|
Odrębność (specyfika) lekcji wychowania fizycznego (np. organizacyjna, dydaktyczna, wychowawcza) w porównaniu z innymi lekcjami szkolnymi.
Zasadniczą formą organizacyjną pracy nauczyciela wychowania fizycznego jest lekcja, w której powinny dominować elementy poznania i nauczania czynności ruchowych, opartych na podstawie wiedzy powiązanej z problematyką wychowania fizycznego, która jest częścią procesu wychowawczego zmierzającego do kształcenia i wychowania młodzieży szkolnej.
Uwzględniając stanowiska i koncepcje wielu autorów można przyjąć, że lekcja jest składową procesu pedagogicznego, podczas której uczniowie pod kierownictwem lub przy pomocy nauczyciela realizują, w wyznaczonym i określonym czasie, zadania prowadzące do osiągnięcia celów instrumentalnych i kierunkowych. Na lekcjach nauczyciel realizuje określone treści programowe związane z ogólnymi założeniami dydaktyczno-wychowawczymi, poprzez które powinno się przygotować ucznia do życia i pełnienia określonych ról w społeczeństwie. Chociaż każdą lekcję traktujemy jako pełną, zamkniętą całość, to jednak myśląc o spełnieniu celów ogólnych, należy przyjąć, że powinna ona być nie tylko ogniwem łańcucha lekcji prowadzonych na poziomie poszczególnych klas w ciągu roku szkolnego, ale stanowić logiczny ciąg trwający od początku do końca kariery szkolnej ucznia.
Mimo podobieństw lekcji wychowania fizycznego do innych lekcji szkolnych takich jak: czas trwania, struktura lekcji (3 części), ogólne cele lekcji i podmiotowość ucznia, lekcję wychowania fizycznego różni specyficzny charakter i klimat prowadzenia zajęć. Rozpatrując specyfikę lekcji wychowania fizycznego, należy zwrócić szczególną uwagę na jej odrębność i różnicę w aspekcie metodycznym, organizacyjnym i wychowawczym.
Odrębność lekcji wychowania fizycznego w aspekcie metodycznym zaznacza się głównie w formach nauczania i prowadzenia zajęć. Głównymi z nich są formy zadaniowe i zabawowe lekcji , angażujące fizycznie ucznia. Należy tutaj uwzględnić wiele czynników takich jak: natężenie wysiłku, wypoczynek, stopniowanie trudności ćwiczeń pod względem wieku, płci, indywidualnej sprawności ucznia. Lekcje te pod względem fazy aktywności ruchowej muszą być z góry przewidziane i zaplanowane.
Różnorodność ćwiczeń stosowanych na lekcji przyczynia się do stałej zmienności miejsca uczniów w czasoprzestrzeni. W zakresie organizacyjnym specyfika lekcji wychowania fizycznego polega głównie na trosce o zapewnienie bezpieczeństwa ćwiczącym uczniom. Cechuje ją stały ruch uczniów w czasie lekcji, zmiana natężenia wysiłku, swoboda i spontaniczność, a co za tym idzie - emocjonalność lekcji. Lekcje wychowania fizycznego są odmienne w swym charakterze organizacyjnym od lekcji typowo intelektualnych (gdy uczeń „twardo” siedzi w ławce szkolnej) i przez to są lekcjami bardziej niebezpiecznymi. Nauczyciel jest zobowiązany zwracać większą uwagę na bezpieczeństwo wykonywania ćwiczeń fizycznych i przestrzeganie regulaminu korzystania z sali gimnastycznej, w której znajduje się dużo przyrządów gimnastycznych np.: kozioł, skrzynia, ławeczki gimnastyczne, drabinki itp. Również przybory stosowane do prowadzenia lekcji wychowania fizycznego takie jak np.: kule, oszczepy, piłki lekarskie, dysk itp. mogą zagrażać życiu i zdrowiu ćwiczących uczniów. Dlatego należy zwrócić szczególną uwagę na sprawy dotyczące BHP na zajęciach wychowania fizycznego. Bardzo ważnym czynnikiem jest również miejsce prowadzenia zajęć wychowania fizycznego. Inaczej będzie przeprowadzona lekcja oraz inne czynniki działają na ucznia na sali gimnastycznej w trakcie gimnastyki, inne przy grach sportowych, jeszcze inne w terenie w trakcie zajęć z atletyki terenowej czy zimą na lodowisku. Różnorodność bodźców działających na ucznia powoduje, że lekcje wychowania fizycznego są lekcjami specyficznymi i wymagają zwrócenia większej uwagi nauczyciela na sprawy dotyczące bezpieczeństwa ucznia na lekcji.
W trzecim zakresie - wychowawczym – nauczyciel, głównie za pomocą odpowiednio dobranych ćwiczeń ruchowych, realizuje zaplanowane wcześniej zadania: kształtuje i próbuje utrwalić określone umiejętności ruchowe, dostarcza uczniom odpowiednich przeżyć i wrażeń, podaje im wiadomości, a także zapewnia odprężenie po innych lekcjach o przewadze pracy umysłowej. Realizuje założone cele wychowawcze. Lekcje wychowania fizycznego kształtują samokontrolę i samoocenę, poczucie odpowiedzialności za zdrowie własne i drugiego człowieka, odpowiednie postawy. Uczą przeżywania porażki, zasad fair play przeniesionych z boiska na realne życie.
Resocjalizacyjno-profilaktyczne walory wychowania fizycznego. Największe możliwości obserwacji poziomu agresji uczniów oraz wszelkich naturalnych zjawisk interpersonalnych w środowisku szkolnym stwarzają zajęcia wychowania fizycznego. Sala gimnastyczna czy boisko sportowe w odróżnieniu od konwencji klasowo-lekcyjnej dają optymalne warunki do spontanicznych zachowań uczniów. Specyfika zajęć wychowania fizycznego, zwłaszcza ich dynamika, powoduje, iż uczniowie odsłaniają swoje maskowane na innych lekcjach stany emocjonalne oraz zachodzące autentyczne interakcje w zespole klasowym. Stąd wychowawcza rola nauczyciela wf w trafności diagnozowania zachowań dewiacyjnych oraz interwencji terapeutycznej jest ogromnie ważna. Podczas prowadzenia lekcji wychowania fizycznego nauczyciel kieruje się ogólno pedagogicznymi zasadami nauczania, które powinny być linią jego postępowania, pozwalającą mu na współdziałanie z uczniami. Można tu wyróżnić następujące zasady: wszechstronności, zdrowotności, aktywności i poglądowości, systematyczności, dostępności i trwałości. Przestrzeganie tych ważnych zasad pozwala nauczycielowi oddziaływać nie tylko na cały organizm, ale i osobowość dziecka, dostosować lekcję do rzeczywistego rozwoju uczniów i konkretnych warunków pracy. Lekcja wychowania fizycznego stwarza warunki do współzawodnictwa w „zdrowym” tego słowa znaczeniu. Wyrabia wśród uczniów właściwą motywację, świadomość celu, zaspokaja potrzeby emocjonalne, uaktywnia i uspołecznia w atmosferze humoru i zabawy, daje poczucie odprężenia psychicznego. Stąd w trakcie prowadzonej lekcji powinno się pamiętać o zmienności pracy mięśniowej i psychicznej, racjonalnym obciążeniu, indywidualizowaniu i różnicowaniu treści oraz integracji kształcenia i wychowania.
Opracował: mgr Andrzej Lipczyński
nauczyciel wychowania fizycznego
w Zespole Szkół
z Oddziałami Integracyjnymi
w Hajnówce
|
