Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Współprca domu dziecka z rodzinami wychowanka

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 13519 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

  W ciągu ostatnich kilku lat coraz częściej pojawiają się na łamach prasy i w telewizji, liczne artykuły, reportaże dotyczące funkcjonowania domów dziecka. Powszechnie wiadomo, że najlepiej gdyby ich nie było. Z drugiej strony wiadomo też, że nadal dla wielu dzieci są jedynym miejscem, gdzie mimo wszystko czują się bezpiecznie.
     Dom dziecka jest według nowej terminologii placówką socjalizacyjną, która zapewnia całodobową opiekę i wychowanie dzieciom pozbawionym opieki rodzicielskiej. Ponieważ większość dzieci tam przebywających ma żyjących rodziców naturalnych, placówka ma zastąpić rodzinę, która nie wywiązuje się ze swoich zadań.
     W tradycji domów dziecka często funkcjonowało przekonanie, że dziecko należy od rodziny odseparować, ponieważ tam właśnie zostało skrzywdzone. Ewentualne kontakty dzieci z rodzinami traktowane były często jako zło konieczne, ponieważ dzieci wracały czasem w złym stanie psychicznym, były rozdrażnione i niezdyscyplinowane. Sytuacja jednak zmieniła się, prawo do kontaktów z rodziną jest obecnie jednym z najważniejszych praw wychowanka w placówce. Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów celem działania placówki jest podtrzymanie więzi dziecka z rodziną i działanie na rzecz jego powrotu do rodziców.
     Pobyt dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej powinien mieć charakter przejściowy – do czasu jego powrotu do rodziny naturalnej lub umieszczenia w rodzinie zastępczej. Przy takim podejściu i przyjęciu za bezdyskusyjne, iż środowisko rodzinne jest najlepszym i jedynie zdrowym środowiskiem dla rozwoju dziecka, jest ono jedynym miejscem, gdzie dziecko może nabywać takich doświadczeń emocjonalnych i społecznych, które stymulują prawidłowe kształtowanie się jego osobowości - pojawia się postulat pracy z rodziną, umożliwiającej bezpieczny powrót dziecka do domu lub przynajmniej bezpieczne systematyczne kontakty z rodzicami. Postulat wzmacniania więzi rodzinnych, ma głębokie uzasadnienie w podstawowych potrzebach dzieci. Jego realizacja może jednak wymagać różnorodnych oddziaływań, w zależności od indywidualnych diagnoz.
     Na podstawie moich własnych obserwacji mogę stwierdzić, że mimo ogromnych zaniedbań ze strony rodziców, mimo konfliktów, w zdecydowanej większości przypadków trwa związek uczuciowy dziecka z rodzicami i nie jest dla dziecka ważne jacy oni są. Wykorzystanie pozytywnych elementów tych związków jest dla wychowawców bardzo ważnym zadaniem. Większość z rodziców nie wywiązuje się z podstawowych, elementarnych obowiązków wobec dzieci, a ich życie moralne budzi wiele zastrzeżeń mimo to, wychowawcy nie zrywają więzi uczuciowych łączących dzieci z rodzicami. Chociaż dzieci są świadome krzywdy jaką wyrządzili im rodzice, byłyby skłonne wybaczyć im to za cenę powrotu do domu.
     Ratyfikowana przez Polskę w 1991 r. Konwencja o Prawach Dziecka (Dz. U., 1991, nr 120, poz. 526), gwarantuje dziecku ochronę przed wszelkimi formami gwałtu, zamachu, brutalności fizycznej lub psychicznej, porzucenia lub zaniedbania, złego traktowania lub wyzysku, w tym wykorzystywania w celach seksualnych (art. 19). Ponadto każde dziecko czasowo lub na stałe pozbawione swego środowiska rodzinnego, lub które we własnym interesie nie może pozostawać w tym środowisku, ma prawo do specjalnej ochrony i pomocy ze strony państwa (art. 20).
     Artykuł 9 Konwencji dodaje, iż każde dziecko pozostające w separacji z rodzicami ma prawo do utrzymywania z nimi bezpośrednich kontaktów, chyba że stanowi to zagrożenie dobra dziecka. To stwierdzenie Konwencji, a także ustawodawstwa poszczególnych państw stanowią gwarancję prawną działań zorientowanych na wspieranie i reintegrację rodziny, które są obecnie kluczowym elementem polityki społecznej większości krajów o bogatych doświadczeniach w zakresie prorodzinnej opieki nad dzieckiem.
     Pojęcie reintegracji rodziny oznacza „planowy proces odbudowywania więzi w rodzinach, w których na skutek kryzysu więzi te zostały zerwane lub nadwerężone – od udzielenia informacji, nawiązania i podtrzymywania kontaktu, do faktycznego powrotu dziecka do rodziny biologicznej”.
     W sytuacji umieszczenia dziecka poza domem rodzinnym, reintegracja powinna być planowana najwcześniej jak to tylko możliwe. Reintegracja jest procesem odbywającym się na różnych poziomach, a jej optymalny wynik stanowi całkowite przywrócenie dziecka rodzinie. Nie w każdej sytuacji jest możliwe całkowite przywrócenie dziecka rodzinie. Nie można się łudzić, że niemal każda rodzina jest „do uratowania”, a integracja dziecka z nią możliwa. Odizolowane od rodziców dzieci tęsknią i pragną z nimi mieszkać, ale ci bardzo często emocjonalnie je odrzucają. W takich sytuacjach nie ma żadnej gwarancji, że zapewnią dzieciom stabilizację życiową.
     Nie wszędzie zresztą i nie wszyscy uważają, że dążenie za wszelką cenę do połączenia dziecka z rodziną biologiczna jest rozwiązaniem najwłaściwszym; często większą stabilność zapewnia dziecku środowisko zastępcze. Istnieje również pokaźna grupa wychowanków, zwłaszcza starszych, zdecydowanie odrzucających możliwość powrotu do rodziny biologicznej.
     Szczególną trudność sprawia wydanie pozytywnej opinii dotyczącej szans reintegracji w przypadku, gdy rodzice cierpią na zaburzenia psychiczne, upośledzenie umysłowe lub oskarżeni są o znęcanie się nad dziećmi. W tej sytuacji najważniejsze staje się podtrzymywanie i ochrona więzi między rodzicami i dziećmi. Dziecko również powinno mieć możliwość zachowania związku z przeszłością w postaci fotografii i innych pamiątek rodzinnych. Pamiątki z przeszłości są niezmiernie ważne, gdyż stanowią o tożsamości dziecka. Jeżeli umieszczenie dziecka w rodzinie naturalnej lub zastępczej jest niemożliwe, planuje się wówczas jego wychowanie do samodzielności.
     O największych szansach na powrót dziecka do własnej rodziny można mówić przede wszystkim wtedy, gdy kryzys w rodzinie, będący powodem umieszczenia dziecka w placówce, nie przyjął postaci trwałej zmiany. Ale też wtedy, gdy rodzina nie zdążyła się jeszcze pogodzić ze stratą dziecka. Bo umieszczenie dziecka w placówce zawsze jest stratą, choćby – stratą rodzicielskiego prestiżu. Dopóki dziecko jest w domu – istnieje rodzina. Gdy dziecka zabraknie, rodzice stają się parą życiowych nieudaczników.
     Prawie zawsze nadchodzi moment, gdy jednak rodzice godzą się ze stratą dziecka. Dlatego pracę z rodzicami należy zaczynać zaraz po umieszczeniu dziecka w domu dziecka. Wtedy istnieje największa szansa, że rodzina będzie w stanie zmienić to, co stało się przyczyną odebrania jej dziecka.
     Ani pozbawienie, ani zawieszenie, ani ograniczenie władzy rodzicielskiej nie występuje raz na zawsze. Rodzice mogą wystąpić do sądu o jej przywrócenie (z wyjątkiem sytuacji, gdy dziecko zostaje przysposobione). Ani ograniczenie, ani też zawieszenie władzy rodzicielskiej nie pociąga za sobą zakazu osobistej styczności rodziców naturalnych z dzieckiem. W przypadku pozbawienia władzy rodzicielskiej sąd może ograniczyć kontakty z dzieckiem, jednak nie stanowi to reguły. Przesłanką zakazania lub ograniczenia rodzicom osobistej styczności z dzieckiem jest wzgląd na jego dobro.
     Reakcje rodziców w sytuacji rozłąki z dziećmi bywają różne. Niektórzy odwiedzają dzieci bardzo często, inni rezygnują z kontaktu od początku pobytu dzieci w placówce. Nawiązanie kontaktu z rodzicem rezygnującym z kontaktu wymaga nierzadko ustalenia jego miejsca pobytu. Bez względu na stopień zainteresowania losami dziecka, sprawa wymaga aktywności wychowawcy lub pracownika socjalnego w podtrzymywaniu więzi rodzinnych.
     Ingerowanie w działalność wychowawczą rodziny jest sprawą trudną i delikatną. Większości rodzin brakuje motywacji do zmian, ponieważ nie wiedzą, że są one możliwe i od nich zależą. Postępowanie i formy pracy z rodziną zależą od sformułowania właściwej diagnozy rodziny i postawienia właściwej prognozy.
     Diagnoza rodziny w placówce jest stawiana na podstawie badań psychologicznych i pedagogicznych rodziny (tam, gdzie jest to możliwe), oraz informacji uzyskanych z różnych źródeł - dokumentów, wywiadów, obserwacji, rozmów prowadzonych przez personel domu dziecka z rodzicami dziecka. Diagnoza musi ujmować różne płaszczyzny funkcjonowania rodziny, określić potencjał, jaki rodzina może wykorzystać, aby przezwyciężyć sytuację kryzysową. W analizie środowiska rodzinnego należy odszukać mocne strony poszczególnych członków rodziny tak, aby móc oprzeć się na pozytywnych, a nie na elementach destrukcyjnych. Na podstawie diagnozy opracowuje się plan pracy z dzieckiem i jego rodziną.
     Główne cele pracy personelu wychowawców i pracownika socjalnego domu dziecka z rodziną naturalną, to: wyposażenie rodziców w wiedzę i umiejętności wychowawcze; podjęcie prób uzdrowienia sytuacji w rodzinie niewydolnej pod względem opiekuńczym i wychowawczym; pomoc w wydźwignięciu się z kryzysu i w ponownym przyjęciu dziecka do rodziny. Bardzo często rodzice nie mają umiejętności ani wychowawczych, ani opiekuńczych. Bardzo trudno zmienić sposób wychowywania czy raczej „chowania” dzieci, który obowiązywał w ich rodzinach często od pokoleń. W przypadkach, gdzie nie jest możliwy powrót dziecka do domu rodzinnego, zadaniem domu dziecka jest wzmacnianie więzi rodziców z dzieckiem.
     Rola wychowawcy polega też na odbudowaniu, a raczej zbudowaniu autorytetu rodziców. Można tego dokonać zachęcając do częstych kontaktów osobistych, korespondencji i rozmów telefonicznych oraz włączając rodziców w działania dotyczące ich dzieci, zachęcając do uczestnictwa w zebraniach, wszelkich uroczystościach, pomocy w zakupach odzieży czy odrabianiu lekcji. Jednym z najlepszych sposobów na obudzenie w rodzicach poczucia własnej wartości i odpowiedzialności za dziecko są prośby wychowawcy o pomoc w jego wychowaniu.
