Jednym z celów wychowania przedszkolnego jest kształtowanie oraz rozwijanie u dzieci emocjonalnego stosunku do otaczającego je środowiska społeczno- przyrodniczego.
Dziecko rozpoczyna poznawanie środowiska od najbliższego otoczenia, (dom, przedszkole, podwórko, infrastruktura lokalna) poprzez dotyk, wzrok, smak oraz działanie. Tą drogą bada cechy i właściwości przedmiotów i zjawisk, porównuje, różnicuje i wyciąga wnioski. Uogólniając i weryfikując zdobyte informacje przekształca je w umiejętności i pozytywne emocje w stosunku do świata- dając początek kształtującym się postawom proekologicznym.
Człowiek przez wieki bezmyślnie ujarzmiał przyrodę, nie zdając sobie sprawy z konsekwencji swych poczynań. W tym celu zmieniał brzeg rzekom, trzebił lasy, by zamieszkać w mieście z betonu.
Jego żądza władzy i niszczenia nie miały końca. W imię ideałów wyższej cywilizacji i haseł rewolucji naukowo- technicznej "poprawiał" całą naturę. Gatunek ludzki- homo sapiens- dopiero od niedawna zaczął krzyczeć o niezanieczyszczanie, niezaśmiecanie, niehałasowanie, itp., o zachowanie właściwej relacji między człowiekiem a przyrodą a przyrodą a człowiekiem.
Homo ekologu nie rozprawia o ochronie przyrody, ale zna i szanuje jej prawa, żyje z przyrodą w zgodzie i traktuje ją jak równorzędnego partnera, z którym trzeba współistnieć. Tylko taki układ gwarantuje nie zakłócony rozwój przyrody, a więc i rozwój człowieka.
Człowiek dorosły z utrwalonymi już nastawieniami wobec przyrody niełatwo zmienia swoje postępowanie, nie modyfikuje swoich zachowań, nie dokonuje przewartościowań, ale czasem może zmienić swoje poglądy.
Dziecko- w przeciwieństwie do dorosłych- posiada intuicyjne wyczucie funkcjonowania w zgodzie ze światem przyrody. Zaś jego nauczyciele- nie wypaczają tego pierwotnego, intuicyjnego obrazu świata przyrody- winni wspierać dziecko w dążeniu do wytworzenia pogłębionej wizji roli człowieka w świecie przyrody.
Działania nauczyciela powinny więc polegać na tym, aby te intuicyjne zachowania ekologiczne stały się zachowaniami świadomymi i celowymi. Dlatego należy tak wspomagać rozwój dziecka mogło ono odpowiedzialnie i racjonalnie podejmować działania proekologiczne, by mogło funkcjonować jako ukształtowana istota ekologiczna- homo ekologicus- i prezentować trwałe wartości ekologiczne, polegające na prawidłowym i skutecznym funkcjonowaniu w określonej i zastanej rzeczywistości techniczno- przyrodniczej.
Dziecko, interioryzując prawdę, że wszyscy jesteśmy częścią przyrody- zrozumie jednocześnie, że nie należy zakłócać równowagi w funkcjonowaniu żadnego organizmu. Dziecko, które pozna i zaakceptuje tę prawdę, zrozumie ważność i nieprzypadkowość istnienia nawet najdrobniejszych elementów w całym systemie, będzie nastawione przyjaźnie do całej przyrody.
To życzliwe zainteresowanie jest podstawą ukształtowania się u dziecka trwałych wartości i właściwych norm postępowania ekologicznego. Wszelkie działania podejmowane przez dziecko na rzecz środowiska będą miały prawdziwie ludzki wymiar tylko wtedy, kiedy zrozumie ono, że jego praca pomoże żyć innym.
Dziecko jest bezradne wobec rzeczywistości zastanej, zdewastowanej głównie przez ludzi dorosłych: nie może przecież nakazać zamknięcia nieekologicznych zakładów, nie może wstrzymać ruchu pojazdów na ulicy, nie jest w stanie wybudować oczyszczalni ścieków. Nie ma fizycznej możliwości naprawiana błędów dorosłych.
Dziecko- ekolog, które czuje się częścią przyrody, na pewno nie przyczyni się do dalszej degradacji środowiska, bo dzięki swojej świadomości ekologicznej wie, że pojawienie się substancji lub organizmów obcych w wodzie i glebie spowoduje ich zatrucie, pyły i spaliny zamienią się w smog, niszczenie lasu będzie przyczyna wymarcia zwierząt itp. Dziecko będzie postępowało w taki sposób, aby zarówno jemu, jak i innym elementom przyrody z nim było dobrze.
To od młodego pokolenia zależy przyszłość przyrody i przyszłość świata. To ono jest gwarancją, że nie stanie się tak, że kiedyś ktoś w przyszłości mógłby czegoś nie zobaczyć.
Bliskość świata przyrody stwarza możliwość jego odbioru wszystkimi zmysłami, pobudza do działania, zaspokaja intelektualne i emocjonalne potrzeby dziecka. Przyroda, która znajduje się w zasięgu ręki i której bogactwo czyni ją praktycznie nie do poznania stanowi niewyczerpane źródło dziecięcej inspiracji, fascynacji, refleksji, dociekliwych pytań. Przyroda rozbudza najlepsze, humanitarne uczucia, czyni dziecko wrażliwym na jej krzywdę, ale także na piękno.
Nauczyciel kierując aktywnością ekologiczną powinien stosować te metody i formy pracy, które pozwolą dziecku na coraz pełniejsze poznanie rzeczywistości przyrodniczej, jej wpływy na życie człowieka, na rozwój przyrody; także reformy, które umożliwią dziecku właściwe funkcjonowanie w tej rzeczywistości. Dlatego tak ważne są pierwsze dziecięce spotkania z przyrodą, małe, ale jakże ważne dziecka samodzielne "prace badawcze" i odkrycia, życzliwie traktowane przez nauczyciela spostrzeżenia, refleksje i nieporadnie formułowane wnioski.
Dziecko obserwuje świat przyrody i zastanawia się- "dlaczego…?". Dziecko nie zaspokojone w swej potrzebie poznania, strofowane, upokarzane, a w końcu zostawione samemu sobie łatwo się zniechęca i najczęściej przestaje pytać. Nie służy to jednak wyzwalaniu jego aktywności, także aktywności w sferze ekologicznej, i wszechstronnego działania, także w środowisku przyrodniczo- plastyczno- technicznym.
Na wycieczkach i spacerach, prowadząc hodowle i uprawiając ogród przedszkolny, uczestnicząc w organizacji kącika przyrodniczego dziecko obserwuje życie roślin i zwierząt, poznaje cechy i własności organizmów, substancji, materiałów należących do świata organicznego i nieorganicznego. Poznaje wpływ czynników klimatycznych, glebowych na funkcjonowania przyrody, poznaje miejsce człowieka w środowisku przyrodniczym i jego wpływ na funkcjonowanie tego środowiska.
Intelektualnie pobudzone dziecko, życzliwie nastawione do przyrody rozumie, że życie nawet dokuczliwych dla człowieka stworzeń czy zjawisk jest nie tylko na swój sposób ciekawe, ale przede wszystkim ważne i potrzebne dla istnienia całego świata przyrodniczego, w którym i ono samo ma swoje określone miejsce i ważną misję do spełnienia.
Dziecko- ekolog, rozumiejąc i szanując, nie zechce nią władać ani jej sobie podporządkować, będzie pragnęło żyć z nią w zgodzie i przyjaźni.
Realizacja zagadnień ekologicznych w wychowaniu estetycznym wiąże się z poznawaniem coraz bardziej zróżnicowanych wartości wizualnych, dźwiękowych, węchowych i dotykowych, charakterystycznych dla określonych środowisk, np. : nasłoneczniona łąka, cienie lasu, cisza wieczorna; obserwacjami zmian w krajobrazie, związanymi z porami roku, postępem cywilizacji i urbanizacji, pogodą; bogactwem dziecięcych przeżyć estetycznych wywołanych przez zapewnienie dzieciom obcowania z przyrodą i przez manipulowanie materiałem przyrodniczym; budzeniem wrażliwości na piękno dobra i brzydotę zła w postępowaniu człowieka; przestrzeganiem zasady dbałości o estetykę własnego wyglądu oraz utrzymaniem porządku i ładu w otoczeniu.
Duże znaczenie w kształtowaniu postaw proekologicznych dziecka przedszkolnego maja uroczystości i święta związane z budzeniem zainteresowania otaczającą przyrodą.
- wrzesień- Święto Pieczonego Ziemniaka
- 30.wrzesień- Dzień Ochrony Przyrody
- październik- Sprzątanie Świata
- 21.marca- Dzień Wiosny
- 22.kwiecień- Światowy Dzień Ziemi
- 30.kwiecień- Sadzimy Swoje Drzewko- Dzień Lasu i Zadrzewień
- 5.czerwiec- Światowy Dzień Ochrony Przyrody
Opracowała
mgr Bogumiła Kurzak
NAUCZYCIEL PRZEDSZKOLA nr 1
ZAWIERCIE |
