Jako nauczyciel odbywający staż i ubiegający się o kolejny stopień awansu zawodowego, wielokrotnie byłam obserwatorem lub sama prowadziłam lekcje koleżeńskie i zajęcia otwarte. Często spotykałam się również z pytaniami dotyczącymi obserwacji lekcji języka obcego np.: na co należy zwrócić szczególną uwagę , jak wykorzystać teoretyczną wiedzę metodyczną w praktyce, w jaki sposób poprawiać błędy językowe itp., ponieważ pytania zadają nie tylko nauczyciele prowadzący lekcję, ale również opiekunowie stażu, którzy nie zawsze są nauczycielami języków obcych.
Aby ułatwić obserwatorowi lekcji jej późniejszą ocenę, należy odbyć rozmowę poprzedzającą obserwację. W czasie wstępnej rozmowy nauczyciel wprowadza obserwatora w planowaną tematykę zajęć, nawiązuje do umiejętności uczniów, określa poziom ich sprawności językowych, proponuje cele operacyjne, techniki i formy pracy oraz zasady oceniania uczniów na danej jednostce lekcyjnej.
Obserwator powinien zastanowić się, na jakich elementach lekcji będzie się koncentrował. Naturalnie, tylko nauczyciel tego samego języka jest w stanie ocenić poprawność językową. Nauczyciele innych przedmiotów mogą skupić się na ocenie istotnych dla nich problemów, np.:
poprawność określonych celów lekcji i ich realizacja w toku jednostki lekcyjnej;
narzędzia komunikacji (język obcy czy ojczysty);
użycie języka polskiego (czy było celowe i uzasadnione);
wydawanie poleceń przez nauczyciela (czy były jasne, zrozumiałe i czy uczniowie reagowali na nie właściwie);
aktywność uczniów;
ocenianie uczniów na lekcji;
kontakt nauczyciela z klasą;
dyscyplina pracy;
techniki poprawy błędów;
zachowanie właściwej proporcji budowy jednostki lekcyjnej;
zachowanie proporcji czasu mówienia nauczyciela i uczniów;
zastosowanie różnych technik i form pracy;
wykorzystanie różnorodnych pomocy dydaktycznych;
dostosowanie tempa pracy do potrzeb i możliwości uczniów;
celowość i dobór pracy domowej.
W czasie obserwacji nauczyciel zaproszony na lekcję powinien sporządzić notatki, które po zinterpretowaniu wykorzysta w późniejszej rozmowie z prowadzącym lekcję. Warto zanotować, co zasługuje na uwagę, co możemy wykorzystać na własnych lekcjach, co nam się podobało. W rozmowie zwrotnej przekażemy nauczycielowi uwagi na temat zajęć, wspierając go w pomyślnym rozwoju zawodowym, podnosząc motywację do doskonalenia warsztatu pracy. Nie należy pomijać uwag krytycznych o niedociągnięciach, które dostarczają cennych informacji, a mogą pozostać niezauważone. Często po wielu latach nauczania popadamy w rutynę i brak nam świeżego spojrzenia na jakość naszej pracy.
Informacja zwrotna powinna spełniać funkcję potwierdzająca, korekcyjna i motywującą.
Analizując realizację jednostki lekcyjnej należy zwrócić uwagę na podjęte w czasie lekcji działania (pod względem ich celowości i efektywności):
przeniesienie ciężaru aktywności z nauczyciela na uczniów;
stworzenie sytuacji, sprzyjających działaniu uczniów;
wykorzystanie środków dydaktycznych do podniesienia motywacji, sprawności i aktywności uczniów.
Obserwujący powinien skoncentrować się na przekazaniu informacji zwrotnej o działaniach nauczyciela, zaobserwowanych zachowaniach i reakcjach, opisach (nie ocenach), dzieleniu się poglądami oraz dostrzec dobre i słabe strony lekcji, podkreślić to, co było wartościowe.
Należy zwrócić uwagę na to, czego nauczyły nas te zajęcia, w czym sobie wzajemnie pomogliśmy i jak możemy wykorzystać to w przyszłości.
Lekcje koleżeńskie i otwarte są na pewno stresujące dla nauczycieli prowadzących. Ważny jest jednak fakt, jak wiele korzyści płynie z ich organizowania. Przede wszystkim stwarzają atmosferę partnerskiej współpracy, ponieważ role obserwowanego i obserwatora cyklicznie odwracają się. Pozwalają zbudować zaufanie między opiekunem stażu a stażystą i wzajemnie między nauczycielami placówki edukacyjnej. Wzbogacają i doskonalą jakość nauczania przez zdobywanie nowych doświadczeń w tym samym środowisku szkolnym i grupie podmiotów kształcenia.
W praktyce prowadzi to zwiększania naszych kompetencji zawodowych, otrzymania pozytywnej oceny dorobku za okres stażu i upragnionego awansu na kolejny stopień.
mgr Małgorzata Szamborska | 
