Opracowała:
Jadwiga Tillak,
nauczyciel Zespołu Szkół nr 3
w Lęborku
Słowo drama pochodzi od greckiego słowa’’drao’’ co znaczy działam, usiłuję.
W języku greckim używane również było słowo drama dla oznaczenia czynności lub akcji.
Drama jest metodą w nauczaniu i wychowaniu, która polega na rozwiązywaniu problemów poprzez działania w roli, poprzez uczestniczenie w fikcji dramatycznej, najczęściej improwizowanej. Opiera się na naturalnej skłonności człowieka do naśladownictwa i zabawy oraz umiejętności życia fikcją literacką.
W nauczaniu zintegrowanym właściwie dobrane, atrakcyjne metody pracy z dziećmi mają podstawowe znaczenie dla uzyskania pożądanych efektów. Drama wydaje się być najbardziej naturalnym i najwłaściwszym sposobem pracy z dziećmi, bazując na zachowaniach szczególnie bliskich dzieciom: zabawie, grach, umiejętności życia fikcją, improwizacji słownej, ekspresji ruchowej, muzycznej czy plastycznej.
Drama to sposób pracy z uczniem, którego podstawą jest fikcja, wyobrażeniowa sytuacja, powstająca, gdy kilka osób we wspólnej przestrzeni przedstawia coś, co nie jest w danym czasie obecne, używając jako środków wyrazu swoich ciał i głosów.
Brian Way opisał system wychowania, którego podstawę również stanowi drama. Twierdzi, że metoda ta integruje myśli, mowę, emocje, gest, mimikę w twórczym rozwiązywaniu problemu. Uważam to stwierdzenie za bardzo słuszne. Istotą dramy jest odgrywanie ról. Granie roli polega na wczuwaniu się w jakąś postać bez jej odtwarzania w sensie aktorskim. Wychowanek znajduje się w sytuacji rozwiązywania określonego problemu na drodze własnych poszukiwań, przekształceń i relacji z innymi zaangażowanymi w dramę. Odrywając ucznia od codzienności drama rozładowuje kompleksy, zahamowania i napięcia psychiczne, pomaga w nawiązywaniu emocjonalnych kontaktów koleżeńskich, rozbudza wiarę we własne siły. Brian Way głosi, że drama ma pomóc w pełnym harmonijnym rozwoju każdego dziecka poprzez koordynację ciała, umysłu, serca i wszystkich potencjalnych możliwości osobowości. W ćwiczeniach dramowych, od gier dramatycznych poczynając, a na technice roli kończąc, istotną rolę odgrywa słowo. Dziecko prowokowane sytuacją noszącą pozór zabawy spontanicznie opowiada, opisuje, składa sprawozdania, charakteryzuje. Są to naturalne sposoby ekspresji, choć na pewno w formie niedoskonałej. Drama dyscyplinuje swobodne wypowiedzi, mówienie staje się wewnętrznie umotywowaną potrzebą, nie przymusem odpowiadania na pytania nauczyciela. Podczas zajęć organizowa-nych na bazie dramy należy przestrzegać pewnych zasad. Oto niektóre z nich:
- zajęciami kierujemy tak, aby dziecko miało okazję do zbadania punktów widzenia lub emocji, których zwykle się nie doświadcza;
- motywujemy jednostki i grupy do badania, dyskutowania, udzielania rad, negocjowania, rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji;
- pobudzamy wyobraźnię, zachęcając dzieci do samodzielnego tworzenia scenariusza dla własnej roli;
- nagradzamy za efektywne przekazywanie faktów- zwięzłe, aktywne i w kontekście emocjonalnym.
We wszystkich przypadkach nauczyciel musi mieć jasno sprecyzowane cele. Granie ról służy uczeniu się, a nie przygotowaniu przedstawienia. Drama nie jest teatrem, ponieważ w teatrze jest aktor i widz. W dramie nie ma takiego podziału, wszyscy uczestniczą jednocześnie w fikcji dramatycznej. W teatrze są gotowe scenariusze, rekwizyty, kostiumy, scena. Drama nie ma gotowych scenariuszy i nie ma inscenizacji, przedstawienia końcowego. W tatrze liczy się efekt końcowy w postaci spektaklu. W dramie ważny jest sam proces. Często to co najważniejsze, jest niewidoczne dla oka. Niekiedy bowiem mało efektownie odegrana rola jest silnie przeżywana i przynosi głębokie efekty wychowawcze. Drama nie jest aktorstwem, chociaż odwołuje się do umiejętności grania ról. Aktorstwo wymaga talentu. Udział w dramie jest możliwy dla wszystkich, jedynym bowiem warunkiem jest emocjonalne wczucie się w rolę. Uczestnik dramy nie gra kogoś, lecz jest osobą w nowych, nie zawsze doświadczonych na co dzień, sytuacjach. Drama daje mu możliwość poczucia wpływu na bieg zdarzeń, bycia ważnym – zauważonym w grupie. Dzięki dramie dostarcza się dziecku momentów bezpośredniego doświadczenia, przekraczającego zwykłą wiedzę, wzbogacającego wyobra-źnię, działającego na emocję. Ćwiczenia dramowe tworzą dogodną sytuację pozwalającą na uświadamianiu dziecku oczywistego faktu, że każda wypowiedź jest zdeterminowana tym, kto mówi, do kogo mówi i po co mówi. Od tego zależy, co mówimy i w jaki sposób. Pociąga to za sobą różnorodne pomysły ćwiczeń językowych.
Każde działanie dramowe musi kończyć się omówieniem. Jest to konieczne z punktu widzenia zakładanego celu. Omówienie dramy wzbogaca twórcze działanie uczniów o do- datkowy walor kształcący. Prowokuje bowiem do wymiany zdań, rozwiązywania proble-mów , rozstrzygania kwestii, uczy kultury werbalnej. Dzieci w młodszych klasach szkoły podstawowej już zaczynają dyskutować. Sztuka dyskusji nie stanowi odrębnego problemu dydaktycznego, a doskonali się ją w działaniu.
Praca z uczniami metodą dramy młodszych klasach szkoły przynosi pozytywne efekty. Wzbogaca wyobraźnię, rozwija pamięć, pobudza do działania twórczego, rozbudza refleksje , pomaga w rozumieniu motywacji różnych zachowań. Uczeń w roli, ukryty za maską, rozwią-zuje czyjeś problemy, ale równocześnie swoje własne. Poprzez działanie w określonych roli
łatwiej mu podejmować decyzje, uwierzyć w swoje możliwości, rozwinąć osobowość. Dzięki dramie można’’ bezboleśnie’’ zmieniać złe nawyki w zachowaniu uczniów oraz uwrażliwić ich na problemy otaczającego świata. Drama pełni więc również funkcje wychowawcze. Jej przedmiotem jest bowiem nie tylko konkretny uczeń, ale i stosunki między rówieśnikami. Wzmacnia zatem więź koleżeńską i grupową oraz poczucie współpracy i wspólnej odpowie-
dzialności. Drama może być także ważny środkiem psychoterapeutycznym. Życie uczniów na ogół jest pełne napięcia i obowiązków. W tej sytuacji bezcenną wartość ma humor, różnorodność wrażeń, wzbogacenie własnych doznań różnego rodzaju przeżyciami. Po przez dramę można często rozwiązywać sytuacje sporne, konfliktowe. Drama rozbudza wiarę we własne siły, a odrywając ucznia od codzienności, rozładowuje kompleksy i napięcia psychiczne. Poznanie takich sytuacji i skutków ludzkich zachowań oraz sposobów poszuki-wania właściwych rozwiązań przyspiesza emocjonalne, intelektualne i społeczne dojrzewanie dziecka. Dzięki dramie dzieci obserwują różne zachowania, dochodzą samodzielnie do najlepszych rozwiązań, a tym samym uczą się unikać błędów w życiu.
Nauczyciel, który podejmuje się uczyć metodą dramy powinien przede wszystkim lubić dzieci, być otwarty, twórczy, nie bać się nowości, powinien umieć wytworzyć w grupie atmosferę przyjaźni, darzyć zaufaniem swoich wychowanków. Najważniejsze jest jednak to, by miał solidne przygotowanie do pracy tą metodą. Przygotowanie nauczyciela do lekcji dramy, jak określa w swojej książce A. Dziedzic, polega na:
- ustaleniu celu zajęć,
- określeniu tematu lekcji,
- ustaleniu fikcyjnego miejsca, w którym będzie rozgrywała się akcja dramy,
- przydzieleniu ról uczniom i sobie,
- określeniu ważnego wydarzenia, od którego zacznie się drama,
- ustaleniu struktury zajęć i zasady kierowania grupą.
Pierwsze doświadczenia z metodą dramy wywołują często niepokój, lęk przed oceną grupy, przed eksponowaniem się. Sugeruję zatem, aby metodę tę wprowadzać stopniowo, wychodząc od odgrywania drobnych epizodów. Metodę taką można nazwać odgrywaniem ról. Dramę natomiast łatwiej prowadzi się w grupie zaawansowanej, tzn. takiej która pracuje z sobą od jakiegoś czasu.
LITERATURA:
1. Way B.: Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży. – Warszawa: WSiP, 1995
2. Dziedzic A.: Drama w wychowaniu.- Warszawa: Wydawnictwo CODN, 1999
3. Pankowska K.: Edukacja przez dramę.- Warszawa, 1997
4. Szymańska A.: Drama w nauczaniu początkowym.- Przewodnik metodyczny
dla nauczyciela, Warszawa, 1998
|
