|
Przeprowadzone badania własne w grupie 60 nauczycieli szkół specjalnych w Rudzie Śląskiej na temat opinii nauczycieli szkół specjalnych o alternatywnej formie kształcenia specjalnego jaką jest nauczania integracyjne umożliwiły wysnucie następujących wniosków :
1. Integracyjna forma nauczania specjalnego wpływa korzystnie na rozwój dzieci
o specjalnych potrzebach nauczania.
2. Udział w zajęciach integracyjnych przynosi korzyść dzieciom zdrowym.
3. Praca w oddziałach integracyjnych wpływa twórczo na rozwój nauczycieli
i efektywność ich pracy.
4. Edukacja dzieci o specjalnych potrzebach nauczania w oddziałach integracyjnych wpływa na poprawienie komfortu psychicznego i umiejętności opiekuńczo – wychowawczych rodziców i opiekunów.
5. Nie wszystkie placówki szkolne z oddziałami integracyjnymi zapewniają dzieciom o specjalnych potrzebach edukacyjnych odpowiednią bazę materialną, dydaktyczną i rewalidacyjną.
Materiał empiryczny zebrany dzięki analizie ankiet dotyczących poglądów na temat nauczania integracyjnego dowodzi, że badani nauczyciele w zdecydowanej większości - ponad 60%, wypowiadają się pozytywnie na temat stosowania alternatywnej formy kształcenia specjalnego w przypadku dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Uważają ją za bardziej przyjazną, stosowaną dla dobra tych dzieci, korzystnie wpływającą na ich uspołecznienie i rozwój, dzięki której uczą się korzystania z pomocy oferowanej przez pełnosprawnych. Natomiast znaczna mniejszość jest przeciwnego zdania, a około 30% nie wypowiedziało swojego zdania na ten temat.
Znaczna część ankietowanych - około 60%, wypowiada się również pozytywnie w przypadku stosowania nauczania integracyjnego w stosunku do dzieci zdrowych, uważając że dzieci zdrowe uczą się właściwego stosunku do niepełnosprawnych, okazywania pomocy słabszym i potrzebującym oraz dostrzegania innych uzdolnień i umiejętności u niepełnosprawnych kolegów. Natomiast tylko około 35% jest zdania, że idea tworzenia klas integracyjnych jest podyktowana dobrem dzieci zdrowych. W tym przypadku ponad połowa ankietowanych myślała przeciwnie.
Również ponad połowa badanych pozytywnie wyraża się na temat efektywności nauczania w zespołach integracyjnych, która wzrasta dzięki zróżnicowanym grupom i nauczaniu wielopoziomowemu w ramach tego samego programu.
Zdecydowana większość, ponad 70% uznała, że praca w zespołach integracyjnych mobilizuje nauczycieli do pogłębiania swoich umiejętności i wiedzy na temat opieki, wychowania i nauczania uczniów o różnych potrzebach edukacyjnych. Tylko 20% respondentów wiedziało o nawiązywaniu współpracy nauczycieli zespołów integracyjnych z uczącymi w szkołach specjalnych. Natomiast ponad połowa nie słyszała o takiej współpracy. Więcej niż 30% badanych uznaje praktykę nauczycieli do pracy w zespołach integracyjnych za wystarczającą i zbliżona liczba ankietowanych twierdzi, iż stosują oni metody wspierające, a ponad 40% wypowiada się pozytywnie o ich kwalifikacjach.
Znaczna większość 77,7% ankietowanych uznała, że nauczanie integracyjne ma pozytywny wpływ na łagodzenie stresu rodziców wiążącego się z posiadaniem dziecka niepełnosprawnego, zacieśnianie więzi emocjonalnych między dziećmi i rodzicami, efektywniejszą pedagogizację rodziców, częstszą wymianę informacji między nauczycielami i rodzicami oraz aktywizacja rodziców do systematyczniejszej współpracy ze szkołą. Nie zanotowano negatywnych opinii na ten temat.
Zdaniem ankietowanych placówki integracyjne w większości przypadków, nie są właściwie wyposażone w niezbędne pomoce dydaktyczne i specjalistyczne. Nie mają też odpowiednio przystosowanych mebli, urządzeń oraz elementów architektury do przyjęcia uczniów niepełnosprawnych. Duża część ankietowanych nie wyraziła opinii na temat bazy placówek integracyjnych.
