Spis treści
1. Wstęp
2. Charakterystyka programu
3. Główne działy programu
A. Dom
B. Środowisko
C. Ochrona przyrody
4. Zestaw zadań pomocniczych w realizacji programu
5. Przykładowe scenariusze
6. Projekt ewaluacji
7. Literatura
1. WSTĘP
Ekologiczna ścieżka edukacyjna służy integracji wiedzy i umiejętności wiedzy ekologicznej nauczanej w szkole. Jest to zestaw treści i umiejętności o istotnym znaczeniu wychowawczym, których realizacja może odbywać się w ramach nauczania różnych przedmiotów (bloków przedmiotowych).
Edukacja ekologiczna służy rozwijaniu wrażliwości na problemy środowiska i kształtowanie odpowiedzialności za środowisko, w którym żyją uczniowie. Treści ekologiczne poznane na lekcjach przyrody można wykorzystać na matematyce, na czym skupiamy się w tym programie (utrwalając i poszerzając wiedzę ekologiczną). Kształtując pojęcia matematyczne i mówiąc jednocześnie o problemach ochrony środowiska czy ekologii w domu, emocjonalnie angażujemy uczniów do rozwiązywania problemów ekologii.
2. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
Program ścieżki ekologicznej opracowany został przez szkolny zespół przedmiotowy matematyczno – przyrodniczy w celach:
a) Realizacji zagadnień ekologicznych na lekcjach matematyki i przyrody, co pozwoli na poszerzenie i utrwalenie wiedzy o ekologii oraz wzrost świadomości ekologicznej;
b) Nabywanie umiejętności logicznego powiązania i wykorzystania wiedzy o ekologii przy rozwiązywaniu a także projektowaniu zadań matematycznych;
c) Poszukiwania, porządkowania i wykorzystania informacji z różnych źródeł;
d) Rozwijania zainteresowań z dziedziny ekologii;
e) Kształtowania umiejętności w formułowaniu i wyciąganiu prawidłowych wniosków;
f) Kształtowania umiejętności analizowania danych liczbowych i przekładania ich na konkretne sytuacje środowiskowe.
Program ten realizowany jest na lekcjach matematyki i przyrody w klasach IV-VI szkoły podstawowej.
Tematyka zadań i ćwiczeń dostosowana jest do poziomu wiekowego danej klasy i podzielona została na trzy zasadnicze działy:
1. Dom
2. Środowisko
3. Ochrona Przyrody
Strategie i metody stosowane w nauczaniu ścieżki ekologicznej:
- Strategia asocjacyjna, czyli tradycyjne przekazywanie wiedzy, którą uczniowie mają sobie przyswoić;
- Strategia problemowa, organizowanie warunków i sytuacji umożliwiających samodzielne zdobywanie wiedzy przez rozwiązywanie problemów teoretycznych i praktycznych;
- Strategia operacyjna ukierunkowana na organizację działania uczniów obejmującego czynności manualne i intelektualne.
Metody nauczania:
1. Podające ( pogadanka, opowiadanie)
2. Problemowe (praca z mapą, analiza danych, diagramów, schematów)
3. Eksponujące (pokaz, film, wystawa)
4. Praktyczne (wykonywanie map, rysunków, diagramów, rozwiązywanie zadań – obliczanie, metoda projektu, obserwacja).
3. GŁÓWNE DZIAŁY PROGRAMU
Dom
1. Treści:
- Segregacja śmieci;
- Oszczędność wody;
- Materiały budowlane szkodliwe dla zdrowia (azbest, PCV, eternit)
- „Zdrowa żywność”
2. Osiągnięcia – Uczeń potrafi:
- Segregować śmieci;
- Uzasadniać potrzebę i zaproponować możliwości racjonalnego gospodarowania energią i wodą w domu;
- Wymienić i opisać materiały ekologiczne stosowane w budownictwie i wymienić materiały szkodliwe dla zdrowia;
- Wyjaśnić pojęcie zdrowej żywności i ułożyć przykładowy jadłospis;
- Odczytywać informacje z tabeli, wykresów i map;
- Przedstawiać w postaci graficznej dane przedstawione w tabeli
- Przedstawiać przyczyny i skutki zjawisk;
- Opisywać sytuacje przedstawione w zadaniu za pomocą wyrażenia arytmetycznego i prostego algebraicznego;
- Analizować otrzymane wyniki i ocenić ich sensowność;
- Wykonać obliczenia dotyczące długości, wagi, czasu, pieniędzy
i powierzchni.
3. Procedury:
- Obserwacja czystości i segregacja śmieci w najbliższym otoczeniu według poznanych zasad;
- Obliczanie wydatków domowych na energię i wodę;
- Spotkanie z architektem;
- Układanie ekologicznego posiłku;
- Ankieta dotycząca zwyczajów żywieniowych w domu;
- Wystawa opakowań ekologicznych;
- Rozwiązywanie zadań tekstowych.
Środowisko
1. Treści:
- Wpływ człowieka na środowisko przyrodnicze;
- Sposoby zapobiegania zanieczyszczeniu środowiska;
- Szkodliwość palenia tytoniu i przebywania w zadymionych pomieszczeniach;
- Czystość wody w zbiornikach wodnych;
- Zagrożenia i sposoby ochrony lasów;
- Skutki niszczenia obszarów leśnych;
- Znaczenie terenów zielonych w naszym otoczeniu;
- Zagrożenia wynikające z wypalania łąk.
