Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Pojęcie systemu wychowania w dotychczasowych opracowaniach

 

 1. Pojęcie systemu wychowania.

Wychowanie to racjonalne organizowanie życia i aktywności dzieci, i młodzieży prowadzące do pożądanych zmian w ich osobowości. Wychowanie w szerokim tego słowa znaczeniu obejmuje kształtowanie i rozwijanie instrumentalnych cech osobowości, jak: inteligencja, wiedza, zdolności i umiejętności (wychowanie usprawniające, czyli nauczanie) oraz cech kierunkowych, jak: postawy, przekonania i wartości (wychowanie ukierunkowujące).
Według M. Winiarskiego, znamienną cechą procesu wychowania w środowisku lokalnym jest jego złożoność, która znajduje wyraz w rozległości realizowanych celów i zadań, bogactwie treści form, metod i technik oddziaływania, zróżnicowaniu zbiorowości wychowanków i wychowawców, a także usytuowaniu interakcji wychowawczych w różnych dziedzinach życia społeczności lokalnej.
System wychowania w pojęciu socjologa obejmuje sieć instytucji zaangażowanych w procesie wychowania. S. Kowalski uważa, że każda z instytucji wychowawczych, między innymi szkoła, jest w rozmaitych dziedzinach swej działalności zdeterminowana przez rozmaite układy niektórych elementów środowiska. W środowisku wyróżnia trzy rodzaje komponentόw uczestniczących w różny sposób w procesie wychowania.
Są to:
a) grupy i instytucje wychowania naturalnego,
b) instytucje wychowania bezpośredniego, powołane do pełnienia funkcji wychowawczych,
c) instytucje wychowania pośredniego, tzn. powołane do rozmaitych innych funkcji, lecz uczestniczące w procesie wychowawczym ubocznie.
Do ogniw pierwszej kategorii należą: rodzina, najbliższe środowisko lub sąsiedztwo, różnego rodzaju grupy rówieśnicze.
Do drugiego rodzaju komponent zalicza się przede wszystkim:
a) przedszkola, szkoły i inne zakłady kształcenia,
b) instytucje wychowania pozaszkolnego (pałace i domy kultury, świetlice, internaty, kluby młodzieżowe, zespoły zainteresowań, organizacje i samorządy młodzieżowe, koła sportowe),
c) instytucje opieki społecznej (żłobki, domy dziecka, pogotowia opiekuńcze, zakłady wychowawcze),
d) instytucje resocjalizacyjne.
Do trzeciej kategorii zalicza się zakłady pracy, instytucje służby zdrowia, wojsko, instytucje kontroli społecznej, wszelkie organizacje społeczne interesujące się wychowaniem, instytucje upowszechniania sztuki i kultury.
Rzeczywiste funkcjonowanie wychowawcze jest systemem społecznym. Układy grup i instytucji wychowawczych funkcjonując wzajemnie się oceniają, jak również podlegają kontroli odnośnych instytucji lokalnych i nadrzędnych oraz opinii publicznej, lokalnej, czy szerszej społeczności.
I. Jundziłł twierdzi, że termin system wychowawczy jest obciążony wieloznacznością. Biorąc pod uwagę ogólne określenie systemu, system oświatowo-wychowawczy można zdefiniować jako sprzężony układ wszystkich instytucji, organizacji i urządzeń przez które „wiedza naukowa, ideologia, systemy wartości, wzory osobowości (elementy nauczania i wychowania) docierają do społeczeństwa. Jest to, według J. Szczepańskiego całkowity system oświaty, nazywany także makrosystemem oświatowym czy oświatowo-wychowawczym. W makrosystemie oświatowo-wychowawczym można wyodrębnić lokalne systemy wychowania o zasięgu ograniczonym do wydzielonego przestrzennie terytorium. W lokalnym systemie wychowania funkcjonują systemy wychowania poszczególnych instytucji (mikrosystemy) i organizacji (rodzina, przedszkole, szkoła, dom kultury itp.).
Zdaniem I. Jundziłł przebieg procesów wychowawczych funkcjonuje nie tylko przez sam system wychowawczy, ale także przez czynniki społeczne, kulturalne, demograficzne, polityczne i administracyjne, a nawet geofizyczne, klimatyczne czy ekonomiczne, które nie są ukierunkowane na cele wychowania. Nie jest to bowiem system autonomiczny, ale stanowi element szerszego systemu społecznego.
Według S. Kowalskiego system wychowawczy jest jedną z najbardziej istotnych komponent systemu społecznego. Rόwnowaga między systemem społecznym a środowiskiem jest utrzymywana na zasadzie wartości kulturowych, ról społecznych, wzorów osobowości, reprezentowanych przez interakcje zachodzące w grupach oraz instytucjach.
Jeśli więc chcemy doskonalić system wychowania, musimy jednocześnie doskonalić funkcjonowanie wszystkich instytucji „wychowującego społeczeństwa”. Ponieważ proces wychowania jest jeden i niepodzielny, wychowanie organizowane w szkole nie może być w pełni efektywne, jeśli przeciwdziałają mu sprzeczne nastawienia i wpływy poza szkołą.
Skoordynowany system wychowania ukierunkowany na ujednolicone ideały wychowawcze i obejmujący całe wychowujące się społeczeństwo, mogłoby ogromnie wzmocnić i podnieść efekty wychowania zorganizowanego w szkole.
Jeśli wpływy zewnętrzne są sprzeczne z tymi, które proponuje szkoła, wówczas oddziaływania szkoły są szybko niwelowane.
Lokalny lub środowiskowy system wychowania jest to spójny układ elementów obejmujących instytucje wychowania bezpośredniego i pośredniego, treści i formy oraz metody działalności ukierunkowanej na realizację celów wychowania w konkretnym środowisku, tworzącym wyodrębnioną terytorialnie całość.
Dobrze przemyślany i umiejętnie zorganizowany system wychowania, ma zagospodarować wychowawczo naturalne środowisko życia dziecka, w taki sposób, aby niwelować w miarę możliwości wpływy negatywne, a intensyfikować wpływy wychowawczo korzystne.
Przy rozpatrywaniu środowiska pod względem zachodzących w nim procesów wychowawczych istotne jest jak kształtuje się skład instytucji oświatowo-wychowawczych oraz jakie są między nimi relacje. Ważny jest układ zintegrowania ze sobą oraz z pozostałymi instytucjami danej społeczności.

2. Lokalny system wychowania w dotychczasowych badaniach.

Problematyka funkcjonowania systemu wychowawczego jako sieci instytucji określonej społeczności terytorialnej nie jest często podejmowana. Stosunkowo mało wiemy o funkcjonowaniu systemu wychowawczego w rozmaitych środowiskach. Pewne przyczynki na ten temat można znaleźć w socjologicznych monografiach społeczności lokalnych uwzględniających niektóre aspekty wychowania w nielicznych pracach poświęconych funkcjonowaniu konkretnych instytucji wychowawczych.
S. Kowalski twierdzi, że poszczególne instytucje systemu wychowawczego chociaż stanowią jego ogniwa nie są niezależne. Pełnią ją w konkretnych warunkach środowisk naturalnych, jak i w konkretnych układach zinstytucjonalizowanych działań wychowawczych. Tak więc proces wychowania jest funkcją sprzężenia wpływów środowisk naturalnych, jak również działań instytucji wychowawczych, ukierunkowanych na realizację celów wychowania. W każdej z tych dwóch płaszczyzn wpływy mogą być z celami wychowawczymi zbieżne lub rozbieżne. Każda z instytucji wychowawczych, jest w rozmaitych dziedzinach swojej działalności zdeterminowana przez rozmaite układy niektórych elementów środowiska naturalnego i instytucji wychowawczych. Uważa on, że w systemie wychowawczym każda instytucja wychowawcza konkretnego środowiska działalności swej uzależniona jest od skutków wpływów innych instytucji, bez względu na to czy jest tego świadoma, czy nie.
Konsekwencje wpływów sprzecznych z realizowanymi przez nią celami wychowawczymi zaburzają lub hamują jej działalność.
Według S. Kowalskiego system wychowawczy w swoim środowiskowym funkcjonowaniu, przybiera postać różnych układów i wskazuje różne stopnie integracji.
Problematykę systemu wychowania podejmuje także I. Jundziłł, analizując specyfikę lokalnego systemu wychowania w mieście. Autorka badaniom poddaje osiedle mieszkaniowe analizując go pod kątem środowiska wychowawczego.
Jako wniosek podaje, że jedynie zintegrowany środowiskowy system wychowania w osiedlu daje dobre rezultaty pracy wychowawczej nad dziećmi i młodzieżą.
Tworząc system wychowania powinno zaangażować się jak największą liczbę mieszkańców pierwszym warunkiem powstania systemu jest koncepcja pedagogiczna, wyznaczająca idee przewodnie i kierunki działania wychowawczego oraz wyzwalająca twórcze inwencje realizatorów w modernizowaniu pracy opiekuńczo-wychowawczej.
Podstawowym warunkiem efektywności środowiskowego systemu wychowania, poza przyjętą koncepcją, programem i przygotowaniem wychowawców jest właściwa koordynacja pracy wychowawczej.
Do czynników mających wpływ na efektywność lokalnego systemu wychowania zaliczamy:
- udoskonalony przepływ informacji, sprawne kierowanie administracyjne, merytoryczne i organizacyjne;
- dobre samopoczucie jednostki w systemie;
- działania innowacyjne.
Kolejnym czynnikiem warunkującym efektywność systemu nauczania są korzyści wychowawcze odnoszone przez osoby w nim funkcjonujące, a zwłaszcza przez dzieci, młodzież, nauczycieli i rodziców, ich samopoczucie i uzyskiwane wartości.
Uczeń akceptujący system wychowania identyfikuje się z nim i aktywnie uczestniczy w realizacji przyjętych zadań. Wtedy istnieje możliwość, że będzie on dobrze przygotowany do samodzielnego życia. Więcej badań i publikacji dotyczy roli szkoły w systemie wychowawczym, problemów współpracy szkoły ze środowiskiem.
Na konieczność zacieśniania więzi między szkołą a pozaszkolnym środowiskiem tworzącym system wychowania zwraca uwagę R. Wroczyński, twierdząc, że osiedle mieszkaniowe staje się swego rodzaju instytucją wychowawczą, terenem planowanej działalności lub inspiracji pobudzającej aktywność.
M.Z. Małyjasiak zaś badał współzależność między efektami pracy szkoły a stopniem integracji lub dezintegracji środowiska lokalnego, związki między postępującym procesem integracji środowiska a osiągniętymi przez szkołę wynikami w pracy dydaktyczno-wychowawczej.
E. Trempała w swoich badaniach między innymi postawił pytania: W jakim stopniu szersze środowisko ma wpływ na rezultaty pracy szkoły?; Jakie formy pracy mają wpływ na proces integracji podstawowych środowisk wychowawczych?; Czy przez stosowanie skutecznych form współpracy szkoły ze środowiskiem możliwe jest celowe organizowanie środowiska wychowawczego?; Czy istnieje zależność między integracją środowisk społecznych a rezultatem pracy pedagogicznej?
W wyniku prowadzonych badań ustalił, że:
a) Instytucją najbardziej predysponowaną do inspirowania pracy opiekuńczo-wychowawczej w środowisku i do organizowania środowiska wychowawczego jest szkoła.
b) Koniecznym warunkiem skutecznej działalności szkoły w środowisku lokalnym jest gruntowne rozeznanie w całokształcie warunków środowiskowych i społecznych komponentów środowiska.
c) Szkoła przez planowaną pracę pedagogiczną w środowisku lokalnym, organizowanie środowiska pod kątem potrzeb wychowawczych wpływa pozytywnie na proces integracji środowiska społecznego.
d) Im środowisko bardziej zintegrowane wokół szkoły, tym jego wpływ na efekty pracy wychowawczej szkoły jest większy.
Podstawowe czynniki warunkujące przekształcenie środowiska zamieszkania w środowisko celowego oddziaływania opiekuńczo-wychowawczego omawia J. Wołczyk.
Problemem organizowania środowiska wychowawczego w miejscu zamieszkania zajmuje się A. Kamiński rozważając następujące kwestie:
a) swoiste cechy społeczno-wychowawcze środowiska lokalnego;
b) metody pracy socjalno-wychowawczej w środowisku zamieszkania;
c) istota koordynacji środowiskowych poczynań opiekuńczo-wychowawczych.
Prawie wszyscy autorzy przypisują szkole dominującą rolę w organizowaniu działalności opiekuńczo-wychowawczej w środowisku.
Najpełniej problem współpracy szkoły ze środowiskiem opracowali S. Kowalski i J. Mikulski, rozpatrując zasięg i stopnie aktywności szkoły w środowisku lokalnym z punktu widzenia samej szkoły oraz potrzeb środowiska lokalnego.
Możliwości i sposoby zintegrowania działań wychowawczych w rejonie szkoły przy maksymalnym zaktywizowaniu sił społecznych i wykorzystaniu odpowiednich form pracy przedstawia E.Trempała. Zagadnienie powiązania szkoły ze środowiskiem rozpatruje z różnych punktów widzenia uzasadniając, że realizacja zasady powiązania szkoły ze środowiskiem powinna znaleźć odzwierciedlenie w działalności dośrodkowej (szkoła udostępnia lokale mieszkańcom i instytucjom pozaszkolnym w celu realizacji przez nie zadań wychowawczych), działalności odśrodkowej (wpływanie na siły społeczne i wspólne realizowanie zadań wychowawczych, rozbudowa infrastruktury materialnej) oraz działalności środowiskowej rozszerzonej: wielokierunkowa działalność wychowawcza.
Problemy interakcji szkoły i środowiska w procesie wychowania znalazły swój wyraz w pracach J. Szczepańskiego, S. Kowalskiego, R. Wroczyńskiego, J. Wołczyka, E. Trempały.
Za koncepcją szkoły środowiskowej stanowiącej fundamentalną instytucję w lokalnym systemie wychowania opowiada się J. Szczepański.
S. Kowalski wyodrębnia dwa zakresy działalności szkoły w środowisku – działalność integrująca w środowisku ze względu na proces dydaktyczno-wychowawczy w szkole i działalność ukierunkowaną na doskonalenie różnych dziedzin życia w społeczności lokalnej.
R. Wroczyński rozpatruje zagadnienie powiązania szkoły ze środowiskiem w kontekście idei edukacji permanentnej oraz organizowania środowiska wychowawczego.
J. Wołczyk skoncentrował swoje zainteresowania naukowe na problemie interakcji szkoły i środowiska, i opowiada się za obustronnym oddziaływaniem z punktu widzenia realizacji celów i zadań wychowawczych a z drugiej strony oddziaływaniem szkoły na środowisko w celu przekształcenia tego środowiska w środowisko wychowujące.


Autor: mgr Anna Wojtas



Bibliografia

1. Dutkiewicz W; Podstawy metodologii badań do pracy magisterskiej i licencjackiej z pedagogiki; Wydawnictwo Stachurski; Kielce 2000r.
2. Jundziłł I; Środowiskowy system wychowawczy w mieście; Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne; Warszawa, 1983r.
3. Kowalski S; Socjologia wychowania w zarysie; PWN; Warszawa 1976r.
4. Lepalczyk I, Pawłowska W; Teoria i organizacja pracy środowiskowej w osiedlu mieszkaniowym; TWWP; Warszawa 1970r.
5. Małyjasiak M; Integracja środowiska a efekty pracy szkoły; Bydgoskie Towarzystwo Naukowe; Bydgoszcz, 1964r.
6. Passini B,
Pikiel T; Wychowanie i środowisko; Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne; Warszawa, 1979r.
7. Pilch T; Metody i techniki badań; Warszawa, 1988r.
8. Trempała E; Wychowanie zintegrowane w środowisku szkoły; Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne; Warszawa, 1976r.
9. Trempała E; Funkcjonowanie i kierunki rozwoju edukacji równoległej w polskim systemie oświaty; WSP Bydgoszcz, 1990r.
10. Trempała E; Edukacja nieszkolna w warunkach przemian w Polsce; WSP; Bydgoszcz, 1994r.
11. Winiarski M; Problemy wychowania w osiedlu mieszkaniowym; Państwowe Wydawnictwo Naukowe; Warszawa 1974r.,
12. Winiarski M; Współdziałanie szkoły i środowiska – aspekt socjopedagogiczny; Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego; Warszawa 1992r.
13. Winiarski M; Wychowanie integralne, a szkoła środowiskowa; Książka i Wiedza, 1975r.
14. Winiarski M; Wychowanie integralne a szkoła środowiskowa; Książka i Wiedza, 1995r.
15. Wroczyński R; Wychowanie poza szkołą; PZWS; Warszawa, 1968r.
16. Wroczyński R; Edukacja Permanentna; PWN; Warszawa, 1976r.

Jeżeli zauważyłeś jakieś nadużycia w prezentacji napisz o tym poniżej i wyślij je do nas:
INFORMACJE O PREZENTACJI

Ostatnią zmianę prezentacji wykonał: Szkolnictwo.pl.
IP autora: 83.21.195.174
Data utworzenia: 2008-09-01 23:06:16
Edycja: Edytuj prezentację.

HISTORIA PREZENTACJI

Szkolnictwo.pl (83.21.195.174) - Prezentacja (2008-09-01 23:06:16) - Edytuj prezentację.





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie