Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Praca z dzieckiem z zaburzeniami w rozwoju

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 26694 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 ZAJĘCIA WYRÓWNAWCZE Z DZIECKIEM 4-LETNIM Z ZABURZENIAMI W ROZWOJU

     Pierwsze lata życia dziecka są najbardziej znaczące dla jego rozwoju. Prawidłowe kierowanie dzieckiem pozwala na stymulację rozwoju, zapobieganie jego nieprawidłowościom, a przede wszystkim daje podstawy do kształtowania pełnej, dojrzałej osoby zarówno dziecka, jak przyszłego dorosłego. "Dziecko wchodzące w coraz szerszy kontakt z otaczającym światem ujawnia ciągle nowe potrzeby i kształtuje coraz większe doświadczenia w sposobach ich zaspokajania". (1)
     Choć rozwój dziecka przebiega w sposób dający się przewidzieć, to nie musi on przebiegać jednakowo we wszystkich sferach rozwoju, to jest motoryka duża i mała, koordynacja wzrokowo-ruchowa, naśladowanie itp. Każde dziecko ma pewne braki i uzdolnienia, które trzeba rozwijać lub kompensować. Aby je poznać czasami nie wystarcza sama obserwacja. Wówczas musimy je zdiagnozować. Dane o rozwoju dziecka wyjaśniają w jaki sposób badany różni się od swoich prawidłowo rozwiniętych rówieśników. Wczesne wykrywanie zaburzeń rozwojowych pozwala nauczycielowi na ułożenie programu oddziaływań edukacyjnych i terapeutycznych i prowadzenie pracy wyrównawczej, zwanej także korekcyjno-kompensacyjnej.
     Określenie ćwiczenia korekcyjno-kompensacyjne składa się z dwóch elementów: pracy korekcyjnej, tj. usprawnianie deficytów rozwojowych oraz kompensacji, rozumianej jako wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach, a także jako wspieranie rozwoju funkcji zaburzonej przez sprawną lub mniej zaburzoną. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne nazywamy także terapią pedagogiczną. Według I.Czajkowskiej "terapia pedagogiczna to oddziaływanie za pomocą środków pedagogicznych (wychowawczych i dydaktycznych) na przyczyny i przejawy trudności dzieci w uczeniu się, mające na celu eliminowanie niepowodzeń szkolnych oraz ich ujemnych konsekwencji"(2)
      Celem działań kompensacyjno-korekcyjnych jest przede wszystkim stymulowanie ogólnego rozwoju dziecka oraz korygowanie zaburzonych funkcji poprzez stosowanie różnorodnych ćwiczeń.
     Realizując założone cele terapeutyczne nauczyciel powinien kierować się zasadami terapii pedagogicznej, które wynikają z zasad dydaktyki ogólnej. Są to:

  • zasada indywidualizacji środków i metod oddziaływania korekcyjnego (dostosowanie środków, metod do indywidualnych możliwości konkretnego dziecka);
    • zasada stopniowania trudności (przechodzenie od ćwiczeń prostych do bardziej złożonych, wyłącznie wtedy, gdy sprawnie wykonywane są ćwiczenia na niższym poziomie),
    • zasada korekcji zaburzeń (ćwiczenie przede wszystkim funkcji najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych umiejętności),
    • zasada kompensacji zaburzeń (łączenie ćwiczeń funkcji zaburzonych z ćwiczeniami funkcji nie zaburzonych),
    • zasada systematyczności,
    • zasada życzliwej pomocy i zaufania, stworzenie warunków poczucia bezpieczeństwa,
    • zasada aktywności,
    • zasada poglądowości,
    • zasada zaspokajania potrzeby sukcesu (stwarzanie sytuacji dających dziecku okazję do zadowolenia, radości z osiągnięć w pracy); (3)
         Planując terapię należy także nawiązać współpracę z rodzicami i uczynić ich partnerami w procesie rozwoju swojego dziecka. "Bez znajomości celu i wyjaśnienia sposobów postępowania żaden dojrzały człowiek nie podejmie rzeczywistej współpracy, a takiej właśnie współpracy oczekuje terapeuta." (4)
         Praca z dzieckiem wymaga także od nauczyciela umiejętności przekazywania wiedzy oraz stwarzania sytuacji problemowych i zachęcanie do podejmowania prób ich rozwiązywania. Aby zachęcić dziecko do działania, terapeuta wykorzystuje w swej pracy metody, które poprzez różnorodne formy aktywności sprowokują je do działania. "Nauczyciel, prowadząc pracę wychowawczo – dydaktyczno - terapeutyczną, przy wyborze metod kieruje się przede wszystkim ich skutecznością, własnym doświadczeniem i upodobnieniami." (5) Nie ma uniwersalnej metody nauczania, która byłaby skuteczna w stosunku do wszystkich. Dzieci z zaburzeniami w rozwoju wymagają dostosowania metod nauczania do ich możliwości psychofizycznych. Według J.Jastrząb najefektywniejsze są jednak metody aktywizujące dzieci do samodzielności w rozwiązywaniu konkretnych problemów, samodzielności w pracy. (6). Podczas pracy terapeutycznej z dziećmi przejawiającymi trudności w uczeniu się, nauczyciel wykorzystuje różne formy organizacji pracy: zajęcia zbiorowe prowadzone z całą grupą dzieci, zajęcia w małych zespołach oraz indywidualne, by można było osiągnąć najkorzystniejsze efekty terapeutyczne. "Dzięki różnorodnym formom pracy można wyrównywać, kompensować lub usprawniać opóźnione funkcje".(7)
         Pracując w przedszkolu mam możliwość obserwacji różnego rodzaju zachowań dzieci. Często rozwój ich przebiega harmonijnie, lecz zdarzają się przypadki, gdzie jest on w pewnych sferach zaburzony. Tak było u badanej dziewczynki, która wyróżniała się na tle grupy rówieśniczej z powodu m.in. zaburzonego rozwoju mowy. Miała także problemy z nawiązywaniem kontaktów z innymi dziećmi, przejawiała trudności w skupieniu uwagi, nie podejmowała samorzutnie żadnych działań plastycznych. Postanowiłam zdiagnozować dziewczynkę i w tym celu zastosowałam test Profil Psychoedukacyjny PEP-R opracowany pod kierunkiem E.Schoplera.(8) Test ten przeznaczony jest dla dzieci w wieku przedszkolnym. Opisuje rozwój dziecka w wielu sferach i wskazuje, które są zaburzone i jakie są możliwości ich wyrównywania.. Niektóre zadania testu wymagały od dziecka działań odtwórczych, m.in. odwzorowywania figur geometrycznych, powtarzania tego co robił lub mówił badający. Wyniki testu wskazywały, że najbardziej zaburzona jest sfera naśladowcza i sfera motoryki małej.