2. Osiągnięcia – Uczeń potrafi:
- Podać, na czym polega negatywny wpływ człowieka na środowisko;
- Wymienić podstawowe sposoby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami;
- Wyjaśnić, na czym polega zjawisko smogu i kwaśnych deszczów;
- Wykazać szkodliwość palenia tytoniu;
- Podać znaczenie wody dla człowieka, zwierząt i roślin;
- Ocenić czystość wody w jeziorze;
- Wykazać, jaką rolę pełnią lasy w przyrodzie i w życiu człowieka;
- Podać sposoby zapobiegania niszczeniu lasów;
- Wyjaśnić, dlaczego należy dbać o zieleń;
- Przedstawić bardzo szkodliwe skutki wypalania łąk;
- Omówić zasady bezpiecznego rozpalania ognisk;
- Wykorzystać w sytuacjach praktycznych właściwości liczb, figur, zjawisk, obiektów przyrodniczych, elementów środowiska i stosować je do rozwiązywania problemu;
- Opisać sytuacje przedstawione w zadaniach za pomocą diagramu, mapy i planu;
3. Procedury
- filmy o oddziaływaniu człowieka na środowisko;
- spotkanie z przedstawicielem lokalnie działającej organizacji ekologicznej (Agenda 21)
- inscenizacja z okazji Dnia Ziemi lub apel;
- określenie największych trucicieli powietrza i wód;
- doświadczenia z zanieczyszczeniami powietrza;
- wycieczka do lasu – obserwacja środowiska leśnego;
- opisywanie stanu czystości lasu i szukanie źródeł zanieczyszczenia;
- zajęcia na ścieżce dydaktyczno- przyrodniczej;
- analiza fauny i flory łąkowej;
- rozwiązywanie zadań tekstowych.
Ochrona przyrody
1. Treści:
– potrzeba ochrony zasobów przyrodniczych;
- najważniejsze gatunki chronione zwierząt i roślin w Polsce;
- znaczenie rezerwatów, parków narodowych i pomników przyrody;
- zasady zachowania na terenach chronionych;
- negatywne skutki działalności człowieka na kuli ziemskiej;
- degradacja zasobów mórz i oceanów;
- skutki niszczenia warstwy ozonowej – efekt cieplarniany;
- skutki działalności człowieka w najbliższej okolicy;
2. Osiągnięcia – uczeń potrafi:
- uzasadnić potrzebę ochrony zasobów przyrodniczych;
- wymienić najważniejsze gatunki chronione;
-wymienić najbliżej położone i najbardziej znane parki narodowe, rezerwaty i pomniki przyrody;
- zachować się właściwie na terenach chronionych;
- odróżniać krajobraz naturalny i przekształcony przez człowieka;
- wskazać lokalne źródła zanieczyszczeń;
- omówić zasadnicze konsekwencje efektu cieplarnianego;
- określić znaczenie osiągnięć człowieka dla rozwoju cywilizacyjnego;
- odczytywać informacje z diagramów, wykresów, tabel;
3. Procedury:
- wycieczka do paku narodowego lub rezerwatu;
- wycieczka do pobliskiego pomnika przyrody;
-spotkanie z przedstawicielem lokalnie działającej organizacji ekologicznej;
- spotkanie z pracownikiem Urzędu Miejskiego odpowiedzialnym za sprawy ochrony środowiska;
- filmy i ilustracje dotyczące zagrożeń ekologicznych;
- rozwiązywanie zadań tekstowych
PROJEKT EWALUACJi
W klasie VI po 3 latach realizacji programu ścieżka edukacyjna „Ekologia w bloku matematyczno – przyrodniczych” proponujemy zorganizowanie turnieju Wiedzy matematyczno – ekologicznej, który będzie sprawdzianem stopnia realizacji a także przydatności opracowanego przez nas programu. Ta forma sprawdzania wiedzy jest zwykle pozytywnie odbierana przez uczniów mobilizuje ich do większego zaangażowania w poznawanie tajników przyrody i rozwiązywanie problemów matematycznych o tej tematyce.
LITERATURA
1. Ekologia w matematyce – M. Rajkiewicz, H. Sienkiewicz
2. Leksykon ekologiczny – M. Ciesielska, Z. Przybylak
3. Zielony przewodnik ekologie i zdrowie – praca zbiorowa pod redakcją A. Krzyżańskiego
4. Matematyka w praktyce czyli – Po co ja się tego uczę? – R. Eliasz, B. Kamieńska
5. Matematyka wokół nas. Sprawdziany dla klas VI – H. Lewicka. E. Jędrasiak
6. Celuj w szóstkę – L. Baczyńska, J. Bury
7. Międzyprzedmiotowe zestawy testowe dla klas V i VI cz. 1,2 i 3 – A. Brodowska, Z. Kujawa, U. Łuć, P. J. Pardo, M. Ryczynowska, Z. Studzińska
8. Sprawdzian na 2002 – J. Bilkiewicz, J. Flis, E. Goszczyńska, J. Mulawa, J. Spychalska, J. Walewska
Maria Pastusiak |