     Wychowawcy także udzielają rodzicom wsparcia, ukierunkowują, pomagają przy sporządzaniu pism do ośrodka pomocy społecznej, sądu, zwłaszcza w sprawach dotyczących udzielania przez sąd zgody na pobyt dziecka w domu w czasie świąt i innych dni wolnych od nauki szkolnej. Pomagają też innym krewnym w załatwianiu formalności uzyskania zgody sądu na kontakt lub zabranie dziecka do domu.
     Dom dziecka współpracuje z kuratorami sądowymi, by uzyskać informacje o rodzinie. Angażuje do pracy z rodzinami instytucje takie, jak ośrodki pomocy społecznej, powiatowe centrum pomocy rodzinie. Niektórym dzieciom zapewnia dojazd do domu i powrót do placówki, bądź to w postaci zwrotu kosztów podróży bądź odwożenia dzieci samochodem służbowym lub samochodem prywatnym przez wychowawcę.
     Umożliwienie wzajemnych kontaktów tak częstych, jak to możliwe, stanowi swoistą próbę, podczas której obie strony mają możliwość ustalenia nowych, bardziej konstruktywnych relacji. Te kontakty między rodzicami i dziećmi umieszczonymi poza domem służą zarówno umacnianiu więzi, usprawnianiu umiejętności rodzicielskich (niekiedy ich nabyciu), jak i przygotowaniu rodziców i dzieci do ponownego bycia razem, ale na nowych warunkach.
     Praca z rodziną wymaga przełamania wielu uprzedzeń, pokonania bariery niechęci ze strony rodziny i negatywnego jej nastawienia do domu dziecka. Do pożądanych cech osób pracujących z rodziną należą cierpliwość i opanowanie. Ważne jest również zdobycie zaufania i autorytetu, a także wytrwałość, zachowanie rozumnego dystansu i dyskrecji. Każdą rodzinę należy traktować jako jednostkę suwerenną, nie trzeba narzucać jej gotowych rozwiązań, ale pomagać w podejmowaniu decyzji. Należy uznawać prawo rodziny do własnego sposobu rozwiązania spraw.
     Dom dziecka stara się wyrównywać deficyty rozwojowe, fizyczne, emocjonalne i intelektualne swoich wychowanków. Najpełniej zaspokaja potrzeby biologiczne. Zapewnia bowiem wychowankom godziwe warunki bytowe, materialne i kulturalne, na ogół lepsze niż w rodzinie. Znacznie trudniej jest z zaspokojeniem potrzeb psychicznych w warunkach domu dziecka, wiąże się to z występowaniem różnych zaburzeń. Potrzeby te najlepiej zaspokaja rodzina, dlatego celem działania placówki jest podtrzymywanie więzi dziecka z rodziną i działanie na rzecz jego powrotu do rodziców.
     Praca z rodziną wychowanka przynosi efekty w postaci utrzymywania bliskich kontaktów dzieci z rodzinami, a także powrotów wychowanków do domów. Nie są to oczywiście masowe powroty. Jeżeli bowiem proces destrukcji rodzin trwa wiele lat, a często jest dziedziczony, trudno oczekiwać, że dochodzenie do normalności może w rodzinie przebiegać krótko i bezboleśnie. Praca z rodziną dysfunkcyjną to bardzo długi i żmudny proces, ale jestem głęboko przekonana, że warto ją podejmować.

Opracowała
Elżbieta Polak

Bibliografia:
Bogusz L., Przyczyny sieroctwa społecznego a szanse reintegracji rodziny, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2001, nr 7.
Kolankiewicz M. (red.), Zagrożone dzieciństwo. Rodzinne i instytucjonalne formy opieki, Warszawa 1998.
Konwencja o Prawach Dziecka, Dziennik Ustaw 1991, nr 120, poz. 526.
Krzyżanowska I., Praca z rodzinami wychowanków, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2002, nr 7.
Raczkowska J., Kiedy rodzina zawiedzie, Warszawa 1983.
Raczkowska J., O opiece nad dzieckiem z niepokojem, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2002, nr 3.

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie