody, formy pracy:

• rozmowa dydaktyczna
• burza mózgów, piramida wartości
• dyskusja
• ćwiczenia praktyczne
• uczenie się przez odkrywanie
• instrukcja dla ucznia w formie karty pracy
• pokaz multimedialny
• praca indywidualna i grupowa

Czas: 90 minut

I. Wprowadzenie:

1. Czy i dlaczego powinniśmy znać historię swego kraju?
   • wypowiedzi uczniów
   • uzasadnianie wypowiedzi
2. Podjęcie próby zdefiniowania pojęcia "patriotyzm" z punktu widzenia współczesnego nastolatka
   • burza mózgów
   • zapis w postaci "pajączków" np. patriotyzm miłość do ojczyzny budowanie pozytywnego wizerunku ojczyzny dbanie o dobre imię ojczyzny
3. Sporządzenie w trzech grupach piramidy wartości – uczniowie wpisują po wcześniejszych ustaleniach na kartkach szarego papieru pięć wartości ważnych – ich zdaniem – w życiu młodego Polaka.
   • odczytanie propozycji każdej z grup
   • ustalenie jednej wspólnej propozycji piramidy wartości
   Polecenie: proszę stworzyć dokument w Apple Works6 – Malowanie – z ustaloną wspólnie piramidą i zapisać ją w swojej teczce na serwerze szkolnym.
4. Pytanie:
   Jakie ważne wydarzenie w życiu narodu miało miejsce w sierpniu br.? Co nim wiecie?
   - swobodne wypowiedzi uczniów.

II. Rozwinięcie:

1. Sugestia nauczyciela.
   Jak pojmowali patriotyzm 60 lat temu ludzie, którym przyszło żyć w czasach "apokalipsy spełnionej", którym historia kazała uczestniczyć w dramatycznych zdarzeniach i dokonywać heroicznych wyborów.
   Niektórzy z nich mieli wtedy po kilkanaście lat jak Wy.
         Porozmawiajmy o ludziach, którzy uczestniczyli w powstaniu warszawskim. Jak żyli w ciągu 63 dni powstania?
   Kim byli? Co robili?
2. Posłuchajcie, jak dwoje twórców, którzy przeżyli traumę powstania, opisuje tamte dni.
   1. Krótko o genezie "Pamiętnika z powstania warszawskiego" M. Białoszewskiego i tomie wierszy "Budowałam barykadę" Anny Świrszczyńskiej.
   2. Odczytanie wybranych fragmentów (uczniowie mają przed sobą kopie kserograficzne; w trakcie czytania pokaz zdjęć Warszawy z galerii Warszawiacy w powstaniu 1944 zamieszczonych w Internecie) – załączniki nr 1-2.
   3. Refleksje uczniów.
   4. Praca w grupach (załącznik nr 3).
   5. Sprawozdanie z pracy.
3. Obejrzenie fragmentu filmu dokumentalnego "Pamięć powstania"
   1. Projekcja wybranych fragmentów filmu.
   2. Wrażenia uczniów.
   3. Odniesienie do poznanych tekstów literackich – porównanie warstwy werbalnej, dżwięku i obrazu.
4. Rozdanie Karty pracy ucznia z komputerem – przeszukiwanie Internetu wg podanych informacji (załącznik nr 4).
   1. Praca z komputerem.
   2. Sprawozdanie z pracy.
5. Ćwiczenie.
   1. Spróbujcie nazwać wartości, które były ważne dla powstańców warszawskich. Postaraj się, żeby były to rzeczowniki. Praca w trzech grupach. Możliwe propozycje, np.:
      patriotyzm
      odwaga
      nieugiętość
      wolność
      niepodległość
   2. Porównanie piramidy wartości.

III. Zakończenie:

1. Proszę o uruchomienie wyobrażni. Wybuchło powstanie. Czy wziąłbyś udział? TAK/NIE Dlaczego?
2. Zredagowanie notatki z lukami (na komputerze). Wyrazy z bazy danych zastosuj w odpowiedniej formie.
   Otwórz dokument ze swojej teczki na serwerze szkolnym o nazwie: KARTA PRACY. Wykonaj polecenia.
   Zapisz swój wypełniony dokument pod nawą: KASRTA PRACY – imię.
   60 rocznica wybuchu Powstania............................. skłania do przemyśleń i ........................ nie tylko dorosłych.
   My, młodzi, budując oblicze........................świata, powinniśmy pamiętać o..........................., o które walczyli powstańcy............................: prawie do...................... i szczęścia, prawie do........................... i godnego................................ .
   Baza danych: w komputerze
   
   warszawski, refleksja, współczesny, wartość, Warszawa, wolność, pokój, życie
   
3. Odczytanie notatki i wydrukowanie.
4. Praca w domu
   1. Zredaguj ogłoszenie nt wieczoru poetyckiego w 60 rocznicę wybuchu powstania warszawskiego pt. "Kiedy się miłość śmiercią stała" dla uczniów naszej szkoły.
   2. Narysuj plakat, będący realizacją tematu lekcyjnego (dla chętnych).

Załącznik nr 1
Miron Białoszewski
Pamiętnik z powstania warszawskiego
(fragmenty)
     Wylecieliśmy na Chłodną. Ulica była w chmurach. Rudych i burych. Od cegieł, dymu. Jak to się ustało, zobaczyliśmy straszną zmianę. Rudoszary pył siedział na wszystkim. Na drzewach. Na liściach. Gruby na centymetr chyba. I to zniszczenie. Jedna wacha ubyła. Ale jakim kosztem. Zresztą zaczęło się już zmieniać. Na niespokojnie. I na coraz gorzej. I widokowo. Od placu Żelaznej bramy, od placu Bankowego, od Elektoralnej Chłodną po naszej stronie pod murem lecieli i lecieli ludzie, kobiety, dzieci, wszyscy schyleni, szarzy, posypani czymś. Pamiętam, że zachodziło słońce. Paliło się. Ludzie lecieli i lecieli. Potokiem. Ze zbombardowanych domów.
     U szyi leja rynkowego zebrane w kupę skupienia tłoku z ludzi; gruzów; te pomieszane już, wiszące, sterczące, lecące – bo coraz jeszcze coś leci, zlatuje (przecież wciąż się dalej jeszcze z m i e n i a!) – te Freta, Kożla, Franciszkany. Rozłupane kamienice. Nadbudówki. Po ileś pięter. Rozłupane na piony. W ukosy. Puste. W wióry. W wisiory. Z wapna, trzcin, desek, cegieł. Strasznie dużo tego. Z tego była cała Warszawa. Prawie. Te pięciopiętrowe też: trzcina, wapno, cegła, dachy. Czyli drzazgi. Rozsypki. Suche to. Jak trafiało w to, to to tryskało. Dom po domu. Wisiały z dziur po balkonach albo z niczego już po nich – gzymsy podstawkowe – konsole z blachy. Huśtały się. Brzęczały. Tłukły. Cienkie, puste w środku.
     Było świeżo po bombardowaniu. Właśnie tu. Z daleka już brak było narożnej trzy albo czteropiętrowej kamienicy. Nie. Nie z daleka. To jak wracaliśmy. Ale to jak się już wiedziało. Bo szliśmy Wilczą. A zbombardowany był róg Wilczej i Mokotowskiej. Całkiem roztrzaskany. Właśnie roztrzaskany. Na sucho. Trzeszcząco. Na dechy, trzciny, mur, cegły. Resztki, poszarpane, stały, wisiały. Kamienica wysypała się na ulice. Na obydwie. Na skrzyżowanie. I rozsypała. Posypała. Bo tego było i było. Coraz rzadziej, im dalej. To decha, to cegły. A suche wszystko!(...)
     Przecież tyle kanałów, ule ulic. Czyli jeszcze raz miasto. Trzecia Warszawa, licząc od wierzchu. Pierwsza na wierzchu właśnie. Ta z przejściami przez podwórza i sienie. Druga – schronowa. Z systemem podziemnych połączeń. A pod tą podziemną jedną ta podpoziemna. Z ruchem. Z regulowaniem. Z napisami.
     Huk był chyba przy wleceniu zaraz za Marszałkowską. Może w tych piwnicach. Potem wylecieliśmy. Na wierzch. Zaczęła się Sienna. Tylko – jak ona i ta cała okolica wyglądała! Ona, i te boki, i te tyły. A dlaczego leciało się nią samą? No bo po prostu wszystko było zapisane. Z przejściami razem. Zbombardowane. I piętrzyło się na jakie dwa piętra! Jak się gnąć okiem. Bo i w lewo, i w prawo. Gdzieniegdzie coś tam sterczało. Ale to się nie kojarzyło z życiem. Nie przypuszczało się, że pod takim czymś mogą siedzieć ludzie. A siedzieli. Ci, co ocaleli. (...)
(...) i nagle nie ma miasta, nie ma domów, no...rozpacz...
     Tak właśnie to, że już spokój. Koniec. Po wszystkim. Dwieście tysięcy ludzi leży pod gruzami. Razem z Warszawą.

Załącznik nr 3

KARTA PRACY

1. Kto opowiada o wydarzeniach w przedstawionych tekstach?
2. Co możesz powiedzieć o bohaterach przytoczonych fragmentów? Kim są? Wskaż odpowiednie cytaty.
3. Podkreśl wyrazy wskazujące na zachowania ludzi. Jaka jest ich rola w tekście?
4. Co można powiedzieć o uczuciach i przeżyciach ludzi? Podaj przykłady.
5. W jaki sposób jest opisane miasto? Odczytaj odpowiednie fragmenty.
6. Spróbuj powiedzieć coś o języku i stylu prezentowanych utworów.

Czy możesz podzielić się swoimi spostrzeżeniami?

Załącznik nr 2

Anna Świrszczyńska "Budowałam barykadę" (wybór)

Budując barykadę

Baliśmy się budując pod ostrzałem
barykadę.

Knajpiarz, kochanka jubilera, fryzjer,
wszystko tchórze.
Upadła na ziemię służąca
dźwigając kamień z bruku, baliśmy się bardzo,
wszystko tchórze – 
dozorca, straganiarka, emeryt.

Upadł na ziemię aptekarz
wlokąc drzwi od ubikacji,
baliśmy się jeszcze bardziej, szmuglerka,
krawcowa, tramwajarz,
wszystko tchórze.

Upadł chłopiec z poprawczaka
wlokąc worek z piaskiem,
więc baliśmy się
naprawdę.

Choć nikt nas nie zmuszał,
zbudowaliśmy barykadę 
pod ostrzałem.

Harcerz

Ma szesnaście lat, 
kosmyk włosów nad czołem, 
brzuch wklęsły z głodu,
oczy, które tydzień nie spały, 
i karabin, który zdobył na wrogu 
dziesięcioma palcami.
A między żebrami ma energię 
paliwa rakiety kosmicznej.

Mieli dwanaście lat

Dwu ich poszło rozbrajać żandarma 
Jeden sypnął piaskiem w oczy, drugi
do kabury skoczył po pistolet.
Tylko jeden wrócił wieczór do mamy 
z pistoletem.

Ostatnie polskie powstanie

Opłakujemy godzinę 
kiedy się wszystko zaczęło 
kiedy padł pierwszy strzał.

Opłakujemy sześćdziesiąt trzy dni 
i sześćdziesiąt trzy noce 
walki. I godzinę 
kiedy się wszystko skończyło.

Kiedy na miejsce, gdzie żyło milion ludzi, 
Przyszła pustka po milionie ludzi.

Żona mówi do męża

Nie pójdziesz z nimi, tam śmierć.
Nie puszczę cię na śmierć.
Niech wszyscy idą, nie pójdziesz,
Niech wszyscy umrą, nie pójdziesz.

Nie patrz tak na mnie 
tymi oczami.
Ja mam prawo. Ja walczę
o swoje życie. Nawet pies 
ma prawo walczyć o życie.
(...)

Umiera piękno

Płonie muzeum. Jak słoma 
pali się piękno 
czczone przez pokolenia.
Bezcenne
Jak ciało człowieka.

Strzelać w oczy człowieka
Pamięci Wieśka Rosińskiego

Miał piętnaście lat 
Był najlepszym uczniem z polskiego. 
Biegł z pistoletem 
na wroga.

Zobaczył oczy człowieka,
Powinien był strzelić w te oczy.
Zawahał się.
Leży na bruku.
Nie nauczyli go
na lekcji polskiego
strzelać w oczy człowieka.

Jak krew z tętnic

Idą 
ulicami drogami 
wiozą rannych 
prowadzą starców 
niosą tobołki i dzieci.
Idą 
czasami ktoś spojrzy za siebie
za nimi palą się chmury.
Idą wyciekają jak krew z tętnic miasta.

Załącznik nr 4

Karta pracy ucznia z komputerem- przeszukiwanie Internetu wg podanych informacji
Imię i nazwisko..........................
Klasa..................................
Data............................................

1. 1. Uruchom przeglądarkę Mozilla z Doka.
   2. Na pasku adresowym wpisz adres strony: www.polska.pl/galeria
   3. Na otwartej stronie kliknij w odnośniki wg kolejności (znajdziesz je po lewej stronie):
      Foto galerie>Galerie dedykowane>Skarby Dziedzictwa Narodowego>Twoja historia>Wydarzenia>Powstanie Warszawskie.
   4. Z dostępnych galerii wybierzcie "Powstanie Warszawskie – fotografie Eugeniusza Lokajskiego".
2. Przyjrzyjcie się bardzo uważnie fotografiom. Odpowiedzcie na pytania.
   1. Co przedstawiają fotografie?
      ....................................................
   2. Co robią ludzie zatrzymani w kadrze?
      Ogólnie:
      ..........................................................................
      Szczegółowo:
      ..........................................................................
   3. Spróbuj określić nastrój, przeżycia, uczucia tych ludzi.
      ..........................................................................
   4. Twoje refleksje.
      ..........................................................................

mgr Lidia Gmerek - nauczycielka informatyki
mgr Teresa Ossolińska - nauczycielka języka polskiego
SP Międzybórz