Z kolei uzyskane za pomocą wywiadów informacje o respondentach wykazały, że posiadają oni teoretyczną wiedzę na temat nauczania integracyjnego, ale tylko 20% miało okazję obserwowania pracy w zespole integracyjnym, a opinie ich na temat obserwowanych zajęć były bardzo pozytywne, zarówno o pracy nauczycieli jak i uczniów.
Badani widzą w tej formie kształcenia specjalnego wiele pozytywów takich jak : „nauczanie integracyjne korzystnie wpływa na uspołecznienie uczniów niepełnosprawnych, uczniowie niepełnosprawni uczą się współpracy z uczniami zdrowymi, lepiej mobilizują się do pracy, chcąc dorównać uczniom pełnosprawnym, dzieci zdrowe uczą się solidarności z niepełnosprawnymi, potrafią im pomagać, uczą się właściwego do nich stosunku, rodzice dzieci niepełnosprawnych odczuwają lepszy komfort psychiczny, gdy ich dziecko nie uczęszcza do szkoły specjalnej”.
Respondenci zauważyli również negatywne strony nauczania integracyjnego : „ wolniejsze tempo pracy dzieci niepełnosprawnych może powodować opóźnienia w nabywaniu umiejętności przez dzieci zdrowe, nie wszystkie szkoły są odpowiednio wyposażone, aby przyjmować dzieci niepełnosprawne, nie wszyscy nauczyciele posiadają odpowiednie kwalifikacje i praktykę do pracy z uczniami niepełnosprawnymi”.
Zarówno podane pozytywy jak i negatywy pokrywają się z opiniami wyrażonymi w ankietach.
Niektórzy z badanych znali opinie o tej formie kształcenia, dzieci nauczanych w zespołach integracyjnych i ich rodziców, które w większości były pozytywne.
Zdecydowana większość 85% badanych nauczycieli szkół specjalnych uznała, iż integracyjna forma kształcenia specjalnego jest bardziej naturalna i pożądana dla właściwego kształtowania osobowości dzieci oraz lepiej sprzyja integracji środowiska.
Jednak podobnie jak w przypadku opinii wyrażonych w ankietach respondenci uważali, iż szkoły nie są w pełni przygotowane do przyjęcia uczniów niepełnosprawnych głównie z powodu braków w zatrudnieniu wykwalifikowanej kadry i słabo wyposażonych placówek.
Wśród badanych było niespełna 70% skłonnych do zapisania swojego dziecka do zespołu integracyjnego, natomiast reszta była temu przeciwna.
Na podstawie zebranego materiału badawczego stwierdza się, że badani nauczyciele szkół specjalnych mają różne opinie na temat nauczania integracyjnego ze zdecydowaną tendencją do pozytywnych.
Przeprowadzone ankiety i wywiady w grupie nauczycieli szkół specjalnych na temat nauczania integracyjnego oraz uzyskane na podstawie nich wyniki badań skłaniają do sformułowania następujących wniosków dla praktyki pedagogicznej :
1. W placówkach integracyjnych należy zatrudniać tylko wykwalifikowaną kadrę nauczycieli i specjalistów.
2. Zapewnić wszystkim placówkom integracyjnym profesjonalną bazę materialną, dydaktyczną, rewalidacyjną i rehabilitacyjną.
3. Propagować w społeczeństwie integracyjną formę kształcenia specjalnego jako korzystną zarówno dla dzieci o specjalnych potrzebach nauczania jak i dzieci zdrowych.
4. Stworzyć większą liczbę placówek integracyjnych, aby zainteresowani mieli możliwość skorzystania z tej alternatywnej formy kształcenia specjalnego.
BIBLIOGRAFIA
Bogucka J. Kościelska M., Wychowanie i nauczanie integracyjne, Nowe
doświadczenia, Warszawa 1996, CMPP-P MEN.
Bogucka J. Kościelska M., Wychowanie i nauczanie integracyjne,
Warszawa 1994, STO.
. Łobocki M., Metody badań pedagogicznych, Warszawa 1978, PWN.
Kosakowski C. (red.), Nauczanie i wychowanie osób lekko upośledzonych
umysłowo, Toruń 2001, Wydaw. Edukacyjne Akapit.
Wyczesany J. Kukułka A., Idea edukacji w nowych strukturach edukacyjnych -
szanse i zagrożenia [w:] Dylematy pedagogiki specjalnej ,red. A. Rajkowska
J. Baran, Kraków 2000, Wydaw. Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Anna Szczurek
|
