Kiedy opowiadam o przedszkolu integracyjnym, moi rozmówcy wyrażają zachwyt „Ach, to wspaniale! Dzieci niepełnosprawne powinny mieć szansę życia wśród zdrowych rówieśników”. Pytają, czy przyjmujemy każde niepełnosprawne dziecko, czy dzieciom zdrowym nie zmniejsza się szans na pełny rozwój. Obawiają się, czy opieka nad dziećmi niepełnosprawnymi jest wystarczająca, martwią się o ich przyszłość. Po kilku latach pracy w przedszkolu wiele z tych wątpliwości możemy rozwiać, na inne nie mamy jeszcze odpowiedzi.
Co więc daje dzieciom przedszkole integracyjne? Przedszkole to dla wszystkich dzieci szansa współuczestnictwa w codziennym życiu. Zdarzają się tu wspaniałe, cudowne przygody, można się bawić i cieszyć, ale bywa też zwyczajnie. W przedszkolu jest miejsce na słabości i niewiedzę oraz na siłę i sprawność. Przedszkole to rówieśnicy- możliwość obserwowania ich zachowań, okazja do ich naśladowania, możliwość zawierania przyjaźni. Przedszkole to miejsce, w którym ma się obowiązki, w którym ćwiczy się różne umiejętności i ciężko pracuje .Dzieci się rozwijają. Naszym pragnieniem jest, żeby dzieci zdrowe i upośledzone, dzieci niepełnosprawne i zaburzone emocjonalnie stawały się bardziej świadome tego, co się z nimi dzieje, żeby lepiej wiedziały, czego chcą. Wspieramy je i pomagamy im zorganizować pracę nad przezwyciężaniem przeszkód, które stają im na drodze.
Kiedy dzieci wychodzą ze swoich skorupek, kiedy zaczynają ufać światu i innym dzieciom, kiedy próbują dzielnie zmagać się z trudnościami, wtedy potrzebują bardzo dużo oparcia u innych, poczucia bezpieczeństwa i wiary, że się coś uda. Dzieci niepełnosprawne często w ogóle nie wierzą w siebie. Nawet jeśli zaburzoną mają tylko jedną funkcję (np. nie mówią lub nie chodzą ), to wydaje im się, że są niewiele warte w całości. Niechętnie podejmują się nowych zadań „bo i tak się nie uda”. „Nie chce mi się” to bardzo częsta odpowiedź na nasze propozycje. W walce z bezsilnością i biernością dzieci bardzo przydaje się kolekcjonowanie sukcesów: „Wczoraj udało ci się pokolorować całą stronę, to dzisiaj spróbujemy narysować wzorki na wazonie”.
Dzieci walczą ze słabościami. Załamują się mają kryzysy, buntują się, ale brną dalej, mimo że nikt nie daje im gwarancji sukcesu. To budzi szacunek i podziw. Nikt im przecież nie powie: „Na pewno będziesz chodzić”. Jest to, z resztą jedna z ważniejszych nauk jakie wyciągają dzieci zdrowe z obecności dzieci niepełnosprawnych w przedszkolu. Uczą się odważniej i uważniej wnikać w swoje słabości i niedociągnięcia. To, że „nie umiem wiązać sznurowadeł”, „nie wyraźnie mówię”, „nie umiem się dzielić swoimi zabawkami”, czy „za często się wściekam”- jest do poprawienia. Można się tego nauczyć, tak jak ktoś się nauczył nie rzucać książkami. Dzieci doceniają takie osiągnięcia i cieszą się z nich. Dzieci, w ogóle, traktują się normalnie. Dzieci niepełnosprawne potrzebują przyjaźni z dziećmi zdrowymi i odwrotnie- to dzieci zdrowe potrzebują czasem opieki i wsparcia. Przyjaźń nie polega na litości i współczuciu. Liczy się wzajemna pomoc i uczucia. Nie jest ważne, czy ktoś chodzi czy nie, czy jest mądry czy głupi. Ważna jest wzajemność. Z jednej strony może to być intelekt i spryt, a z drugiej podziw i stuprocentowa lojalność. Z jednej strony może to być siła fizyczna i sprawność, a z drugiej pomysłowość. To, że dzieci przeżywają razem trudności, że muszą na siebie nawzajem uważać, że poznają się bardzo dobrze, mocno je ze sobą związuje.
I nawet jeśli potem w szkole ich drogi się rozejdą, to mamy nadzieję, że wzajemna sympatia i szacunek pozostaną. Sądzimy, że nie będzie dla nich problemem rozegranie meczu piłki nożnej na kolanach, gdy jeden z graczy nie chodzi.
Elżbieta Kwartnik |
