Streszczenie książki pt. "Homogeneza" wydanej w 2006 roku.
Autor: Marian Gruca, ISBN 83-924390-0-7.
Omawiana książka - jest opracowaniem unikalnym w obszarze problematyki ewolucji gatunku ludzkiego. Celem tego studium ma być rekonstrukcja zachowań tysięcy pokoleń hominidów w ciągu 5 mln. lat - a szczególnie ostatnich 500.000 lat.
Było to zadanie trudne i nie pozbawione ryzyka utraty wiarygodności w świetle dotychczasowych badań naukowych. Przyjęta technika odtwarzania tych pradziejów, musiała w związku z tym opierać się zarówno o cechy antropologiczne - jak i psychologiczne, psychoneurologiczne, socjotechniczne oraz opisowe.
Zastosowana w tej książce klasyfikacja hominidalna, stanowi oryginalną propozycję odejścia od dotychczasowych utartych stereotypów nazewniczych. Z tego względu nie jest to typowa antropogeneza, ponieważ nie odwołuje się do klasyfikacji według odkrytych szczątków kostnych i stosunkowo nielicznych artefaktów z okresu paleolitu. Przyjęcie dla tego studium określenia - homogeneza, ma na celu podkreślenie tego, co często jest pomijane przez wielu badaczy. Chodzi tutaj o rekonstrukcję hipotetycznych zdarzeń wśród ogromnego ciągu kolejnych pokoleń hominidów - na bazie techniki algo rytmu. Aby zachowana została ciągłość ewolucyjna, posłużono się kierunkową strukturalizacją i funkcjonalizmem - jakie wyłaniały się z popędu dominacyjnego wśród gromad hominidów.
Konieczne stało się prześledzenie hipotetycznego rozwoju mowy gestu i mimiki, oraz mowy modulacyjnej, które w określonych warunkach bytowych wpłynęły na powstanie i rozwój mowy artykulacyjnej. Zarówno czynniki stabilizacyjne jak i destabilizacyjne (katastroficzne), miały decydujący wpływ na ostateczne ukształtowanie gatunku ludzkiego w obecnej postaci. Szukając genezy tego niezwykłego rozwoju, nie możemy zapominać - że zawdzięczamy to silnemu oddziaływaniu afiliacji, syntonii, i facylitacji.
Dzięki tym właściwościom, zaczęły wyłaniać się struktury klanowe i rodzinne oraz społeczne funkcje w gromadach. To uspołecznienie i ciągły wzrost kultury materialnej, musiały w końcu zadecydować o pierwszych formach proto cywilizacji - przed około 70 tys. lat temu.
Miało to ścisły związek z animizmem i magią, bez udziału których niemożliwe było zbudowanie rozszerzonej w różnych poziomach i gradacjach więzi społecznej. Niewątpliwie, był to proces jedyny i niepowtarzalny w całej ewolucji hominidów. Nie można więc przyjmować dla tej klasyfikacji tak sztucznych określeń jak: homo sapiens, sapiens oraz homo sapiens neanderthalensis. Pomiędzy obydwoma gatunkami - nie istniał bowiem most wzajemnego przenikania kulturowego na bazie tych cech, które przekazywane były odrębnie w każdym gatunku.
Istota człowieczeństwa nie wyrosła z fenomenalistycznych właściwości natury ludzkiej.
Jest ona tylko odbiciem długiego i bardzo dramatycznego procesu ewolucji. W jego ciągu występowały stale nawarstwiające się zmienności w przyrodzie otaczającej hominidów. Ze zmienności tej powstawała dialektyka dziejów gatunku biologicznego, który z popędu dominacji zbudował narzędzie zarówno do swojego rozwoju - jak i zguby.
Początki tej niezwykłej drogi sięgają 5,5 mln. lat temu, w momencie wystąpienia katastroficznego przełomu w Afryce. W wyniku pęknięcia tektonicznego w dnie Zatoki Adeńskiej doszło do potopowego wdarcia się wody morskiej w Wielki Rów Tektoniczny w Afryce Wschodniej. Powstał dzięki temu półwysep lub wyspa na której znalazło schronienie stado małp prarodziny Ardipithecus ramidus. Zostały one całkowicie odcięte od swojego dawnego środowiska naturalnego. Na tym terenie zmuszone zostają do przystosowania się do całkowicie odmiennych warunków, kształtowanych przez wyżyny i góry - przy rozległych rozlewiskach wodnych, wokół których brakowało zadrzewienia.
Około 4 mln. lat temu z tej populacji wyłania się gatunek małp rodziny Ramidus monti vagus (wędrujący po górach). Małpy te przyjmują już coraz bardziej wyprostowaną postawę ciała dzięki wspinaczkom wyżynno - górskim oraz brodzeniu w wodzie.
Gdy wody potopowe ustępują, pozostawiając po sobie rozległe jeziora na całym obszarze Afryki Wschodniej - z dawnej populacji rozwija się nowy gatunek rodziny Austra lopithecinanae szczepu abs terreos (odpędzony, odstraszony). Gnieździ się on tylko w pieczarach i jaskiniach Afryki Wschodniej oraz Południowo - Wschodniej, polując o zmierzchu na młode pawiany. Około 2.5 mln. lat temu rozwija się w Afryce Wschodniej pierwszy hominid - Homo habilis, którego postawa ciała jest coraz bardziej wyprostowana - dzięki zdolnościom do biegania po równinie bez podpierania się rękami.
W porównaniu do australopiteka - pojemność mózgu u tego hominida błyskawicznie się powiększa, osiągając wielkość 800-850 cm3.
Około 1.7 mln. lat temu dochodzi do pierwszego opuszczenia Afryki i powstania nowego gatunku Homo erectus, który rozdziela się na podgatunki Homo spelaeus (jaskiniowy) oraz Homo de terrestris nidus (ziemiankowy). Cechą charakterystyczną tych hominidów - jest stałe używanie drewnianych tyk zarówno do obrony jak i ataku. Bardziej rozwojowy hominid ziemiankowy zakłada już duże stada - stale wędrując w poszukiwaniu żywności. W tym okresie rozwija się dynamicznie język gestykulacji . Wreszcie w okresie od 800.000 - 450.000 lat temu, wyłania się kolejny gatunek Homo furibundus animus (szalony, natchniony duch). W tym czasie dochodzi do pierwszego ujarzmienia ognia, początku świadomości symbolicznej, obrzędowości i powstania mowy modulacyjnej. Jego następcą w okresie 430.000 - 270.000 lat temu - staje się Homo meditoris durus (planujący, wytrzymały). Na ten czas przypada rozwój mowy modulacyjnej, rosnący wpływ animizmu oraz doskonalenie obróbki narzędzi kamiennych - a także przedmiotów codziennego użytku. Powstaje pierwsza organizacja proto klanowa.
Stosowana już jest powszechnie ochra (czerwony muł rzeczny) do zabezpieczania ciał przed ukąszeniami owadów - a w dalszej kolejności dla celów dominacyjno - zdobniczych. Rodzi się mowa tańca gestykulacyjnego. Powoduje to silne oddziaływania afiliacyjno-syntoniczne, wyłanianie się zwiadowców i pierwszych patriarchów hordy.
Jest to już tylko krok do przejścia w fazę hominida rozumnego. Następuje to w Afryce
Południowej - gdzie rodzi się Homo sapiens superus (wyższy) w okresie 250.000-180.000 lat temu. Silne przenikające się więzi u tych hominidów, sprzyjają powstaniu zaczątków mowy artykulacyjnej. Od 440.000 lat temu, gdy wystąpił pierwszy wielki kataklizm potopowy po zakończonym zlodowaceniu Mindel w Europie - kolejne generacje hominidów będą nieustannie wędrować tysiące kilometrów, mając do czynienia z kolejnymi potopami, powodziami, wybuchami wulkanów oraz dokuczliwymi suszami.
Następcy - Homo sapiens medius (średni) rozwijający się w czasie 180.000 -130.000 lat temu i Homo sapiens inferus (niższy) wyłoniony około 125.000 lat temu w Afryce Północno - Wschodniej w czasie straszliwej suszy - dokonują niezwykłych, wręcz karkołomnych form przystosowania się do katastrofalnie zmienionego środowiska.
Na ten czas przypadają pierwsze próby podziału pracy wśród klanów - a następnie pierwszych rodzin. Hominidzi opanowują już podstawy mowy artykulacyjnej, wspierającej się na rzeczownikach, czasownikach i przymiotnikach. W okresie wielkiej suszy w Afryce Wschodniej i Północnej, Homo sapiens inferus decyduje się w niewielkiej gromadzie - przejść wpław cieśninę Zatoki Adeńskiej w kierunku Półwyspu Arabskiego od strony miejscowości Dżibuti - a więc tam gdzie rozpoczęła się przed 5.5 mln. lat temu ich długa droga wydzielania się ze świata zwierzęcego. Zaczął się w ten sposób nowy i zarazem ostatni rozdział w rozwoju gatunku ludzkiego. Gdy opuszczali 90.000 lat temu Afrykę, nie mieli zapewne jeszcze świadomości - że będą jedyną ocalałą gromadą, która będzie tworzyć świt nowego życia. Lecz przyjdzie im niebawem zmierzyć się z kolejnym kataklizmem. Straszliwe zagrożenie nadciągnęło z Sumatry 74.000 lat temu. Odezwał się tam superwulkan Toba. W wyniku największego od 450 milionów lat wybuchu na wysokość 40 km wulkan wyrzucił miliard ton popiołów i pyłów, w połączeniu z wyziewami siarkowymi. Katastrofa ta zabiła prawdopodobnie pozostałą z wyniszczonej suszą populacji ludzkiej w Afryce i Lewancie, dziesiątkując natomiast uciekinierów z Afryki, którzy schronili się w Górach Zagros i Półwyspie Sundajskim.
Od tego momentu wśród ocalałych wyłaniają się pierwsi uzdrowiciele, którzy po paru tysiącach lat stają się prestiżowymi magami. Eksplozywnie rozwijąją się teraz obrzędy animistyczne, spirytystyczne i magiczne. Powstają pierwsze sanktuaria, powstaje sztuka, mowa ideotwórcza, język wystroju i znaków terenowych. Spaja to wszystko kosmogonia i poczucie osobistej i społecznej wartości. W takim klimacie z uzdrowicieli-magów, wykształcają się pierwsi kapłani - celebratorzy. Wraz z ich działalnością dochodzi do większej złożoności w stosunkach między ludzkich w ramach łączenia i ciągłej transformacji coraz większych wspólnot. Rozwijają się dzięki temu cywilizacje miejskie - ale także toczą się totalne wojny i narasta stale zagrożenie bytu dla bezpiecznych do tego czasu klanów i rodzin. Wyłaniający się z ustroju teokratycznego wódz-król, będący też arcykapłanem - tworzy podwaliny pod ustrój totalitarny, którego skutków ludzkość doznaje do dnia dzisiejszego.
Marian Gruca |
