A. Wrażliwość na potrzeby uczniów
Prawdziwe powołanie do nauczania rozwija zdolność do współodczuwania z wychowankiem i zrozumienia jego różnorodnych potrzeb. Wychowawca zwraca uwagę na przyczyny i czynniki determinujące, które wpływają negatywnie na proces uczenia się, zachowanie czy kształtowanie postaw i hierarchii wartości (włącznie z pogłębianiem wiary i życiem duchowym). Jest szczególnie wyrozumiały wobec tych, których standard życia i warunki środowiskowe są gorsze. Ta zdolność współczucia jest prawdopodobnie kluczowym punktem wyjścia dla sprawowania funkcji wychowawców.
B. Empatia
Jest to umiejętność postawienia się w sytuacji rozmówcy i próba widzenia rzeczy tak, jak gdyby było się tą osobą. Oznacza to prawdziwe słuchanie i akceptację osoby taką jaka jest; co się wyraża stosunkiem pełnym głębokiego szacunku wobec innych, niezależnie od ich wieku, sytuacji czy cech. Empatia jest bramą do autentycznego dialogu i komunikacji oraz kluczem do samoakceptacji uczniów, którzy mogą wyjaśnić swoje uczucia, kryteria oceny, itp. Empatia wobec grupy jest tak samo ważna jak empatia w przypadku pojedynczej osoby. Wychowawca powinien odbierać to, co mówią uczniowie, myśleć z rzeczywistym zainteresowaniem o tym, co stanowi ich punkt widzenia wobec różnorodnych tematów i problemów. Powinniśmy wziąć pod uwagę fakt, że uczniowie trudni są ofiarami warunków rodzinnych, kulturowych i osobistych, za które nie można ich winić. Wychowawca pozostaje otwarty na nowe wartości i charakteryzuje się wrażliwością wobec nowych trendów pojawiających się w społeczeństwie i wśród dzisiejszej młodzieży.
C. Widzenie stron pozytywnych
Podkreślanie aspektów i cech pozytywnych dziecka lub nastolatka zachęca w procesie rozwoju o wiele bardziej niż kontrolowanie, czy nie popełniały błędów bądź zauważanie braków. Oczekiwania pozytywne skierowane na osobę stanowią prawdziwy impuls do wzrostu. Wychowawca ma zauważać i chwalić drobne sukcesy i wysiłki zwłaszcza uczniów najsłabiej zmotywowanych.
Mówi się, że wychowywanie to też obserwacja; patrz z ciągle świeżym spojrzeniem, zawsze wierząc w możliwość poprawy, staraj się unikać podkreślania rozczarowań czy poczucia beznadziejności.
D. Autentyczność osobista a wartości
Nikt nie daje tego, czego nie posiada. W edukacji jednym z elementów tworzenia odpowiednich postaw i hierarchii wartości jest przykład. Działania przemawiają bardziej niż słowa, a rodzice, wychowawcy i nauczyciele są podstawowymi przykładami, pomagającymi zaakceptować istotne wartości. Wszystkie tematy dotyczące formacji są ściśle związane z wartościowym przykładem. Edukacja to nie tylko sama informacja o sprawach fizycznych i psychologicznych, ale również formacja i refleksja dotycząca ludzkich wartości i sensu życia. Stąd wychowawca powinien cenić wartości, które chce promować wśród swoich uczniów. Pociąga to za sobą prawdziwy wysiłek etyczny i swego rodzaju idealizm moralny.
E. Pokora w nauczaniu
Jest to pełen szacunku stosunek do prywatności osoby. Nie możemy nikim manipulować według własnych pomysłów czy strategii, tak jak nie możemy całkowicie sklasyfikować i opisać tej osoby. Człowiek może zawsze nas zaskoczyć, a my musimy pozostawać gotowi na przyjęcie jego tajemnic. Powinniśmy brać pod uwagę możliwość działań spontanicznych w przypadku osoby, która przecież podejmuje kroki w celu osiągnięcia własnej dojrzałości - musimy rozumieć je pełniej. Mamy akceptować wyzwania i zakładać wolę wychowanka do angażowania się we własny rozwój.
F. Hojność w okazywaniu uczuć
Podczas procesu uczenia się i dojrzewania wychowawca jest towarzyszem pozostającym z uczniem jedynie przez krótki okres w życiu. Czasami trudno jest unikać ojcowskiej czułości i pozbywać się złudzeń, że uczniowie pozostaną związani ze mną jako ze swoim wychowawcą. Uczniowie muszą jednak nauczyć się szukania kolejnych doradców i dalszej pomocy. Wychowawca musi być więc ostrożny w okazywaniu jakiegokolwiek rodzaju przywiązania.
Mgr Mariola Cybula |
