Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Rodzina jako miejsce socjalizacji dziecka

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 20672 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 


Rodzina stanowi podstawowe środowisko życia i wychowania młodego pokolenia. Jest podstawowym środowiskiem wychowawczym, w którym proces kształcenia dokonuje się na rozległym tle wszystkich problemów rodziny i towarzyszących im sytuacji.
Rodzina ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju osobowości człowieka, kształtowania się jego ogólnej postawy życiowej, jego zdrowia psychicznego i przystosowania społecznego w danym kręgu kulturowym. Jest dla dziecka pierwszą i najważniejszą „instytucją” kształcącą i wychowawczą, w której uczy się ono wszelkich zachowań społecznych, które później w toku dalszych kontaktów międzyludzkich rozwija i pogłębia. Jest też głównym czynnikiem kształtującym postawy wobec nauki szkolnej, pracy i współżycia społecznego.
O roli rodziny jako naturalnego środowiska życia i wychowania przekonuje H. Izdebska (1993 s. 699), pisząc, że „nie przedszkole i nie szkoła, mimo ich niepodważalnego znaczenia w wychowaniu młodego pokolenia, stanowią pierwsze źródło przekazu symboli, za pomocą których dziecko zaczyna się porozumiewać z otoczeniem i dzięki którym nawiązuje z nim kontakt.”.
Rozwój mowy ma swój początek w rodzinie. Wspólne czytanie książek, oglądanie telewizji, słuchanie radia służy doskonaleniu mowy, zapewnia prawidłowy wzór językowy.
W rodzinie dziecko uczy się zaspakajania pierwszych potrzeb, reagowania na odczuwane braki, wyrażania takich uczuć, jak zadowolenie, radość, niepokój, gniew, lęk. W rodzinie dziecko spotyka się po raz pierwszy z wartościowaniem, dowiaduje się, co jest dobre, a co złe. Informacje te są fundamentem wiedzy małego dziecka, a cenionym w najbliższym mu otoczeniu, kręgu społecznym, systemie wartości.
System ten i jego konsekwencje widoczne w późniejszych okresach życia dziecka są bardzo różne w zależności od postawy rodzicielskiej prezentowanej przez jego rodziców. Postawy te mogą być właściwe (pozytywne) lub niewłaściwe (negatywne). Postawy pozytywne umacniają, integrują rodzinę. Zaliczamy do nich:
· Postawę akceptacji
· Postawę współdziałania
· Postawę rozumnej swobody
· Uznanie praw dziecka
Postawy negatywne powodują dysharmonię i osłabiają spójność rodziny. Są to:
· Postawa odrzucania
· Postawa unikająca
· Postawa nadmiernie ochraniająca
· Postawa nadmiernie wymagająca
W rodzinie dziecko uczy się po raz pierwszy norm postępowania. Jest przygotowywane do pełnienia w przyszłości różnych ról społecznych np. członka rodziny, przedszkolaka, ucznia, kolegi, członka zespołów artystycznych, różnych organizacji…
H. Izdebska podkreśla silnie socjalizującą rolę rodziny twierdząc, iż rodzina przeważnie nieświadomie, poprzez wzory zachowań dorosłych, kształtuje pierwsze wyobrażenia dziecka o otaczającym je świecie, panujących między ludźmi stosunkach.
Ta socjalizująca dziecko sfera wpływów rodziny jest bardzo ważna, a jej społeczno-wychowawcze konsekwencje mają niejednokrotnie decydujące znaczenie.
Zdaniem Zbigniewa Tyszki proces rodzinnej socjalizacji realizuje się głównie przez:
· Przykład i naśladownictwo
· System nakazów i zakazów
· Działalność inspirującą ze strony osób socjalizujących, pobudzającą właściwie ukierunkowaną aktywność wychowanka
· System kontroli społecznej realizowany w procesie nagradzania i karania
Całe społeczne (często niewłaściwe) tło życia rodziny, postawy rodziców wobec siebie, dzieci i innych ludzi, wobec różnych problemów i zjawisk otaczającego świata, stanowią źródło nieprawidłowych zachowań dziecka oraz podstawę trudności wychowawczych. Rodzina różni się od innych grup społecznych. „Ma swój intymny, wewnętrzny świat niepowtarzalny.” (Rombowski J. 1978 s. 25).
W rodzinie, która funkcjonuje prawidłowo, wpływy socjalizujące i wychowawcze powinny się ściśle ze sobą wiązać, tworząc konsekwentny system oddziaływania na młode pokolenie, zgodny z odpowiadającym potrzebom całego społeczeństwa systemem wartości ideowych, moralnych i kulturalnych. Rodzina w sposób spontaniczny przygotowuje dziecko do życia w różnych okresach i sytuacjach.
Czynnikiem silnie oddziałującym na dziecko w rodzinie jest właściwy klimat psychiczny. Dobre stosunki rodzą w dziecku poczucie emocjonalnego bezpieczeństwa, które ułatwia realizację jego ambicji, planów na przyszłość. Dobry klimat emocjonalny zespala rodzinę jako całość, sprzyja porozumiewaniu się i wzajemnemu zrozumieniu, pozwala na tworzenie i doskonalenie systemu wychowania najbardziej korzystnego z punktu widzenia rozwoju osobowości dziecka i jego przygotowania do życia, hamuje dążenia egoistyczne, kształtuje właściwy stosunek do rówieśników i dorosłych, pobudza wyobraźnię, wzbogaca życie rodzinne o wartości najcenniejsze, bo niewymierne. Życzliwe, szczere stosunki panujące w rodzinie wywierają największy wpływ na podstawowe środowisko życia dziecka.
Do podstawowych zadań rodziny w rozwoju dziecka H. Izdebska (1993 s. 702) zalicza:
· Troskę o prawidłowy rozwój fizyczny dziecka, jego sprawność i zdrowie
· Troskę o rozwój intelektualny
· Zaspakajanie potrzeb emocjonalnych dziecka, przy równoczesnym wzbogacaniu jego życia uczuciowego, rozwijaniu w nim dyspozycji pozytywnych i przełamywaniu dyspozycji negatywnych (egocentryzm, skłonności egoistyczne, brak wyobraźni i wrażliwości na potrzeby czy krzywdy innych)
· Rozbudzanie zainteresowań i potrzeb kulturalnych
· Wpajanie społecznie akceptowanych zasad i norm moralnych
· Uspołecznianie dziecka poprzez kształtowanie postawy otwartej na problemy otaczającego świata
· Przygotowanie do samodzielnego życia
· Uodpornienie na napotykane trudności i niepowodzenia, hartowanie silnej woli i charakteru
· Kształtowanie ambicji i aspiracji na poziomie własnych potencjalnych możliwości, zwalczanie samouwielbienia i zarozumiałości
· Uczenie umiaru i skromności, która jeżeli nie jest fałszywa, stanowi autentyczny wyznacznik wartości człowieka
· Uczenie tolerancji dla wszelkiej odmienności poglądów (pod warunkiem, że nie są one szkodliwe lub groźne społecznie), cech indywidualnych, zainteresowań
· Rozwijanie uczuć patriotycznych, szacunku dla tradycji narodowych, postawy gotowości do walki o dobre imię i pozycję w świecie własnego narodu i państwa.
Szkoła wyposaża w system wiadomości, zaś społeczną osobowość dziecka kształtuje przede wszystkim rodzina. W. D. Wall (1960) zwraca uwagę na znaczenie pierwszych lat życia dziecka, które odbywa się właśnie w rodzinie.
„Rozwój sił fizycznych i koordynacji motorycznej dziecka, rozwój jego wydajności umysłowej poszerza stale zasięg jego kontaktów z przedmiotami, równocześnie środowisko reprezentowane najpierw przez rodziców, najbliższą rodzinę, skazuje dziecku coraz więcej celów do osiągnięcia.” (W. D. Wall 1960 s. 16)
Podobnie na ten temat wypowiada się A. Kłoskowska (1964) przypisując rodzinie funkcję katalizatora, niwelatora wstrząsów i trudności w przystosowaniu się do życia w nowych warunkach społecznych i kulturalnych. Zdaniem A. Kłoskowskiej (1964 s. 49) „Rodzina jest czynnikiem pośredniczącym pomiędzy jednostką a społeczeństwem jako całością.”.
Rolę rodziny w kształtowaniu się przyszłego, wartościowego członka społeczeństwa, H. Izdebska określa następująco: „W rodzinie rozwijają się wyobrażenia o własnym miejscu w życiu społecznym, w rodzinie kształtują się podstawowe cechy charakterologiczne, jak uczynność, obowiązkowość, krytycyzm i samokrytycyzm, potrzeba odczuwania własnej wartości i użyteczności społecznej, takt, delikatność, poczucie godności osobistej, albo przy niewłaściwym klimacie wychowawczym – egoizm, pasożytnictwo, wygodnictwo, lekceważenie praw innych ludzi, oraz powszechnie obowiązujących w danym kręgu kulturowym zasad postępowania i współżycia.” (1967 s. 36)
Maria Ziemska (1973 s. 89) twierdzi, iż prawidłowy rozwój dziecka i formowanie się jego osobowości jest ściśle związane z życiem w rodzinie i atmosferę, jaka w niej panuje.
„Nie ulega już dziś wątpliwości, że rodzina stanowi dla dziecka ważne, a w kolejności pierwsze środowisko rozwojowe i wychowawcze.” (M. Ziemska 1973 s. 89)
Podobnie uważa wielu innych naukowców w naszym kraju, a wśród nich prof. Jan Szczepański (1973). Twierdzi on, iż system szkolny trzeba mocno oprzeć na jednolitym froncie kształcenia i wychowania wszystkich instytucji, zaczynając – co mocno podkreśla – od rodziny. Nie wyobraża sobie dobrej pracy szkolnictwa bez współpracy z rodziną. Rodzina wg niego jest pierwszą bardzo ważną instytucją nie tylko wychowania naturalnego, spontanicznego, ale także spełnia bardzo ważne zadania w dziedzinie nauczania i kształcenia. W niej dziecko poznaje pierwsze słowa, wykonuje czynności, zdobywa nawyki, przyzwyczajenia. To rodzina wprowadza dziecko w mowę ojczystą, uczy słów, dzięki którym poznaje i identyfikuje przedmioty świata zewnętrznego, pobudza intelektualnie i dostarcza podstawowego zasobu wiedzy umożliwiającej spostrzeganie i interpretację zachowań ludzi i zjawisk społecznych, pojęcia dobra i zła, wpływu na stan równowagi emocjonalnej.
„Każda rodzina, bez względu na to, czy zdaje sobie z tego sprawę, czy nie, stwarza podstawy przyszłego rozwoju osobowości dziecka. Wiele zależy od tego, czy rodzice są do tych funkcji przygotowani, czy też nie, czy wiedzą, chcą i mogą te funkcje wykonywać świadomie, celowo i efektywnie.” (J. Szczepański 1973 s. 123)
O funkcjach rodziny pisało wielu psychologów, pedagogów, socjologów. To, co łączy ich przemyślenia to widoczny, bardzo różny poziom świadomości pełnionych przez rodzinę funkcji.
Według M. Ziemskiej (1986 s. 233) współczesna rodzina jako podstawowa grupa społeczna pełni istotne funkcje w interesie społeczeństwa, zaspokajając jednocześnie potrzeby psychiczne, emocjonalne i społeczne swych członków. Do tych funkcji należą:
· Funkcja prokreacyjna (dostarczanie nowych członków rodzinie i społeczeństwu)
· Funkcja zarobkowa, ekonomiczna (zapewnianie potrzeb bytowych członkom rodziny)
· Funkcja usługowo-opiekuńcza (spełnianie zadań usługowych, opieka nad dziećmi i starcami)
· Funkcja socjalizująca (przekazywanie wartości moralnych, wzorów zachowań, zwyczajów, obyczajów)
· Funkcja psychohigieniczna (zapewnianie członkom stabilizacji, bezpieczeństwa, możliwości wymiany uczuciowej, rozładowywania napięć psychicznych, zapewnianie zdrowia psychicznego w społeczeństwie)

Zdarza się, że niektóre rodziny obszerne strefy oddziaływań pozostawiają przedszkolu, szkole lub innym instytucjom, wychodząc z założenia, że należy to wyłącznie do ich obowiązku. Nie biorą pod uwagę, że bez ich udziału i wsparcia nikt nie wpoi dziecku zasad moralnych, którymi będzie się ono zawsze w życiu konsekwentnie kierowało.
Żadne środowisko czy instytucja nie nauczy kulturalnego współżycia z ludźmi dziecka wzrastającego w atmosferze wzajemnego poniżania się dorosłych. Każde dziecko pragnie być dumne z rodziny. Oddziaływanie rodziny dokonuje się w toku codziennego życia. Jego efekty, szczególnie postawy prospołeczne, zależą od struktury rodziny, panujących w niej stosunków, poziomu kulturalno-wychowawczego, sytuacji materialnej oraz świadomości i odpowiedzialności za socjalizację jednostki.


Bibliografia:
Ziemska H. – 1973 Warszawa, Wiedza Powszechna „Postawy rodzicielskie”
Szczepański J. – 1973 Warszawa, PIW „Refleksje nad oświatą”
Kłoskowska A. – 1964 Warszawa, PWN „Kultura masowa” rozdział „Krytyka koncepcji
masowego społeczeństwa”
Wall W. D. – 1960, Warszawa, PWN „Wychowanie i zdrowie psychiczne”
Encyklopedia Pedagogiczna „Rodzina i jej funkcja wychowawcza”

Opracowała
Bożena Więckowska
nauczyciel kształcenia zintegrowanego

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie