Reforma oświaty stawia wielkie zadania przed obecnym i przyszłym nauczycielem - wychowawcą. Zawód nauczyciela nie ogranicza się jedynie do nauczania, ale zobowiązuje również do wychowania. Staje się on specjalistą projektującym i tworzącym warunki samorozwoju ucznia. Wdrażana reforma akcentuje to ważne zadanie szkoły i nauczyciela wychowawcy. Szkoła ma wspomagać rodzinę w wychowaniu, ma współpracować z domem w tym zakresie.
Zaplanowane wychowanie młodego pokolenia, oparte o spójny, wypracowany przez wszystkie podmioty działające w szkole system wychowawczy, nie daje sam w sobie wysokiej skuteczności wychowawczej. Należałoby uwzględnić zespołową pracę wszystkich nauczycieli oraz jak największe zaangażowanie rodziców.
Niewątpliwą pomocą byłyby wzorcowe metody diagnozowania i monitorowania jakości środowiska wychowawczego, służące do wykrywania sygnałów zagrożeń rozwojowych, których źródło może istnieć w szkole lub w internacie.
System wychowawczy powinien podlegać ewaluacji nie tylko na koniec roku szkolnego, wskazane jest wprowadzanie zmian systematycznie, w zależności od występujacych potrzeb i sytuacji w szkole. Ewaluacja powinna być prowadzona z udziałem całej rady pedagogicznej.
Wszyscy nauczyciele powinni dokonywać profejsonalnej refleksji nad własną pracą. Prowadzić powinna ona nie tylko do lepszego poznania każdego ucznia, lecz także dostarczyć nauczycielom orientacji w ocenie jego działań wychowawczych.
Rzetelna ewaluacja własnej pracy nauczyciela wymaga informacji na temat panującej w klasie /grupie atmosfery, sukcesach uczniów w procesie uczenia się, ich postawach i zachowaniu - o tym wszystkim, co ma wpływ na proces wychowawczy. O wynikach ewaluacji należy z uczniami rozmawiać, negocjować, planować i wprowadzać zmiany w klasie /grupie.
Organizowanie warunków, sytuacji do efektywnego uczenia się i wychowania wymaga od nauczyciela /wychowawcy różnorodnych umiejętności. Uczeń, czy nauczyciel mają swoje potrzeby, prawa i uczucia. Ten międzyludzki wymiar stanowi o nawiązaniu efektywnej relacji edukacyjnej i wychowawczej. Często trudności i niepowodzenia w procesie nauczania, wychowania mają swoje źródło w zaniedbywaniu czy nieumiejętnym budowaniu dobrych stosunków międzyludzkich.
Dobrze jest, gdy między uczniem, a nauczycielem występuje: uczciwość, otwartość, wzajemna troska, poszanowanie odmienności i indywidualności oraz wzajemne uwzględnianie potrzeb. Dzięki powolnemu, delikatnemu procesowi zmian kontakt nauczyciela i ucznia, a także szkoła może stać się bardziej ludzką placówką, a efektywne nauczanie i wychowanie bardziej prawdziwe.
Podstawową umiejętnością, którą powinien posiadać nauczyciel /wychowawca jest zdolność nawiązywania i podtrzymywania kontaktu z uczniem. Umiejętności komunikacyjne ułatwiają nauczycielowi rozpoznawanie obszaru swojej akceptacji, fałszywej akceptacji, dezaprobaty i fałszywej dezaprobaty niektórych zachowań uczniów i przyczyn własnych do nich ustosunkowań. Brak takiej świadomości wywołuje bariery komunikacyjne.
Waże jest, by nauczyciel /wychowawca w toku codziennych spraw i problemów rozpoznawał, definiował i rozwiązywał własne problemy, problemy innych ludzi, problemy w swoim otoczeniu i drugiego człowieka. Taki sposób rozumienia i działania nauczyciela zmierza do wytworzenia zaangażowania w formowanie sytuacji edukacyjnej umiejętności wychowawczej - przestrzeni uwolnionej od problemów.
Zauważenie problemu przez nauczyciela jest ważne, ale niewystarczające. Aby rozwiązać problem potrzebna jest chęć, czas i kompetencje. Tworzenie społecznych warunków, dawanie dziecku jasnych komunikatów, pozwoli uczniowi uświadomić i rozwiązać swój problem. Te działania wychowawcze wywołają zmiany u ucznia oraz zmiany nastawień i przekonań w nauczycielu.
Sylwetka moralna człowieka kształtuje się od urodzenia przez całe życie. Należy na dziecko wpływać systematycznie w życiu codziennym, a nie tylko mówić o tym, jak powinno postępować. Wskazane jest spojrzenie również na siebie, czy słuszne są nasze wychowawcze wymagania i przekonania.
Trzeba wychowywać człowieka, któremu nie tylko byłoby dobrze, ale z którym byłoby innym dobrze.
Genowefa Okoniewska
OSW nr 2 w Bydgoszczy
Bibliografia:
1.) Izabela Śliwa ,,Zreformować wychowanie’’ w http://www.vulcan.edu.pl
2.) Danuta Wrzeszcz ,, Ewaluacja w szkole - jej potrzeba’’ w http://publikator-nauczycielski.w.interia.pl
3.) L. Szulczewska: ,,Na ciebie patrzy dziecko.’’
|