         Po przeprowadzeniu badań i opracowaniu zestawu ćwiczeń edukacyjnych, podjęłam pracę wyrównawczą z badanym dzieckiem. Przebiegła ona dwuetapowo, przed i po wakacjach. Ćwiczenia naśladowcze przeplatały się z ćwiczeniami doskonalącymi sprawność manualną. Z mamą dziewczynki nawiązałam współpracę. Zapoznałam ją z ćwiczeniami, które prowadziłam oraz uświadomiłam sens pracy i cel działania. Z prowadzonych rozmów wynikało, że mama kontynuowała ćwiczenia w miarę możliwości i chęci dziecka.
          Prowadząc terapię starałam się, aby dziewczynka uczestniczyła nie tylko w zajęciach indywidualnych, ale także w zajęciach zespołowych. Podczas pracy z całą grupą ćwiczona była sfera naśladowcza. Na początku ćwiczeń miała ona problemy przy ilustrowaniu ruchem prostych czynności tj. czesanie, mycie zębów, prasowanie itp. Ponieważ sprawiało jej to trudność, często rezygnowała z zabawy. Poleceń, które kierowane były do całej grupy, dziewczynka nie rozumiała. Należało kierować je bezpośrednio do niej. Bardzo lubiła wykonywać różnorodne prace plastyczne. Najchętniej lepiła plasteliną. wycinała nożyczkami lub malowała bez określonego tematu. Potrafiła się wówczas przez dłuższy czas skoncentrować na wykonywanej pracy. Rysowanie nie należało do ulubionych zajęć dziewczynki. Nie potrafiła sama rysować. Czekała na podsunięcie jakiejś propozycji, wzoru. Zdarzało się, że dopiero z pomocą nauczyciela podejmowała próbę rysowania. Dobór koloru kredek był przypadkowy.
         Po przerwie wakacyjnej znów podjęłam pracę z badaną dziewczynką. Okazało się, że dziecko odmawiało wykonywania jakichkolwiek prac plastycznych, twierdząc, że nie potrafi rysować. Podobne spostrzeżenia miała również mama. W miarę podejmowanych prób i zachęty z mojej strony, dziewczynka przełamała się i zaczęła współpracować. Pracując z dziewczynką starałam się doskonalić zaburzoną sferę naśladowczą i motorykę małą, gdyż badana wykazywała duże możliwości wyćwiczenia tych sfer. Zauważyłam, że coraz częściej w wolnym czasie sięgała po kredki i rysuje. Przez dłuższy czas potrafiła skoncentrować się nad wykonywanym zadaniem. Dobrze radziła sobie w zadaniach, które wymagają koordynacji wzrokowo-ruchowej. Dzięki zajęciom logopedycznym, na które dziewczynka uczęszczała nastąpił rozwój mowy, co miało wpływ na sferę naśladowczą i umiejętności uczenia się nowych zachowań, współpracy w grupie. Podjęta terapia przyniosła oczekiwane efekty.
         Poniżej podaję przykłady ćwiczeń, które wykorzystałam w pracy z dziewczynką.
    1. Zabawy naśladowcze
           Naśladownictwo to "skłonność do działania niesamodzielnego, którego wzorem jest cudze postępowanie lub cudzy pogląd, dzięki temu naśladownictwo jest jedną z ważnych dróg uczenia się nowych czynności, przyswajania wiadomości, przekonań i postaw." (9)
            Sfera naśladowcza związana jest z motoryką dużą i małą. Motoryka duża dotyczy ogólnej sprawności ruchowej dziecka, natomiast motoryka mała wiąże się ściśle z użyciem dłoni i palców. Wiele ćwiczeń i zabaw naśladowczych doskonali ogólną sprawność ruchową całego ciała i rąk. Dziewczynka ma problemy z naśladowaniem czynności. Dlatego zestaw ćwiczeń obejmuje zabawy naśladowcze o coraz większym stopniu trudności.
           Cele ćwiczeń naśladowczych :
      1. doskonalenie umiejętności naśladowania ruchów rąk oraz ruchów całego ciała;
      2. poprawa koncentracji uwagi poprzez naśladowanie działania innej osoby;
      3. poprawa artykulacji poprzez naśladowanie dźwięków wydawanych przez zwierzęta.
      Rodzaje zabaw:
      • zabawy ruchowe
        • naśladowanie lotu ptaka;
        • przechodzenie pomiędzy gałęziami (rozgarniające ruchy rąk);
        • pływanie w rzece;
        • drzewa na wietrze (poruszanie rękami uniesionymi nad głową);
        • marsz w wysokiej trawie;
        • naśladowanie ruchów zwierząt (np. bocian, słoń, zając);
      • zabawy ze śpiewem (10)
        • "Ulijanka";
        • "Ramiona, kolana";
        • "Magiczna liczba 7";
        • "Zabawy paluszkami";
        • "Taniec dłoni";
      • zabawy z poleceniem do wykonania (11)
        • naśladowanie jednoczesnego wskazywania dwóch części ciała;
        • naśladowanie różnych pozycji (np. stanie w rozkroku, stanie z rękami uniesionymi do góry, skłon, przysiad);
        • zapamiętanie i naśladowanie we właściwej kolejności dwóch prostych ruchów (np. Dotknięcie drzwi i przejście dookoła stołu) – zwiększenie stopnia trudności poprzez bardziej złożone czynności;
        • naśladowanie gry na pianinie;
        • zabawa w deszczyk – stukanie o blat, o podłogę;
      • zabawy z wykorzystaniem przyborów
        • "Bawimy się w echo" – powtarzanie podanego rytmu;
        • "Zapamiętaj dźwięki" – zabawa z wykorzystaniem instrumentów muzycznych, naśladowanie gry na instrumentach z przestrzeganiem właściwej kolejności;
        • naśladowanie lepienia z plasteliny prostych kształtów (miseczka, krzyż, placek, lizak); naśladowanie różnych sposobów użycia znanych dziecku przedmiotów domowych (łyżka, garnek, piłka, plastelina);
        • naśladowanie prostych zabaw związanych z lalką (usypianie, karmienie);
        • naśladowanie dźwięków wydawanych przez zwierzęta ;
    2. Ćwiczenia manualne
           Ruch jest podstawową potrzebą dziecka w wieku przedszkolnym. Dzięki niemu może poznać otaczający je świat. Czasami występuje u dzieci opóźnienie rozwoju ruchowego. Dotyczyć ono może ogólnej niezręczności ruchowej całego ciała lub niezręczności manualnej.
           "W przypadku niezręczności manualnej utrzymuje się:
      • nadmierne, bądź za małe napięcie mięśniowe (stąd mała precyzja), kurczowe trzymanie ołówka, silne przyciskanie, częste współruchy (języka, dłoni);
      • zaburzona szybkość ruchów, np. dłoni, palców, trudności w majsterkowaniu, wycinaniu, szyciu, zapinaniu guzików itp.;
      • niewłaściwa koordynacja wzrokowo-ruchowa, trudności w rysowaniu, pisaniu (brzydkie pismo, brak połączeń między literami, zmiana wielkości i kąta nachylenia pisma, wolne tempo pisania, niestaranne zeszyty, pogięte kartki, liczne skreślenia i poprawki);
      • trudności przyśpieszenia czytania (wskutek powolnych ruchów gałek ocznych)." (12)
           Ćwiczenia w przypadku niezręczności manualnej obejmują ćwiczenia ogólne usprawniające ruchy rąk, z wykorzystaniem różnych technik plastycznych oraz ćwiczenia ukierunkowane na doskonalenie pisma. Badana dziewczynka ma 4 lata, dlatego opracowany zestaw ćwiczeń skoncentrowany jest na usprawnienie ruchów rąk.
      Celem ćwiczeń manualnych jest:
      1. doskonalenie sprawności palców
      2. rozwijanie siły rąk
      3. doskonalenie koordynacji rąk i współpraca palców
      4. wyrabianie płynności i szybkości ruchów rąk
      5. wyrobienie umiejętności prawidłowego trzymania i posługiwania się narzędziem piszącym
      Rodzaje zabaw:
      • ćwiczenia dłoni i palców (13)
        • zaciskanie i otwieranie dłoni;
        • gniecenie gąbki, piłeczki;
        • ugniatanie papieru (kulki);
        • wyczuwanie różnych powierzchni – dotykanie i odgadywanie "co mam w ręku?", wyjmowanie z woreczka przedmiotów dużych i małych;
        • dotykanie swoich palców, przykładanie kolejno palców każdej dłoni (kciuk do kciuka);
        • zabawy konstrukcyjne (przybijanki, układanki magnetyczne);
      • układanie
        • układanie z różnorodnych materiałów (klocki, koraliki, patyczki, wstążki, sznurówki) wzorów według własnego pomysłu i zgodnie z poleceniem nauczyciela;
      • lepienie
        • ugniatanki z rozmaitych materiałów (plastelina, modelina) według własnej inwencji, a także według określonego polecenia (zapełnienie powierzchni plasteliną, formowanie wałków i obwodzenie nimi narysowanych figur);
      • wycinanie – wycinanki płaskie
        • wycinanie dużych wzorów, cięcie po linii prostej;
        • wycinanie części obrazka do składania;
      • wydzieranie z kolorowego papieru prostych form, np. piłka, balonik;
      • stemplowanie – wypełnianie wzorów stemplami;
      • nawlekanie na sznurek najpierw większych koralików, aż do mniejszych na nitkę; obrazki do wyszywania (gra Granna);
      • malowanie
        • malowanie jednocześnie obydwiema rękami na dużym arkuszu prostych wzorów;
        • malowanie palcami;
        • malowanie pędzlem, zamalowywanie całej powierzchni kartki;
        • malowanie flamastrami, zamalowywanie powierzchni konturów, domalowywanie brakujących części;
      • rysowanie i kreślenie
        • dowolne rysunki i rysowanie na określony temat;
        • rysowanie palcem po piasku;
        • wodzenie palcem po wzorze (proste wzory z Metody Dobrego Startu według M.Bogdanowicz);
    Przypisy:
    1. Popek S. Barwy i psychika, percepcja, ekspresja, projekcji. Wydawnictwo Uniwersytetu M.Curie-Skłodowskiej. Lublin 1999
    2. Czajkowska I., Herda K. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole, WSiP. Warszawa 1989
    3. Czajkowska I., Herda K. op.cit.
    4. Rodak H. Terapia dziecka z wadą wymowy. Wydawnictwo Polskiej Fundacji Zaburzeń mowy. Warszawa 1992
    5. Franczak A., Krajewska K., Zabawy i ćwiczenia na cały rok. Oficyna Wydawnicza Impuls. Kraków 2003
    6. pod red. Jastrząb J., Edukacja terapeutyczna. Wydawnictwo Edukacyjne Akapit. Toruń 2002
    7. Fronczak A, op.cit.
    8. Schopler E., .Reichler R., Bashford A., Lansing M., Marcus L., Zindywidualizowana ocena i terapia dzieci autystycznych oraz dzieci z zaburzeniami rozwoju, t.1 Profil Psychoedukacyjny (PEP-R). Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym. Gdańsk 1995
    9. Okoń W., Słownik pedagogiczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Warszawa 1994
    10. Kalinowska I., Sorsa A., Mama, tato bawmy się. Gry i zabawy dla rodziców i dzieci od 3 do 7 lat. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2003
    11. Shopler E., Lansing M., Waters L., Zindywidualizowana ocena i terapia dzieci autystycznych i z zaburzeniami w rozwoju, t.3 Ćwiczenia edukacyjne dla dzieci autystycznych. Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym SPOA. Gdańsk 1995 s. 44 –49
    12. Chmielewska E., Zabawy logopedyczne i nie tylko. Poradnik dla nauczycieli i rodziców. Kielecka Oficyna Wydawnicza "MAC". Kielce 1995
    13. Franczak A., Krajewska K., Zabawy i ćwiczenia na cały rok. Propozycje do pracy z dziećmi młodszymi o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Oficyna Wydawnicza Impuls. Kraków 2003
    opracowała Anna Budniak
    Przedszkole MIejskie nr 12 w Legionowie
  • Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

    X


    Zarejestruj się lub zaloguj,
    aby mieć pełny dostęp
    do serwisu edukacyjnego.




    www.szkolnictwo.pl

    e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
    - największy w Polsce katalog szkół
    - ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




    Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

    Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




    Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie