Maciej Szymański
Jak należy pracować z dzieckiem dyslektycznym ?
W swojej pracy nauczyciela języka polskiego w gimnazjum nader często spotykam się z problemem dysleksji. Nie byłoby może w tym nic dziwnego , gdyby nie fakt , że zdecydowana większość uczniów , u których podejrzewam problemy natury dyslektycznej , nie była w przeszłości badana w poradni psychologiczno - pedago-gicznej i stąd brak orzeczeń. Za każdym razem zastanawiam się nad tym , jak to możliwe , że do tej pory nie stwierdzono tych problemów u dziecka ? Czyżby uznano , że nieczytelne pismo , dukanie, wielkie problemy ortograficzne to norma? Kto zawinił? Kto jest za to odpowiedzialny? Daleki jestem od osądzania , ale wydaje mi się , że odpowiedzialność w dużej mierze spada na rodziców i nauczycieli szkoły podstawowej. Przecież pierwsze symptomy zapowiadające specyficzne trudności w uczeniu się czytania i pisania w zdecydowanej większości przypadków są już widoczne w pierwszych etapach życia młodego człowieka.
Wiek niemowlęcy :
- trudności z raczkowaniem,
- kłopoty z utrzymaniem równowagi.
Wiek poniemowlęcy :
- skłonność do przewracania się,
- problemy z chodzeniem,
- nieporadność manualna,
- unikania zadań dot rysowania linii,
- opóźniony rozwój mowy.
Wiek przedszkolny :
- kłopoty z równowagą,
- problemy z wykonywaniem prostych zadań manualnych,
- rysunki bogate w treść, ale o uproszczonej formie,
- trudności z wykonywaniem składanek , puzzli,
- nieprawidłowa wymowa wielu głosek,
- problemy z konstruowaniem jasnych wypowiedzi,
- kłopoty z zapamiętywaniem i określaniem stron.
Zerówka :
Test dla dzieci sześcioletnich - Skala Ryzyka Dysleksji prof. Marty Bogdanowicz.
Test zawiera 21 stwierdzeń , które należy ocenić w skali czterostopniowej. Zakreślenie cyfry oznacza , że dany symptom :
1 - nigdy nie występuje,
2 - występuje czasem,
3 - występuje często,
4 - występuje zawsze.
Zakreślenie kółkiem cyfry oznacza zachowanie najlepiej charakteryzujące dziecko.
Skala Ryzyka Dysleksji - punkty od 1 do 4
1. Dziecko ma problemy z zapamiętywaniem wszystkich liter.
2. Dziecko ma trudności z posługiwaniem się nożyczkami.
3. Dziecko ma wadę wymowy.
4. Dziecko jest mało sprawne ruchowo.
5. Dziecko pisze litery i cyfry zwierciadlanie lub odwzorowuje wyrazy przez zapisywanie wyrazów od strony prawej do lewej.
6. Dziecko przekręca słowa , myli wyrazy o podobnym brzmieniu.
7. Dziecko nie umie odróżnić głosek o podobnym brzmieniu - g : k , z : s.
8. Dziecko zmienia szyk wyrazów w zdaniu.
9. Dziecko niechętnie bawi się klockami, układankami, puzzlami.
10. Dziecko niechętnie uczestniczy w zabawach ruchowych.
11. Dziecku sprawia problem odróżnianie i zapamiętanie liter o kształtach identycznych.
12. Dziecko niechętnie rysuje.
13. Dziecko ma trudności z odtwarzaniem z pamięci materiału uszeregowanego.
14. Dziecko ma trudności z koncentracją uwagi.
15. Dziecko źle funkcjonuje na zajęciach fizycznych.
16. Dziecko ma trudności z zapamiętaniem liter o podobnych kształtach.
17. Dziecko ma trudności z wyróżnieniem głosek w słowach.
18. Dziecko ma kłopoty z odtwarzaniem szlaczków i figur geometrycznych.
19. Dziecko ma problemy z łączeniem głosek w słowo.
20. Dziecko ma problemy z zawiązywaniem sznurowadeł, zapinaniem guzików, wiązaniem kokard.
21. Dziecko ma trudności z zapamiętaniem krótkich wierszyków i piosenek.
Klasa I - III
- trudności w czytaniu i pisaniu,
- problemy ortograficzne.
Im wcześniej zauważymy problemy dziecka , tym większe będą szanse na skuteczną pomoc. Jeśli widzimy , że dziecko ma kłopoty z mówieniem , powinniśmy jak najszybciej odwiedzić logopedę. To właśnie on jako specjalista będzie starał się korygować wady wymowy , a ponadto pomoże w procesie uczenia się. Jednak największa odpowiedzialność spoczywa na rodzicach. Tylko ich zaangażowanie , konsekwencja oraz poczucie troski i odpowiedzialności za swoje dziecko pozwoli skutecznie wspomóc rozwój młodego człowieka. Pomoc ta winna opierać się m.in. na częstych rozmowach , rysowaniu , uczeniu się krótkich piosenek i wierszy.
Gorsze perspektywy rysują się przed dzieckiem , u którego problemy dyslektyczne zostają zauważone dopiero w okresie szkolnym. Wówczas należy jak najszybciej skierować dziecko na badania do poradni psychologiczno - pedagogicznej i zgodnie z jej zaleceniami otoczyć dziecko troskliwą opieką.
Najlepszym rozwiązaniem byłoby uczęszczanie na zajęcia korekcyjno - kompensacyjne , lecz rzeczywistość szkolna pokazuje , że nie wszędzie jest to możliwe. W takiej sytuacji ścisła współpraca nauczyciela z rodzicami może stać się jedynym sensownym rozwiązaniem. Pamiętać należy jednak o tym , że tylko codzienna , często żmudna praca może przynieść jakiekolwiek efekty. Działania przypadkowe , okazjonalne nie przyniosą żadnych pozytywnych skutków.
Rodzice powinni otrzymać z poradni zestawy ćwiczeń - zabaw , jakie można wykonywać z dzieckiem. Dzielimy je na trzy grupy :
- rozwijające funkcje wzroku,
- ćwiczące współpracę ręki i oka,
- rozwijające funkcje językowe.
Nauczyciel - i to nie tylko j. polskiego - zobowiązany jest dostosować wymagania edukacyjne indywidualnych możliwości ucznia. Jeśli ma do czynienia z dzieckiem dyslektycznym , powinien mniejszą uwagę przykładać do oceny charakteru pisma i poprawności językowej. Winien również unikać - jeśli to możliwe - takich sytuacji , by dziecko czuło się zestresowane perspektywą czytania w obecności całej klasy. Kłopoty dyslektyczne w połączeniu z lękiem , obawą o kompromitację mogą stać się źródłem jeszcze poważniejszych problemów ucznia.
Uczniowie z tego typu zaburzeniami mają prawo przystąpić do egzaminu gimnazjalnego w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb ucznia:
- oddzielna sala,
- wydłużony czas pracy o 50 procent,
- możliwość pisania drukowanymi literami,
- obniżenie wymagań w zadaniach otwartych.
Podsumowując zagadnienie , chciałbym zaproponować wszystkim nauczycielom kilka rad doty-czących pracy z dzieckiem dyslektycznym, ująłem je w postaci :
10 PRZYKAZAŃ
1. Traktuj dziecko jak zupełnie zdrowe !
2. Staraj się zrozumieć jego możliwości i ograniczenia !
3. Obserwuj jego postępy !
4. Pomagaj w rozwiązywaniu kłopotów szkolnych !
5. Chwal i nagradzaj - nawet wysiłek !
6. Opracuj indywidualne wymagania !
7. Pomóż mu uwierzyć w siebie !
8. Zachęcaj do aktywności !
9. Ściśle współpracuj z rodzicami dziecka !
10. Otwórz się na pomoc innych ! |
