Maria Grzyb Sochy 30.01.2004r.
Szkoła Filialna w Sochach
Pedagogizacja rodziców
DLACZEGO ROZWIĄZYWANIE ZADAŃ MATEMATYCZNYCH SPRAWIA DZIECIOM TAK DUŻO KŁOPOTÓW?
W nauczaniu matematyki rozwiązywanie zadań pełni wyjątkową rolę, umożliwia bowiem:
- opanowanie podstawowych pojęć matematycznych,
- posługiwanie się metodami matematycznymi w różnych sytuacjach życiowych,
- rozwijanie postawy intelektualnej wyrażającej się w twórczym, logicznym i krytycznym myśleniu.
Zadania tekstowe są to zadania z treścią oraz zadania formułowane przez nauczyciela . Są to bliskie dzieciom historyjki obrazkowe. Posiadają wielkości dane, szukane oraz warunek , który określa związki pomiędzy nimi. Dane są wyrażone liczbami , a pytanie kończące zadanie dotyczy wartości poszukiwanej.
Aby prawidłowo rozwiązać zadanie matematyczne dziecko musi rozumieć sens historyjki obrazkowej, dokonać analizy wielkości danych, ustalić niewiadomą i schemat rozwiązywania, którym może być działanie arytmetyczne.
Tym złożonym czynnościom intelektualnym towarzyszą procesy emocjonalne,
które decydują : -o nastawieniu dziecka do zadania ,
- o tym , czy zechce podjąć trud rozwiązywania ,
- czy też będzie się przed taką koniecznością bronić.
Bez rozwiązywania zadań problemowych , nie ma edukacji matematycznej. Ważne jest jednak nastawienie i sposób zachowywania się dzieci w trakcie rozwiązywania zadań. Niektóre z nich bronią się przed samodzielnym rozwiązywaniem zadań . Dla tych dzieci zadania stają się progiem nie do pokonania i stanowią źródło licznych frustracji. Inne natomiast rozwiązują je automatycznie, bez większego wysiłku.
Stopień trudności zadań matematycznych powinien być dostosowany do możliwości intelektualnych i emocjonalnych dziecka. Dopiero wtedy może ono samodzielnie lub z pomocą dorosłego rozwiązywać zadania i cieszyć się z wyników swojej pracy. O nastawieniu dziecka do rozwiązywania zadań i sposobie jego zachowania w trakcie pokonywania trudności decyduje:
- stan motywacji, a więc to , czy dziecko chce podjąć trud rozwiązywania,
- poziom samooceny , czyli wiara we własne możliwości oraz poczucie , że może podołać wymaganiom,
-dojrzałość emocjonalna wyrażająca się w zdolności do kierowania swym zachowaniem mimo doznawanych napięć,
-system nawyków do zachowania się w sytuacjach trudnych intelektualnie,
-poziom wiadomości i umiejętności matematycznych potrzebnych do rozwiązywania tego zadania.
Dzieci w szkole rozwiązują zadania matematyczne w różnych formach. Mogą robić to :-w gronie swych rówieśników, -indywidualnie, -jako wywołane do odpowiedzi stojąc w ławce lub przy tablicy.
Zapytane dziecko nie ma czasu na to, aby się dłużej zastanowić. Nie wszystkie dzieci potrafią się dostosować do takiego tempa. Na trudność zawartą w zadaniu nakłada się obawa , że nie zdąży.
Inna sytuacja powstaje gdy, nauczyciel wymaga samodzielnej pracy i pilnuje, aby każdy pracował indywidualnie. Dziecko jest wówczas zdane na własne siły, podobnie jak podczas zadań domowych. W klasie może zwrócić się o pomoc do nauczyciela, natomiast w domu nie zawsze znajdzie się osoba , która odpowie na pytania dziecka. To samo zadanie ma więc różny stopień trudności jeżeli dziecko rozwiązuje je w grupie rówieśników, a inny ,gdy z tym zadaniem musi się borykać przy tablicy.
Z badań przeprowadzonych przez Edytę Gruszczyk- Kolczyńską wynika ,że kłopoty w uczeniu się matematyki maja te dzieci, które nie rozwiązują nawet najprostszych zadań ( o minimalnym stopniu trudności) ani przy pomocy nauczyciela , ani grupowo, ani indywidualnie.
CHARAKTERYSTYKA DZIECKA POSIADAJĄCEGO MOTYWACJĘ DO ROZWIĄZYWANIA ZADAŃ MATEMATYCZNYCH
Uczeń chce podjąć trud rozwiązania zadania i kieruje swą uwagę na poznanie jego treści. Wykazuje radość , że będzie miało okazje do wykazania swoich umiejętności. Wie, że praca zakończy się sukcesem , uważnie więc czyta tekst zadania lub słucha go w skupieniu. Jest zainteresowany zadaniem, dostrzega zawartą w nim trudność , skupia uwagę na tym, co i jak należy wykonać, aby osiągnąć cel . Analizuje dane i ustala związki pomiędzy nimi . Dzieci często mówią do siebie : „ już wiem”, „coś mi świta” - to oznaki zbliżania się do rozwiązania problemu. Później dziecko przekłada informacje zawarte w zadaniu na język matematyki i zapisuje formułę rozwiązania. Na koniec oblicza działanie i wynik jest gotowy.
OPIS DZIECKA MAJACEGO TRUDNOŚCI W ROZWIĄZYWANIU ZADAŃ TEKSTOWYCH
Gdy stopień trudności zawartych w zadaniu przerasta możliwości umysłowe dziecka , wtedy obserwujemy nasilanie się frustracji. Dziecko z całych sił dąży do przerwania czynności związanych z zadaniem.
Dzieje się tak dlatego, że dziecko nie rozumie sensu zadania, nie potrafi zadania przeczytać i nie może pojąć , o co w zadaniu chodzi?
Zadania jawią się jako niezmiernie trudne także wówczas, gdy poziom wiadomości i umiejętności matematycznych dziecka jest zdecydowanie niższy od oczekiwanego. Dziecko nie wierzy we własne siły, z góry przewiduje porażkę i broni się przed rozwiązywaniem zadań wykonując różne niepotrzebne czynności i gesty. Chodzi tu o odwleczenie momentu samodzielnego rozwiązywania zadań .
Niektóre dzieci traktują rozwiązywanie zadań jak zgadywankę , jedne są zmartwione, inne mimo wszystko zadowolone, a jeszcze inne zawstydzone milczą.
PODCZAS SAMODZIELNEGO ROZWIĄZYWANIA ZADAŃ MOŻNA ZAOBSERWOWAĆ:
1. Ograniczenie się do odwzorowania, przepisania, czy przerysowania. Tak
zachowują się dzieci , które nie rozumieją sensu zadania matematycznego.
2. Bardzo wolne zapisywanie danych, a potem szybkie przepisanie gotowego
wyniku. Tak zachowują się dzieci , które wykorzystują warunki pracy grupowej na lekcji.
3. Wierne naśladowanie czynności sąsiada z ławki , czyli tzw. „ ściąganie” od
kolegi. Tak zachowują się dzieci niesamodzielne, które w ten sposób chcą sprostać wymaganiom.
4. Przerywanie czynności skierowanych na rozwiązanie zadania natychmiast
po rozpoczęciu pracy. Takie dziecko przejawia niepokój ruchowy np. stuka ołówkiem, przekłada przedmioty, odwraca się , prowadzi rozmowy nie związane z tematem.
5. Sprawianie wrażenia , że rozwiązuje zdanie, wykonywanie przy tym wielu
dodatkowych i niepotrzebnych ruchów , a potem przerwanie pracy i
czekanie na gotowy wynik . Tak zachowują się dzieci, których poziom
wiadomości i umiejętności matematycznych jest znacznie niższy od
wymaganego.
6. Zajmowanie się czymś innym od początku pracy samodzielnej. Takie dzieci
w ogóle nie interesują się działalnością matematyczną, nie biorą udziału w
lekcji ( rysują , patrzą w okno, czegoś szukają pod ławką, bawią się
zawartością piórnika) swoim zachowaniem przeszkadzają innym.
Co wiec należy zrobić, aby dziecko potrafiło sobie dawać radę z trudnościami, które towarzyszą uczeniu się matematyki? Jeżeli dziecko ma rozpocząć naukę w klasie I , wówczas nastawiamy się na profilaktykę. Profilaktyka będzie polegała na wspomaganiu rozwoju tych procesów psychicznych, które są zaangażowane w uczenie się matematyki. U dzieci z klas II i III, mających trudności w rozwiązywaniu zadań matematycznych należy wyrównać i zrekonstruować podstawowe wiadomości i umiejętności matematyczne. Bez tego, dziecko nie poradzi sobie na lekcjach matematyki , a narastające braki i zaległości będą powodem ciągłych frustracji.
BIBLIOGRAFIA
1. Edyta Gruszczyk- Kolczyńska „ Dlaczego dzieci nie potrafią uczyć się
matematyki ?” Warszawa 1989r.
2. E. Puchalska, Z Semadeni „ Nowe spojrzenie na zadania tekstowe”.
Warszawa 1981r.
3. M. Tyszkowa „Zachowanie się dzieci szkolnych w sytuacjach trudnych”
Warszawa 1972r. |
