Prawidłowe kontakty interpersonalne mają duże znaczenie w życiu i rozwoju człowieka. Odpowiednie posługiwanie się językiem umożliwia dziecku samodzielne korzystanie z dóbr kultury i edukacji. Poziom języka danej osoby decyduje o jej udziale w kulturze społeczeństwa.
Według C.Stohl kompetencja komunikacyjna to „indywidualne zdolności do osiągania ważnych celów interakcyjnych w specyficznych kontekstach społecznych przy użyciu odpowiednich środków”(za M.Kielar,1984).
Dziecko w procesie nabywania mowy oprócz cech gramatycznych przyswaja sobie zasady społecznego użycia języka. Osoba dojrzała pod względem kompetencji komunikacyjnej powinna potrafić używać języka w jego różnych funkcjach i wielu sytuacjach społecznych np.: umieć przekazać informacje czy wyrazić życzenie, rozkaz albo prośbę. Ponadto musi prawidłowo zapytać, zaprzeczyć lub potwierdzić, wyrazić swoje uczucia. Osoba z dojrzałą kompetencją komunikacyjną powinna różnicować swoje zachowania werbalne w zależności od tego do kogo i gdzie mówi.
Prawidłowo kształtowana kompetencja komunikacyjna wymaga oddziaływania na dziecko całościowo. Jednocześnie należy stymulować sferę: emocjonalną, poznawczą i behavioralną poprzez: dotyk, odbiór słuchowy, ruch. Szczególnie ważne jest to u dzieci z opóźnionym rozwojem.
W nabywaniu kompetencji komunikacyjnej duży wpływ mają czynniki społeczno – emocjonalne przede wszystkim w środowisku wychowawczym. Szczególna rola przypada tutaj rodzicom, którzy zaspakajają potrzebę wymiany informacji od początku rozwoju dziecka. Rodzice powinni dużo rozmawiać z dzieckiem, opowiadać, wyjaśniać, czytać używając prawidłowej wymowy. Karygodnym błędem osób dorosłych jest rozmowa z dzieckiem jego językiem czyli: spieszczanie, skracanie wyrazów, używanie neologizmów dziecięcych przez osoby mówiące do dziecka.. Takie zachowanie opóźnia rozwój mowy. Dziecko zawsze powinno słyszeć prawidłowy wzór wymowy nawet jeśli samo nie umie jeszcze go powtórzyć.
W rozwoju kompetencji komunikacyjnej ważne jest także zaspokojenie istotnych potrzeb rozwojowych dziecku: bezpieczeństwa miłości czy afiliacji. Najpełniej potrzeby te zaspakajają rodzice. Doskonałą stymulacją kompetencji komunikacyjnej jest pełen kontakt emocjonalny rodziców z dzieckiem poprzez: uśmiech, słowo, dotyk, ruch ciała, zabawę. Rodzice powinni okazywać dzieciom swoją mołość, być wrażliwym na sygnały dziecka, przekazywać dziecku wiedzę o świecie, regułach komunikowania się.
Rozwijanie kompetencji komunikacyjnej jest również zadaniem wychowawców w przedszkolu czy w szkole. Nauczyciel powinien organizować sytuacje wychowawcze, z których wynika potrzeba porozumiewania się. Ważne jest dostrzeganie w dziecku partnera dialogu. Dziecko należy traktować jako podmiot z właściwymi dla niego możliwościami zabawy, sytuacji edukacyjnej, rozumienia komunikatów. W interakcjach wychowawczo – edukacyjnych wskazane jest odwzajemnianie działania, wspólne kierowanie uwagi oraz wspólne wypracowanie znaczeń. Należy stwarzać sytuacje wychowawcze stymulujące rozwój kompetencji komunikacyjnej. Ważne jest aby uczyć dziecko rozumienia i umiejętności stosowania werbalnych i niewerbalnych sposobów zachowania się w różnych sytuacjach społecznych. Uczeń powinien nabyć sposoby partnerskiego stylu komunikowania się:
· umiejętnie rozpoczynać , podtrzymywać i kończyć rozmowę z dorosłymi i z rówieśnikami
· odpowiednio stawiać pytania i odpowiadać na nie
· umiejętnie nazywać swoje uczucia
· prowadzić negocjacje
· kulturalnie zaprzeczyć
· wyrazić życzenie, prośbę czy rozkaz .
Wychowawca powinien metody pracy uzależnić od potrzeb indywidualnych i rozwojowych dziecka. Aktywną postawę komunikacyjna można wyzwalać poprzez:
*odwzajemnianie działania
*wspólne wypracowanie znaczeń sytuacji społecznych
*wzbudzanie zainteresowań dziecka
Należy obserwować dziecko i dane wykorzystać przy planowaniu projektu sytuacji stymulujących rozwój kompetencji komunikacyjnej.
Kompetencja komunikacyjna jest jedną z dróg interakcji ze społeczeństwem. Odgrywa dużą role w przekazywaniu i odbiorze informacji, wyrażaniu własnych opinii ,budowaniu więzi międzyludzkich, ułatwianiu i ekspresji uczuć.
Autor:Anna Siuda
Literatura:
1.Kielar M.(1984):Rola przedszkola w rozwijaniu kompetencji
komunikacyjnej dzieci. IKN im. Wł.Spasowskiego ODN w
Krakowie.
2.Rocławski B.(1989):Kształtowanie komunikacyjnych postaw u
dzieci w wieku niemowlęcym. W: B. Rocławski: Opieka
logopedyczna od poczęcia. Uniwersytet Gdański, Gdańsk. |
