Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Ocenianie jako system wartości

 

 

Na ocenianie można patrzeć jak na system wartości. Systemy wartości mogą być różne a ta odmienność uwarunkowana jest odmiennym światopoglądem osób, które uczestniczą w ich tworzeniu. Przyjęcie przez nauczyciela określonego systemu wartości decyduje o wyborze przez niego określonego systemu rozwiązań w tym zakresie.
     Ocenianie jako system wartości nauczyciela (czasem zbyt prywatnych)
    Przykładem potwierdzającym preferowanie różnych wartości w ocenianiu są odmienne wizje oceniania bieżącego w klasach I -III. Jedni opowiadają się za ustaleniem systemu opartego na selekcji, koncentrującego się na tym czego uczeń nie umie, inni wybierają system ukierunkowany na wspomaganie rozwoju ucznia poprzez przede wszystkim gromadzenie i dostarczanie informacji o aktualnym stanie osiągnięć uczniów. Jedni preferują materializm dydaktyczny, dążąc do wyposażenia uczniów w pokłady pojęć, definicji i terminów, inni uczą uczniów jak i gdzie zdobywać potrzebne informacje. Skutkiem rozbieżnych systemów wartości w ocenianiu są różnorodne ustalenia nauczycieli w zakresie metod, technik i sposobów oceniania bieżącego jak i klasyfikacyjnego. Nie sposób wartościować żadnego z nich, bowiem trudno dyskutować z przekonaniami ludzi a tym bardziej przekonaniami nauczycieli -a te mogą być różne. Przekonania nauczycieli są kształtowane (także a może i przede wszystkim) przez ich stan wiedzy bądź niewiedzy o ocenianiu jako procesie, o prawidłowościach jakie nim rządzą. Przekonania mogą rodzić się na skutek wyboru przez nauczyciela określonej roli zawodowej i przyjęcia w konsekwencji tegoż adekwatnej do wybranej roli hierarchii ważności wykonywanych przez siebie czynności. I tak na przykład nauczyciel cenzor -będzie nastawiony przede wszystkim na ustawiczne sprawdzanie i wystawianie ocen w każdej sytuacji, ocenianiu nawet tego czego sam nie uczył (o zgroza tego czego nie nauczył!). Rozpoznać go można po tym, że mało czasu poświęca na czynności związane z nauczaniem, monitorowaniem rozwoju uczniów a dużo na czynności związane z ocenianiem -czytaj klasyfikowaniem –t.j. wystawianiem ocen.

Ocenianie jako system wartości przyjętych od innych lub narzuconych przez innych
     Na nasze nauczycielskie przekonania mają wpływ doświadczenia życiowe i zawodowe, skłonność do ulegania innym oraz działania na rzecz własnej wygody. Przekonania nauczycieli często budowane są poprzez ich konformizm jako skłonność do ulegania opiniom zbudowanym przez grupę osób. Zgadzamy się wtedy bezkrytycznie z ustaleniami większości osób ( tworzących na przykład metodyczny zespół przedmiotowy, radę pedagogiczną), o jednakowym froncie myślenia. Jednakże nie zawsze pamiętamy o tym, że choć większość ma siłę nacisku-to nie zawsze ma rację. Częstokroć opierając się na tej zasadzie podporządkowujemy swoje myśli i działania ustaleniom większości -wśród której chcąc nie chcąc funkcjonujemy i od której jesteśmy uzależnieni w różnorodny sposób. Gdy jesteśmy ulegli, niepewni własnych działań przyjmujemy wprost systemy wartości narzucane nam bądź wyznawane przez inne osoby -starsze wiekiem, stażem pracy, pełnioną funkcją. Gdy jesteśmy niedoświadczeni bądź mało twórczy -czerpiemy wzorce z sytuacji gdy sami byliśmy uczniami, korzystamy z rad i rozwiązań standardowych -powszechnie (nie znaczy dobrze stosowanych), przyjmujemy bezkrytycznie poglądy osób skażonych rutyną zawodową -co zawsze oznacza wybór rozwiązań nie do końca nas satysfakcjonujących i optymalnych. Ich wdrażanie powoduje, że nie do końca czujemy się pewni w tym co robimy. W klimacie takich wyborów nie do końca wiemy za co odpowiadamy. Nie do końca mamy bowiem świadomość użyteczności i celowości tego co robimy.
     Choć w opinii rodziców uczniów chcemy uchodzić za profesjonalistów, zdarza się nam nieprofesjonalnie ulegać Ich naciskom –naciskom laików, którzy mają prawo nie wiedzieć na czym polega proces oceniania. Ulegając n.p. poprzez powrót do oceniania opartego na skali n.p. cyfrowej na życzenie rodziców dajemy profesjonalistom dowód –jak bardzo sami jesteśmy laikami w tym co robimy. Rodzic bowiem swoje oczekiwania w zakresie systemu oceniania buduje na własnych przekonaniach, doświadczeniach z czasów gdy sam był uczniem. Dla rodzica „piątka” to symbol, że wszystko jest w porządku, choć nie do końca wie co. „Jedynka” inspiruje (niektórych) rodziców do zainteresowania się –żywszego niż do tej pory –przebiegiem edukacji Jego dziecka. Rola nowoczesnego nauczyciela sprowadza się do przekonania rodzica –dlaczego organizuje proces oceniania inaczej niż do tej pory. Jednakże by to zrobić skutecznie –sam musi do takiej zmiany być przekonany.
     System wartości w ocenianiu, jaki wyznajemy lub przyjmujemy od innych wpływa na formowanie się naszego stylu oceniania. Ze skutkiem tego wyboru utożsamiamy później preferowane przez nas cele, funkcje oceniania a w konsekwencji tegoż metody gromadzenia informacji, metody sprawdzania i oceniania oraz komunikowania informacji zwrotnej uczniowi -we właściwy dla stylu oceniania sposób. Za te wszystkie działania ponosimy niestety -osobistą nauczycielską a nie zespołową odpowiedzialność. Skutki tej odpowiedzialności mogą być różne.

Twój system wartości w ocenianiu
     Czy zastanawiałeś się kiedyś co dla Ciebie jest ważne podczas oceniania? Czy oceniasz uczniów czy też ich osiągnięcia? Czy posiadasz jasno określony system uniwersalnych wartości charakteryzujących Twoje ocenianie? Czy dostrzegasz różnice w systemach wartości innych nauczycieli a Twoim?
     Podobnie jak w życiu tak i w szkolnym ocenianiu osoby kierują się głoszonym przez siebie systemem wartości. Wyznacza to nasz indywidualizm myślenia i działania. O ile w życiu jest to pożądane i traktowane jako symptom oryginalności tak w ocenianiu szkolnym budowanie systemu wartości na prywatnym światopoglądzie nauczyciela nie zawsze jest korzystne dla ucznia. Rozbieżność nauczycielskich wartości wynika prawie zawsze z preferowanych przez nich koncepcji kształcenia nastawionych na osiąganie różnorodnych celów. Jeżeli taki system wartości nauczycielskich jest zgodny z kanonem powszechnie obowiązującym w oświacie to wszystko jest w porządku. Gorzej, gdy nauczyciel oceniający wyznaje system wartości w ocenianiu nie mający odniesienia do obowiązujących zmian programowych i celów oceniania. Poprzez swój system wartości w ocenianiu ukazuje uczniowi co jest ważne i godne uczenia się. Gdy uczeń to robi- spełnia nasze oczekiwania a i tym samym nasze wymagania. Różnorodność wyznawanych przez nauczycieli wartości przekłada się jednoznacznie na różnorodność nauczycielskich wymagań. Skutkiem tego były i są sytuacje, w których od tego samego ucznia każdy nauczyciel wymaga czegoś innego (na ten sam stopień!!!). Jeden nauczyciel akceptuje w pełnej krasie określoną właściwość ucznia podczas gdy inny dąży by ją wyeliminować. System wartości nauczycielskich może się też zmieniać w czasie i sam czas może na niego mieć wpływ. Pamiętam czasy, gdy sama byłam uczennicą. Teraz już wiem, że oczekiwano ode mnie posłuszeństwa, pokory i bezwzględnego zgadzania się ze zdaniem nauczyciela. Pytano mnie przeważnie o fakty i definicje. Miałam nazywać, wyliczać, definiować, wyjaśniać i wiernie recytować notatki z zeszytu (podane przez nauczyciela) oraz zapisy w podręczniku. Mało kto oczekiwał bym potrafiła czegoś dowieść, zanalizować, wykryć, ocenić. Na szczęście byli i tacy nauczyciele, którzy wysoko oceniali umiejętność samodzielnego wyrażania opinii i sądów. Na szczęście w domu rodzice oczekiwali tego też.

Czy wiesz co stanowi wartość dla Ciebie?
     Zastanów się do czego Ty przywiązujesz uwagę. Zastanów się co stanowiło system wartości nauczyciela, który uczył Ciebie. Poproś koleżankę z pracy by zrobiła to samo. Czy dostrzegasz różnice i podobieństwa? Czy potrafisz określić ich źródło? Czy wiesz co powinno stanowić istotę wartości uniwersalnych każdego nauczyciela?
     Konsekwencją systemu wartości jakie przyjmujemy i preferujemy w ocenianiu jest nasz styl oceniania. Wybór stylu oceniania należy do Ciebie. Konsekwencje tego wyboru także.

Dwa style oceniania jak efekt dwóch stylów nauczania
      Za każdym razem wybrany przez nauczyciela model nauczania jest konsekwencją wyznawanego przez niego systemu pewnych wartości w ocenianiu. Przedstawione poniżej modele X,Y obrazują w sposób skrajny dwa różne modele nauczania i w konsekwencji tegoż dwa skrajne style oceniania. W rzeczywistości nauczyciele nigdy nie działają w takich skrajnościach jak te zobrazowane w poniższym ujęciu. Twoja rola polega na uświadomieniu sobie, który model i styl oceniania jest Tobie najbliższy, z którym się utożsamiasz. A może jest tak, że Twoje działania są mieszanką obu?
    W modelu X w centrum uwagi znajduje się nauczyciel -jego potrzeby, komfort psychiczny i fizyczny oraz jego osoba. W modelu X -motywowanie ucznia to porównywanie do innych, zwiększanie jego niepokoju do koszmaru, powodującego nerwice szkolne.
W modelu Y w centrum uwagi jest zawsze uczeń:
  • jego potrzeby i zainteresowania, np. czego i jak chce się uczyć,
  • jego opory i bariery, np. czego nie może lub czego nie chce się uczyć a także ustalenie dlaczego tak jest,
  • jego potencjalny dyskomfort psychiczny i fizyczny, np. stres, zmęczenie, poczucie nieradzenia sobie, poczucie mniejszej wartości
  • sposoby motywowania go do uczenia się tak, by nauka stanowiła w pełni satysfakcjonujące wyzwanie.
     Słowo "wyzwanie" oznacza, że uczeń daje z siebie wszystko na górnej granicy własnych możliwości, jest zmęczony ale szczęśliwy z pokonania trudności.
     W modelu Y nie ma mowy o zmuszaniu ucznia do nauki, zwłaszcza, że tak naprawdę jest to niemożliwe. W modelu Y -MOTYWOWANIE to pozytywne wzmacnianie, zachęcenia, wywoływanie zaciekawienia poznawczego (tak specyficznego dla wieku młodszego szkolnego), pokazywanie korzyści z uczenia się. Nauczyciel stara się zmniejszyć stres ucznia do niezbędnego minimum, stanowiącego przyprawę życia.

Ocenianie jako system wartości wspierających rozwój ucznia
     Opracowanie przez nauczyciela koncepcji swojego systemu oceniania powinno być skutkiem wprowadzonych przez niego zmian w planowaniu i organizowaniu własnej pracy dydaktycznej z uczniem. Można zatem rzec, że ten nauczyciel, który zmienił front swoich oddziaływań dydaktyczno -wychowawczych w kierunku osiągania jakości w pracy własnej i ucznia, odczuł potrzebę w dokonaniu modernizacji swojego myślenia i działania na gruncie szkolnego oceniania. W ujęciu dążeń nauczyciela do zapewniania jakości –„stary” system oceniania się nie sprawdza.
     Rozporządzenie w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów postawiło wszystkich nauczycieli przed obowiązkiem określenia zasad i reguł, którym podlega stosowany przez nich system oceniania. Można zatem stwierdzić, że konstrukcja i zawartość merytoryczna systemu oceniania opracowanego i wdrażanego przez konkretnego nauczyciela dostarcza informacji o tym, na ile i jak rozumie swoją rolę zawodową i odpowiedzialność za wykonywanie powierzonych zadań oraz utożsamianie się z kierunkiem zmian programowych w oświacie.
     Nauczyciel nastawiony w swojej pracy na dążenie do wszechstronnego rozwoju ucznia zmienił strategię nauczania z tego skierowanego na realizację materiału na nauczanie podążające w stronę osiągania konkretnych rezultatów w postaci wymiernych osiągnięć uczniów. Aby te osiągnięcia były mierzalne musiał zmienić powszechnie panujący tradycyjny styl oceniania, skonstruować system monitowania i ewaluacji pracy własnej oraz ucznia, by badać dzięki temu skuteczność własnych oddziaływań dydaktyczno -wychowawczych i na podstawie tego planować swoją dalszą pracę. Dążąc do uzyskiwania rzetelnych informacji o osiągnięciach uczniów -opracował system pozwalający na zbieranie tych informacji różnymi drogami oraz komunikowanie ich w sposób czytelny wszystkim odbiorcom. Wie, że oczekiwania stawiane przed uczniem podlegają ostatecznemu rozliczeniu dopiero po zakończeniu całego trzyletniego etapu kształcenia. Nie odczuwa wobec tego potrzeby podejmowania czynności klasyfikacyjnych w trakcie oceniania bieżącego. Opracował narzędzia, które pozwalają mu czujnie śledzić rozwój ucznia a tym samym efekty własnej pracy. Nauczyciel nastawiony na utwierdzanie się w samoczynnym przekonaniu, że on sam zawsze pracował i pracuje dobrze bez zmiany stylu pracy nakierowanego na aktywność ucznia -prawdopodobnie nie dostrzegł potrzeby zmiany strategii nauczania i tym samym stylu oceniania.
     Poprawnie zbudowany, nowoczesny system oceniania w klasach I -III powinien być podporządkowany określonym kryteriom natury merytorycznej wynikającym z ogólnych i powszechnych celów, kierunków i zasad kształcenia. Jego struktura i zawarte w nim postulaty powinny gwarantować wysoką użyteczność przede wszystkim nauczycielowi jak i innym odbiorcom informacji o wynikach kształcenia -uczniom, rodzicom, nadzorowi pedagogicznemu. Dobry system powinien być z dala od pełnienia jedynie funkcji klasyfikującej i represyjnej wobec ucznia, na rzecz wyeksponowania funkcji informacyjnej i wspomagającej proces kształcenia. Dobry system oceniania powinien dać dużą pewność wnioskowania o osiągnięciach ucznia i z taką samą pewnością pozwalać na podejmowanie przez nauczyciela decyzji w różnych momentach procesu edukacyjnego.
     Wydaje się sensowne i zamierzone, by każdy nauczyciel nauczania kształcenia zintegrowanego budując swój system oceniania uwzględnił w nim następujące kluczowe założenia. Stanowią one podstawę do dokonania ewaluacji swoich działań wdrożonych przed trzema laty.
  • każdy uczeń jest w stanie rozwijać się i czynić postępy w nauce we właściwym sobie tempie, w młodszym wieku szkolnym uczeń podlega prawu największej dysharmonii rozwojowej,
  • notowanie czytelnych informacji o postępach i osiągnięciach ucznia jest potrzebne dla wielu różnych celów i wielu podmiotów procesu edukacyjnego, -system nie jest opisem reguł i zasad zrozumiałych wyłącznie przez konstruującego go nauczyciela,
  • dla różnych celów informacja o osiągnięciach ucznia jest pozyskiwana z różnych źródeł, różnymi sposobami, gromadzona w różny sposób, zaś przetwarzana i komunikowana w sposób jednoznaczny,
  • wszystkie spostrzeżenia na temat osiągnięć uczniów są traktowane przez nauczyciela jako przejawy konkretnych, zamierzonych osiągnięć -pojedyncza informacja jako obarczona błędem nie może być podstawą do ustalenia rzetelnej obowiązującej oceny,
  • wielość źródeł informacji o osiągnięciach ucznia zapewnia zmniejszenie stopnia niepewności wnioskowania, a tym samym pozwala na trafność oceny,
  • najważniejszą osobą oceniającą osiągnięcia ucznia jest nauczyciel, nikt inny nie jest w stanie oszacować umiejętności ucznia, niż profesjonalnie przygotowany nauczyciel, to on wie czego nauczył i co w związku z tym może podlegać ocenie,
  • podczas nauki w szkole umiejętności ucznia powinny rosnąć, uczeń powinien mieć stworzoną okazję do oceny własnych postępów i osiągnięć.

Oprócz wymienionych, kluczowych założeń system oceniania w klasach I -III powinien podlegać wewnętrznym prawom: spójności, rzeczowości, elastyczności na rzecz szeroko rozumianej podmiotowości ucznia.





© copyright by Izabela Breguła, CEM Strzelce Opolskie
Kopiowanie, powielanie tekstu w całości lub fragmentach bez zgody jego autora zabronione.
Jeżeli zauważyłeś jakieś nadużycia w prezentacji napisz o tym poniżej i wyślij je do nas:
INFORMACJE O PREZENTACJI

Ostatnią zmianę prezentacji wykonał: Szkolnictwo.pl.
IP autora: 83.21.195.174
Data utworzenia: 2008-09-01 23:14:04
Edycja: Edytuj prezentację.

HISTORIA PREZENTACJI

Szkolnictwo.pl (83.21.195.174) - Prezentacja (2008-09-01 23:14:04) - Edytuj prezentację.





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie