Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Wpływ czasu wolnego na rozwój osobowości dziecka.

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 8952 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

mgr Katarzyna Rybińska


WPŁYW CZASU WOLNEGO NA ROZWÓJ OSOBOWOŚCI DZIECKA

Człowiek końca XX wieku, chcąc sprostać wymaganiom i oczekiwaniom epoki, w której żyje musi dostosować do niej rytm, treść i tempo swojego życia. Niestety wymagania stawiane przez życie niejednokrotnie przekraczają jego możliwości. W związku z tym rodzi się u człowieka lęk, popada on we frustracje a potem w stres. Nakłada się na to jego bierny i niehigieniczny tryb życia, co dodatkowo wpływa na rozwój różnorodnych chorób, w tym zwłaszcza układu krążenia.
Nauka już dawno dowiodła, że najlepszym lekarstwem na problemy dnia codziennego jest aktywny wypoczynek. Dzięki niemu najpełniej występuje regeneracja sił psychicznych i fizycznych. Tak się jednak składa, że człowiek współczesny wbrew zaleceniom lekarzy bagatelizuje obowiązek a zarazem potrzebę aktywnego spędzenia czasu wolnego. Bierność, po części lenistwo bierze u niego górę nad rozsądkiem, czemu sprzyja też brak nawyku aktywnego sposobu wypoczywania wyniesionego z domu rodzinnego.
Aby temu zaradzić, dorośli już od najmłodszych lat powinni wpajać młodemu pokoleniu przyzwyczajenia odpowiedniego organizowania własnego wypoczynku. Rodzice bowiem, jako pierwsi i najważniejsi nauczyciele w życiu dziecka wywierają największy wpływ na ich rozwój. Kształtują u nich szereg umiejętności i nawyków w tym także nawyk aktywnego spędzania czasu wolnego. Własnym przykładem mogą uczyć je, jak żyć zgodnie z normami higieny fizycznej i psychicznej, jak podnosić sprawność i odporność organizmu, doskonalić zdrowie oraz jak dzielić czas między pracę a wypoczynek.
Styl wypoczywania rodziców może stać się stylem wypoczywania dzieci.
We Francji mówi się loisir, w Anglii leisure, w Stanach Zjednoczonych - non working time albo free time, w Niemczech - Musse albo Freizeit. Starożytni Grecy używali określenia schole. We Włoszech używa się nazwy tempo libero (wolny czas). Socjologowie i naukowcy łącza określenie free time z klasycznym już time for living (wolny czas, czas dla siebie). Wyrażenie to pochodzi od Arystotelesa, który uważał, że wolny czas nie jest końcem pracy; to praca jest końcem wolnego czasu, który winien być poświęcony sztuce, nauce, a nade wszystko filozofii. Jedynie filozofowie greccy, poświęcający tyle uwagi pojęciu „szczęścia”, mogli jako pierwsi zająć się problemem „czasu wolnego”.
Tenże Arystoteles twierdził też, że zasadnicze wartości człowieka, jego humanitaryzm i dobro zależy od jego wolnego czasu.
W czasach nam współczesnych powstało szereg definicji czasu wolnego, sformułowanych przez rozmaitych autorów lub całe zespoły, zajmujące się bardzo żywo tym zagadnieniem. Zakres treści pojęcia „wolny czas” z punktu widzenia socjologicznego został ostatecznie określony na międzynarodowej konferencji UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury), odbywającej się w Annecy we Francji w czerwcu 1957 roku. Za jego podstawę przyjęto definicję Joffre Dumazediera, według którego wczasy to zespół zajęć, którym jednostka może się oddać z pełną swobodą, bądź dla wypoczynku, bądź dla rozrywki, bądź dla rozszerzenia posiadanych już wiadomości czy bezinteresownej dobrowolnej działalności społecznej, po uwolnieniu się od obowiązków zawodowych, rodzinnych i społecznych. Inaczej mówiąc, są to zajęcia, którym każdy może oddać się dobrowolnie, poza koniecznymi i obowiązkowymi zajęciami zawodowymi, rodzinnymi czy społecznymi, dla wypoczynku, rozrywki czy rozwoju swej osobowości.
Określenie czasu wolnego sformułowane przez J. Dumazediera powstało w wyniku badań ludzi dorosłych. Nie uwzględnia ono jednak procesu usamodzielnienia się dzieci spod kontroli rodziców i wrastania w społeczeństwo jako odpowiedzialnych i zaangażowanych w jego losy jednostek. W części czyni to definicja zaproponowana przez Kazimierza Czajkowskiego. Ujęta z punktu widzenia szczególnej sytuacji dzieci wyjaśnia pojęcie wolnego czasu jako ten okres dnia, który pozostaje do wyłącznej dyspozycji dzieci, po uwzględnieniu czasu przeznaczonego na naukę szkolną, posiłki, sen, odrabianie lekcji, niezbędne osobiste zajęcia domowe. Wolny czas dziecka obejmuje także dobrowolnie na siebie przyjęte obowiązki szkolne (np. spełnienie jakiejś funkcji w organizacji harcerskiej, pracy w samorządzie szkolnym, świetlicy, domu kultury).
Według Haliny Izdebskiej czas wolny dziecka jest to okres, który pozostaje mu po wypełnieniu obowiązków szkolnych, domowych, czynności organizacyjno-porządkowych, związanych z zachowaniem zdrowia i higieny, czasu w którym może on wykonywać czynności według swego upodobania, związane z wypoczynkiem, rozrywką i zaspokojeniem potrzeb wynikających z własnych zainteresowań. Czas wolny dzieci, obejmuje także okres, w którym wypełniają one dobrowolnie przyjęte obowiązki społeczne.
Czas wolny dzieci, młodzieży i dorosłych występuje w trzech podstawowych kategoriach :
· czas dyspozycyjny - czas, wolny od wszelkich aktywności
· czas na wpół wolny - czas wolny poświęcony dobrowolnie na prace sprawiające przyjemność lecz podjęte z przyjętego dobrowolnie obowiązku (prace społeczne, prace domowe)
· czas zwany „wczasowaniem” - czas wolny przeznaczony na zabawy, rozrywki, obozy, kolonie itp.
Każda z tych kategorii może być rozpatrywana w czterech aspektach:

1. Aspekt socjologiczno - ekonomiczny

Dzieci żyją w grupach i one zapewniają im warunki rozwoju społecznego. Czas wolny ułatwia dziecku kontakty i przeżycia społeczne. Budzą się potrzeby współdziałania z innymi, organizowania wspólnej zabawy, wypoczynku. Dziecko musi zrezygnować z potrzeb egocentrycznych na rzecz wspólnej radości, zainteresowań i poświęcenia. Może porównywać własne czyny z czynami innych. Aspekt socjologiczny czasu wolnego oddaje definicja zabawy holenderskiego socjologa Johana Huizinga, który stwierdził że zabawa już z racji swej właściwości regularnie powracającej odmiany staje się akompaniamentem, uzupełnieniem a nawet częścią samego życia w ogóle. Upiększa życie, uzupełnia je. W tej właśnie mierze jest niezbędna jako funkcja biologiczna dla poszczególnej osoby i niezbędna dla społeczeństwa jako funkcja kulturalna .
Ekonomiczny aspekt czasu wolnego u dzieci związany jest z pracą intelektualną. Młody rozwijający się organizm musi otrzymywać odpowiednie dawki odpoczynku, odprężenia, aby praca intelektualna mogła przynieść rezultaty. Ekonomika czasu wolnego dziecka jest uzależniona od ekonomiki jego pracy szkolnej. Ważna jest ilość czasu wolnego i warunki w jakich on jest spędzany. Ekonomika opiera się na planowaniu, realizowaniu i wykorzystaniu organizacji czasu wolnego.

2. Aspekt psychologiczny.

Dziecko potrzebuje nowych wrażeń. Zachwyca się poznawanymi zjawiskami i rzeczami. Odkrywa, rozbudza i rozwija swoje zainteresowania. Ciekawość, chłonność, wrażliwość na nowe zmusza otoczenie do stworzenia rozwijającej się psychice jak najlepszych warunków. Czas wolny stanowi dla rozwoju psychiki dziecka źródło nowych przeżyć. Wpływa na temperament jednostki i charakter. Ujawniają się uzdolnienia i zdolności. Dzieci odznaczające się bojaźliwością, lenistwem, niezaradnością, skłonnością do samotności mogą się wyzbyć tych cech, albo je osłabić dzięki uczestnictwu w zabawach.

3. Aspekt higieniczno - zdrowotny.

Jest zabezpieczeniem młodego organizmu przed nadmiernym obciążeniem obowiązkami i zadaniami szkolnymi. Spełnia rolę profilaktyczną w zakresie ochrony zdrowia. Aspekt ten przeciwstawia się stanom stresowym, które wywołują bodźce zwane stresorami. Do podstawowych walorów aspektu higieniczno - zdrowotnego należy :
· odprężenie fizyczne organizmu ; uwolnienie go od nadmiaru wysiłku intelektualnego
· ruch fizyczny, rozwijający układ mięśniowo-kostny, sprawność fizyczno - ruchową, regulujący wadliwość przemiany materii
· zabawa i radość wpływają korzystnie na fizyczne samopoczucie i żywotność.
Aby powyższy aspekt był realizowany, niezbędne jest systematyczne i racjonalne odżywianie oraz właściwe urządzenia, stwarzające warunki do prowadzenia zajęć rekreacyjnych.

4. Aspekt pedagogiczny.

W procesie organizacji czasu wolnego należy zwrócić uwagę na stwarzanie sytuacji, w których dziecko musi przejawiać inicjatywę aktywność i umiejętności organizacyjne. Dodatnim elementem czasu wolnego jest dochodzenie przez samo dziecko do zrozumienia konieczności samowychowywania, stałego podnoszenia swoich umiejętności i ich doskonalenia. W czasie wolnym dziecko, oddając się rozmaitym twórczym zajęciom, angażuje całą osobowość, otwierając tym samym możliwości rozwojowe dla swojego organizmu. Dobrowolność i dowolność wyboru treści zajęć odpowiada potrzebom i zainteresowaniom jednostki. Jest pozytywną cechą czasu wolnego z punktu widzenia pedagogicznego. Zaletą czasu wolnego jest to, że dziecko uczy się technik gospodarowania czasem wolnym.
W biegu naszego życia praca nieustannie przeplata się z czasem wolnym. Jego brak ma ujemny wpływ na zdrowie, osiągnięcia osobiste, stosunek do ludzi, zadowolenie z siebie i ze świata. Natomiast czas wolny mądrze wypełniony odpowiednimi zajęciami, ma zasadnicze, pozytywne znaczenie dla rozwoju osobowości jednostki i podnoszenia kultury całego społeczeństwa.
Wypoczynek w czasie wolnym stanowi strukturę złożoną, uzależnioną między innymi od indywidualności jednostki. Czas przeznaczony na wypoczynek jest wykorzystywany w różnych formach, które obejmują prawie wszystkie dziedziny życia człowieka. Generalnie możemy rozróżnić formy czynne i bierne. Teoria i praktyka racjonalnego wypoczynku wykazuje, że najkorzystniejszym dla organizmu ludzkiego jest wypoczynek czynny, ponieważ w szybkim tempie przywraca zdolności do pracy.
Przez pojecie form wypoczynkowych rozumiemy określony rodzaj dowolnie wybranych czynności, zmierzających do odprężenia fizycznego i psychicznego po pracy oraz do zaspokojenia zainteresowań i aktywności twórczej człowieka. W literaturze naukowej, dotyczącej problemu czasu wolnego, istnieją nieliczne próby klasyfikacji jego spożytkowania. Dają się one z trudem usystematyzować i ująć w jednolite schematy ze względu na bogactwo treści.
Takiego podziału dokonał Aleksander Kamiński wyróżniając następujące formy :
1. Samokształcenie i dokształcanie się (np. języki obce, zajęcia na uniwersytecie powszechnym)
2. Zajęcia społeczne (np. w związkach zawodowych, komitetach blokowych)
3. Sport (lekka atletyka, siatkówka itd.)
4. Turystyka (piesza, rowerowa)
5. Zajęcia amatorskie (majsterkowanie, rysunek, ogródek działkowy)
6. Zabawy towarzyskie i kontakty towarzyskie (np. karty, przyjmowanie gości)
7. Korzystanie ze środków masowego upowszechnienia kultury
(radio, telewizja, prasa itd.).
Ryszard Wroczyński ujął typologie form czasu wolnego w sposób następujący:
1. Zabawy i gry ruchowe - sport
2. Turystyka
3. Uczestnictwo w imprezach artystycznych oraz amatorstwo artystyczne
4. Środki masowej komunikacji (czytelnictwo, film, radio, telewizja)
5. Inne formy aktywności intelektualnej
6. Zajęcia techniczne
7. Aktywność społeczna i towarzyska (miedzy innymi w grupach rówieśniczych)
8. Inne formy aktywności (kolekcjonerstwo, różnego rodzaju indywidualne zamiłowania).
Powyższe klasyfikacje rzeczowo - funkcjonalne można sprowadzić do czterech zasadniczych grup:
1. Zajęcia ruchowe na powietrzu (gry, zabawy, spacery, wycieczki i sport rekreacyjny)
2. Środki masowego przekazu (czytelnictwo, kino, radio i telewizja)
3. Działalność twórcza (majsterkowanie, recytacja, zajęcia plastyczne, śpiew, taniec itd.)
4. Inne formy aktywności (uczęszczanie do teatru, zwiedzanie muzeum, wystaw, oglądanie imprez sportowych itp.)
Wiele instytucji zajmuje się organizowaniem czasu wolnego dzieci.
Nie ulega wątpliwości, że najważniejszą instytucją, wywierającą zasadniczy wpływ na kształtowanie się postaw, aspiracji życiowych i systemów wartości dziecka jest rodzina. Będąc formą życia zbiorowego nadaje kierunek aktywności wykazywanej w czasie wolnym. Przykład rodziców jest głównym czynnikiem kształtującym wzory spędzania czasu wolnego. Zachowania dzieci w rodzinie wyznaczają :
· poziom wykształcenia rodziców
· warunki materialne rodziców
· budżet czasu rodziców
· pochodzenie społeczne rodziców
· kultura czasu wolnego wiedza na temat potrzeb dzieci w zakresie czasu wolnego
· sposoby i formy spędzania czasu wolnego przez rodziców
· ukształtowane przez dom wzory i potrzeby
· budżet czasu dzieci
Wymienione czynniki oddziałują na siebie nawzajem i to z różną siłą i w różnym kierunku. I tak poziom wykształcenia, warunki materialne, budżet czasu rodziców, ich pochodzenie społeczne, prezentowany przez nich poziom kultury przesądza o sposobach i formach spędzania czasu wolnego, co z kolei ma wpływ na ukształtowanie wzorów spędzania czasu wolnego przez ich dzieci.
Drugim równie ważnym organizatorem czasu wolnego dzieci jest szkoła, ponieważ znajduje się w każdym środowisku lokalnym i skupia całą populację dzieci w wieku szkolnym. Dzieci swój wolny czas aktywnie spędzają w świetlicy szkolnej lub w kołach zainteresowania. Z przykrością należy stwierdzić, że szereg zajęć prowadzonych przez szkołę nie zaspokaja potrzeb dziecka i nie dostosowuje się do jego możliwości. Przyczyną tego stanu rzeczy są braki finansowe na opłacenie instruktorów - wychowawców prowadzących zajęcia pozalekcyjne. Uczniowie mają bardzo mały wybór rodzajów działalności pozalekcyjnej. Rodzaje tych zajęć są ściśle związane z przedmiotami nauczania a nie zainteresowaniami ucznia. Poza tym uczestnictwo w pracy niektórych kół jest obowiązkowe, co z definicji eliminuje je z zakresu katalogu form spędzania czasu wolnego. Ponadto zajęcia te prowadzone są z reguły w sposób lekcyjny, gdyż nauczycielom często chodzi o pogłębienie wiedzy ucznia. Na szczęście w niektórych kołach nauczyciel, dając dziecku pełną swobodę działania w czasie wolnym jedynie doradza i pomaga go organizować.
Nauka już dawno dowiodła, że najlepszym lekarstwem na rodzący się w psychice ludzi lęk, stres i frustracje jest aktywny wypoczynek. Dzięki niemu najpełniej występuje regeneracja sił psychicznych i fizycznych. Tak się jednak składa, że współczesny człowiek wbrew zaleceniom lekarzy bagatelizuje obowiązek a zarazem potrzebę aktywnego spędzania czasu wolnego.



BIBLIOGRAFIA
1. Czajkowski K., Wychowanie do rekreacji, Warszawa 1979
2. Danecki J., Czas wolny. Mity i potrzeby, Warszawa1967
3. Kamiński A., Czas wolny i jego problemy społeczno - wychowawcze, Wrocław 1965
4. Prażniowska I., Wczasy ludzi miasta, Warszawa 1975
5. Przecławski K., Czas wolny dzieci i młodzieży w Polsce, Warszawa 1978
6. Przetacznik-Gierowska M., Makiełło-Jerża G., Psychologia rozwoju i wychowania wieku dziecięcego, Warszawa 1992
7. Toti G., Czas wolny, Warszawa 1963
8. Wnuk-Lipińska E., Praca a wypoczynek w budżecie czasu wolnego, Wrocław, Warszawa, Kraków 1972
9. Wujek T., Praca domowa i czynny wypoczynek ucznia, Warszawa 1969

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie